Ηλίας Γιαννακόπουλος: Κριτήριο Αξιολόγησης (7) στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Γ΄ Λυκείου (Φαντασία)

Στη στήλη αυτή η faretra θα δημοσιεύει κάθε εβδομάδα (Δευτέρα και Πέμπτη) Κριτήρια Αξιολόγησης στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας του συνεργάτη μας Ηλία Γιαννακόπουλου, φιλολόγου – συγγραφέα. Φιλοδοξούμε η στήλη αυτή να αποτελέσει σημαντικό βοήθημα για μαθητές και φιλολόγους στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας που αποτελεί και τον αναγκαίο όρο για την εισαγωγή στα Α.Ε.Ι. Η παρουσία του μαθήματος και στα τέσσερα πεδία αισθητοποιεί και την αξία – βαρύτητά του. Στόχος αυτών των δημοσιευμάτων είναι να εμπλουτίσουν οι νέοι το λεξιλόγιό τους αλλά και τους κώδικες ερμηνείας της πραγματικότητας με την ποικιλία και την θεματολογική πρωτοτυπία των κριτηρίων αξιολόγησης.

far

——————–

Ηλίας Γιαννακόπουλος  / ΙΔΕΟπολις

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Φαντασία: Δύναμη ή Κίνδυνος;

1. Ο άνθρωπος στην επικοινωνία του συχνά διολισθαίνει στη χρήση λέξεων που χαρακτηρίζονται από αμφισημία ή και πολυσημία. Μία από τις λέξεις με πολλαπλότητα σημασιών είναι και η φαντασία. Το λεξιλόγιό μας έχει εμπλουτισθεί από όρους παράγωγους της φαντασίας. Άλλοι ενέχουν μία θετική αξιολόγηση και προβάλλουν την αναγκαιότητα της φαντασίας στη ζωή μας και άλλοι κάποια απαξιωτική χροιά ή και προσβλητική για το υποκείμενο της φαντασίας.

2. Σύμφωνα με τα λεξικά η φαντασία είναι η ικανότητα του ανθρώπινου νου να σχηματίζει εικόνες ή να συλλαμβάνει ιδέες για πράγματα για τα οποία δεν είχε προηγούμενη ή άμεση εμπειρία. Η φαντασία άλλοτε είναι αναπαραγωγική (αναπαράσταση γεγονότων και πραγμάτων) και άλλοτε δημιουργική (δημιουργία νέων παραστάσεων και εντυπώσεων). Η λειτουργία της φαντασίας είναι τόσο βιολογική και χαρακτηρίζει όλους τους ανθρώπους όσο και πνευματική ή και ψυχική. Για άλλους η φαντασία είναι η ικανότητα του ανθρώπου να οπτικοποιεί ιδέες ή και πράγματα που κινούνται στον χώρο του άρρητου.

«Είμαι αρκετά καλλιτέχνης και σχεδιάζω ελεύθερα με την φαντασία μου.

Η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση. Η γνώση είναι περιορισμένη. Η φαντασία περικυκλώνει τον κόσμο»

(Αϊνστάιν)

3. Ίσως να συνιστά παραδοξότητα η παραπάνω θέση του Αϊνστάιν αφού ο ίδιος πολιτογραφήθηκε ως ο επιστήμονας της γνώσης και της λογικής. Αυτό που τονίζει είναι πως η φαντασία μπορεί να γονιμοποιήσει θετικά την έρευνα και να φωτίσει εκείνους τους χώρους όπου η λογική αδυνατεί να κατανοήσει.

4. Από τα πράγματα, λοιπόν, τίθεται βασανιστικά το ερώτημα. Λογική και Φαντασία βαδίζουν παράλληλα ή βρίσκονται σε μία διαρκή διαμάχη; Λειτουργούν συμπληρωματικά ή διαζευκτικά; Μπορούμε να είμαστε μόνιμα περιχαρακωμένοι στα ασφυκτικά – αλλά και τόσο ασφαλή – όρια και δεσμά της Λογικής; Μπορεί η φαντασία να εξασφαλίσει την επιβίωσή μας μέσα από την πρακτική εφαρμογή της στην καθημερινότητά μας;

5. Πολλοί επισημαίνουν τον κίνδυνο μιας επικίνδυνης και ψυχικά ολισθηρής πορείας αν γίνουμε σε μόνιμη βάση τρόφιμοι και συγκάτοικοι της φαντασίας. Θα γίνουμε οι σύγχρονοι «δεσμώτες» του πλατωνικού σπηλαίου και θα ζούμε με τις ψευδαισθήσεις των σκιών. Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχει και ο κίνδυνος να στεγνώσουμε από τον πόθο μια άλλης ζωής, ενός άλλου νοήματος ζωής, αν αρκεστούμε μόνο στις απαντήσεις της λογικής και του τεχνοκρατικού πνεύματος.

6. Μπορεί ο Γαλλικός Μάης του ’68 να ταυτίστηκε με το σύνθημα «Η φαντασία στην εξουσία», αλλά εξίσου χρήσιμο για τη ζωή μας είναι και η θέση του Maurice Chapelan (Γάλλος γνωμικογράφος και δημοσιογράφος):

«Μ’ αρέσει που η καρδιά υπαγορεύει, που η φαντασία γράφει και που το πνεύμα διορθώνει».

(Ηλίας Γιαννακόπουλος, blog «ΙΔΕΟπολις»)

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

«Η φαντασία είναι το μάτι της ψυχής»

1. Οι περισσότεροι από εμάς περηφανευόμαστε όταν είμαστε λογικοί και ισορροπημένοι. Από την άλλη πλευρά, μάς έρχονται κάποιες υποψίες πως «σωστό» και «απολαυστικό» δεν πάνε πάντα μαζί. Η ελευθερία μας περιορίζεται όταν στεκόμαστε συνεχώς μέσα στο τετράγωνο κουτί που μας ορίζει η λογική. Ήλθε η ώρα να αφήσουμε λίγο τους κανόνες και να πιάσουμε… τις εξαιρέσεις! Άλλωστε, η άνοιξη, βοηθά!

2. Όταν θεωρούμε κάποιον ότι είναι υπερβολικός ή κάνει ανοησίες, λέμε ότι δεν έχει σώας τας φρένας. Αυτό ακριβώς μάς παρέχει η λογική. Φρένα. Ουσιαστικά, κοντρολάρει τις ενστικτώδεις και τις συναισθηματικές μας παρορμήσεις. Χωρίς αυτήν, οι κίνδυνοι θα πολλαπλασιάζονταν και καλύτερα να μην ξέραμε τι θα γινόταν μετά.

3. Όπως κάθε πράγμα, έτσι και η λογική, έχει βαθμίδες. Η λογική μάς φέρνει κοντά στο μέτρο. Ακόμη και η ίδια η λογική, λοιπόν, έχει μέτρο! Μέχρι ένα σημείο, αποτελεί τον ελεγκτή όλων των σκέψεων και πράξεών μας. Από ένα σημείο και μετά, μετατρέπεται σε υπερβολή. Τα φρένα… μετατρέπονται σε χειρόφρενα και τελικά, φτάνουμε στην ακινησία, στην αδράνεια και στο φόβο όταν πρόκειται να αναλάβουμε πρωτοβουλίες. Η λογική μάς βοηθά στο να ζήσουμε καλύτερα. Αν φτάσει σε σημείο να μας βλάπτει τότε δεν έχει νόημα να τη λέμε λογική. Μια καλή ιδέα, είναι να τη διαχωρίσουμε πλήρως από τη φαντασία, τη διαίσθηση, το ένστικτο και όλα όσα μάς κάνουν ξεχωριστούς στην φύση.

4. Ο Γάλλος γνωμικογράφος του 19^ου αιώνα, Ζοζέφ Ζουπέρ, μάς λέει πως η φαντασία είναι το μάτι της ψυχής μας. Η λογική αφορά τον εγκέφαλό μας. Η φαντασία απευθύνεται στο συναίσθημά μας. Χρειαζόμαστε και τα δύο καθώς έχουμε και πνεύμα και ψυχή. Η φαντασία είναι απαραίτητη στη ζωή μας. Αν η λογική μάς δίνει την ισορροπία, τότε η φαντασία μάς χαρίζει την ομορφιά. Αν λογική μάς δίνει μια εκτίμηση των κινδύνων, τότε η φαντασία μάς δωρίζει την εκτίμηση των ευκαιριών. Η φαντασία είναι ο ξεναγός μας στα ίδια μας τα όνειρα.

5. Η γλώσσα έκφρασης των συναισθημάτων μας είναι η φαντασία. Βλέπουμε τα πράγματα μέσα από άλλα μάτια τα οποία δεν κοιτούν εμπόδια, ούτε κινδύνους. Κοιτούν, μόνο ευκαιρίες. Η φαντασία σπέρνει μέσα μας ιδέες και μάς γεμίζει με κουράγιο για να τις υλοποιήσουμε. Το «μάτι» της ψυχής μας βλέπει πως όλα είναι δυνατά και τα πάντα κατορθώνονται. Μια θετική πλημμύρα έρχεται για να μας κάνει ικανούς να ονειρευτούμε. Ας μην ξεχνάμε πως ό,τι θεωρούμε σήμερα ως λογικό, δεδομένο και κεκτημένο, κάποτε ήταν απλώς κάτι που ονειρευτήκαμε! Με την ευκαιρία του καλοκαιριού, ας δούμε τα πράγματα με τα μάτια της φαντασίας…!

(Αλέξανδρος  Δρίβας)

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Η Νέα Ομιλία

1. «Πώς πάει το Λεξικό;» είπε ο Γουίνστον, υψώνοντας τη φωνή του για ν’ ακουστεί.

2. «Αργεί», είπε ο Σάιμ. «Βρίσκομαι στα επίθετα. Είναι συναρπαστικό».

3. «Η Ενδέκατη Έκδοση είναι η οριστική» είπε. Δίνουμε στη γλώσσα την τελική της μορφή, τη μορφή που θα έχει όταν κανείς δεν θα μιλάει άλλη γλώσσα. Όταν τελειώσουμε, άνθρωποι σαν και σένα θα πρέπει να τη μάθουν απ’ αρχής. Πιστεύεις, θα έλεγα, ότι η κύρια δουλειά μας είναι να εφεύρουμε νέες λέξεις. Αλλά δεν συμβαίνει καθόλου κάτι τέτοιο! Καταστρέφουμε λέξεις – δεκάδες, εκατοντάδες λέξεις κάθε μέρα. Πετσοκόβουμε τη γλώσσα ως το κόκκαλο. Η Ενδέκατη Έκδοση δεν θα περιέχει ούτε μια λέξη που να μπορεί να θεωρηθεί απαρχαιωμένη πριν από το 2050».

4. «Ωραίο πράγμα η καταστροφή των λέξεων. Βεβαίως, το μεγάλο κόψιμο γίνεται στα ρήματα και τα επίθετα, αλλά υπάρχουν επίσης και εκατοντάδες ουσιαστικά που μπορούμε να ξεφορτωθούμε. Δεν είναι μόνο τα συνώνυμα∙ υπάρχουν επίσης και τα αντίθετα. Στο κάτω κάτω, ποιος ο λόγος ύπαρξης μιας λέξης που απλώς είναι αντίθετη μιας άλλης; Μια λέξη εμπεριέχει από μόνη της την αντίθετή της. Πάρε, ας πούμε, τη λέξη «καλός». Τι χρειάζεται η λέξη «κακός»; «Μηκαλός» είναι το ίδιο και καλύτερο γιατί είναι ακριβώς το αντίθετο του «καλός», ενώ η άλλη λέξη δεν είναι.

5. Στο τέλος όλη η θεωρία του καλού και του κακού θα καλύπτεται από έξι λέξεις μόνο, στην πραγματικότητα από μία και μόνη. Δεν βλέπεις τι ομορφιά υπάρχει σ’ αυτά, Γουίνστον; «Φυσικά», πρόσθεσε αμέσως μετά, «η αρχική ιδέα ήταν του Μεγάλου Αδελφού».

6. «Δεν βλέπεις ότι ο όλος σκοπός της Νέας Ομιλίας είναι να στενέψει τα όρια της σκέψης; Στο τέλος θα κάνουμε κυριολεκτικά αδύνατο το έγκλημα της σκέψης, γιατί δεν θα υπάρχουν λέξεις για να το εκφράσει κανείς. Κάθε γενική έννοια που μπορεί ποτέ να χρειαστεί θα καλύπτεται με μια μόνο λέξη, το νόημα της οποίας θα είναι αυστηρά καθορισμένο και όλες οι παραπλήσιές της έννοιες θα έχουν εκλείψει και ξεχαστεί. Ήδη, στην Ενδέκατη Έκδοση, δεν απέχουμε πολύ απ’ αυτό το σημείο. Αλλά η διαδικασία θα συνεχίζεται και πολύ αργότερα, όταν εσύ κι εγώ θα ‘χουμε πεθάνει. Κάθε χρόνο ολοένα και λιγότερες λέξεις, και οι ορίζοντες της συνείδησης ολοένα και θα στενεύουν. Ακόμα και τώρα, φυσικά, δεν υπάρχει λόγος ή δικαιολογία για να διαπράξει κανείς έγκλημα της σκέψης. Είναι απλώς θέμα αυτοκυριαρχίας, ελέγχου της πραγματικότητας. Στο τέλος, όμως, δεν θα χρειάζονται ούτε αυτά. η Επανάσταση θα ολοκληρωθεί όταν η γλώσσα θα έχει τελειοποιηθεί. Η Νέα Ομιλία είναι ΑΓΓΣΟΣ και ο ΑΓΓΣΟΣ είναι Νέα Ομιλία», πρόσθεσε με κάτι σαν μυστική ικανοποίηση. «Σκέφτηκες ποτέ, Γουίνστον, ότι το 2050 το πολύ δεν θα υπάρχει ούτε ένα ανθρώπινο πλάσμα που να καταλαβαίνει μια συζήτηση σαν αυτή που κάνουμε τώρα;».

7. «Οι προλετάριοι δεν είναι άνθρωποι», είπε αδιάφορα. «Το 2050 – ίσως ακόμα νωρίτερα – η Παλαιά Ομιλία θα έχει εξαφανιστεί. Όλη η λογοτεχνία του παρελθόντος θα έχει καταστραφεί. Ο Τσώσερ, ο Σαίξπηρ, ο Μίλτον, ο Μπάυρον – θα υπάρχουν μόνο σε εκδόσεις της Νέας Ομιλίας, και δεν θα έχουν μόνο μεταβληθεί σε κάτι διαφορετικό, αλλά θα είναι εντελώς το αντίθετο απ’ ό,τι λέγαμε πως ήταν. Ακόμα και η λογοτεχνία του Κόμματος θ’ αλλάξει. Και τα συνθήματα θ’ αλλάξουν. Πώς θα μπορεί να υπάρχει το σύνθημα «η ελευθερία είναι σκλαβιά», όταν η ιδέα της ελευθερίας θα έχει καταργηθεί; Το όλο κλίμα της σκέψης θα είναι διαφορετικό. Στην πραγματικότητα, δεν θα υπάρχει σκέψη όπως την εννοούμε τώρα. Ορθοδοξία σημαίνει να μη σκέφτεσαι – δεν υπάρχει λόγος να σκέφτεσαι. Ορθοδοξία είναι η έλλειψη συνείδησης».(«1984», Τζωρτζ Όργουελ)

 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α΄

Α1.Δώστε περιληπτικά το περιεχόμενο του Κ.1.(90 λέξεις)

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β΄

Β1.Βάλτε τη λέξη Σωστό ή Λάθος στις παρακάτω προτάσεις του Κ.2:

α. Η ελευθερία μας εμπλουτίζεται και επεκτείνεται από τη διαρκή παραμονή μας στο χώρο της λογικής.

β. Η λογική δρα ανασταλτικά στην έκφραση των παρορμήσεων.

γ. Όταν η λογική ακουμπά την υπερβολή τότε βοηθά στην ανάληψη των πρωτοβουλιών.

δ. Η φαντασία είναι συναφής με τα όνειρα.

ε. Η φαντασία μάς βοηθά να δούμε τα πράγματα με άλλη οπτική.

Μονάδες 10

Β2α.Να βρείτε και να δώσετε με συντομία τη βασική θέση της §3 του Κ.2. Δώστε το ρόλο δύο κειμενικών δεικτών στην κατανόηση της θέσης αυτής.

Μονάδες 8

β. Με ποια § του Κ.1 σχετίζεται ο τίτλος του; Να επισημάνετε τους σχετικούς όρους σχολιάζοντάς τους με συντομία. Δώστε έναν δικό σας τίτλο μεταφορικό.

Μονάδες 7

Β3 .Να επισημάνετε και να σχολιάσετε με συντομία τον τρόπο με τον οποίο η θέση του Maurice Chapelan «Μ’ αρέσει…διορθώνει» (Κ.1) σχετίζεται με την §4 του Κ.2.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Γ΄- Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Να βρείτε στο κείμενο το κυρίαρχο στοιχείο που θα μπορούσε να κινείται στο χώρο της φαντασίας. Με δεδομένη τη χρονολογία (1949) έκδοσης του έργου «1984» ποια στοιχεία – γεγονότα της σύγχρονης ζωής επικυρώνουν το βασικό στοιχείο του κειμένου; Να το αναπτύξετε με συντομία. Δώστε το ρόλο που επιτελεί ο διάλογος στην προβολή της βασικής θέσης του κειμένου.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ΄ – Έ Κ Θ Ε Σ Η

Σε άρθρο σας στην διαδικτυακή εφημερίδα του σχολείου σας δημοσιεύετε άρθρο σας σχετικό με τη φαντασία. Σε αυτό αναλύετε: α. Την αξία της φαντασίας στη ζωή του ανθρώπου και στον πολιτισμό (3§) και β. Δύο παράγοντες της σύγχρονης κοινωνίας που την ακυρώνουν. (Μπορείτε να εκμεταλλευτείτε και ιδέες του κειμένου 1 και 2).

Μονάδες 30

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α΄– Περίληψη

Στο παρόν κείμενο καταγράφεται η θέση και ο ρόλος της φαντασίας στη ζωή του ανθρώπου. Αρχικά τονίζεται η πολυσημία της έννοιας καθώς και τα είδη της με τη βοήθεια ενός διευρυμένου ορισμού. Παρατίθεται σχετική θέση του Αϊνστάιν που εξαίρει το ρόλο της φαντασίας. Στη συνέχεια παρατίθενται ερωτήματα για τη σχέση Λογικής και Φαντασίας. Επισημαίνεται, επίσης, ο κίνδυνος από την απόλυτη προσκόλληση στη φαντασία ή την λογική. Επιλογικά προβάλλεται η ανάγκη σύζευξης λογικής και φαντασίας.

ΘΕΜΑ Β΄

Β1.α.Λ, β.Σ,  γ.Λ,  δ.Σ,  ε.Σ.

Β2α.Στην §3 του Κ.2 ο συγγραφέας αναδεικνύει τον αρνητικό ρόλο της λογικής, όταν η προσκόλληση σε αυτήν είναι άμετρη. Ειδικότερα τονίζεται ότι η άμετρη λογική δρα ανασταλτικά στην σκέψη και στις πράξεις του ανθρώπου. Σε ένα άλλο επίπεδο η υπερβολή της λογικής οδηγεί στην «ακινησία» και ίσως στην ανάληψη πρωτοβουλιών. Ο συγγραφέας, θεωρεί, ίσως, πως θα έπρεπε να διαχωριστεί η λογική από τη φαντασία. Ο αρνητικός ρόλος της λογικής αισθητοποιείται με ενάργεια μέσα από την παράθεση των αρνητικών φαινομένων της όταν υπερβεί το μέτρο («ελεγκτή», «υπερβολή», «φρένα», «αδράνεια», «φόβο»). Ιδιαίτερο ρόλο διαδραματίζουν τόσο το θαυμαστικό ως σημείο στίξης όσο και η εικόνα του «φρένου» – «χειρόφρενα». Το θαυμαστικό ενέχει ένα στοιχείο απορίας ή και ειρωνείας για την υπερβολική προσκόλληση στη Λογική στο βαθμό που αντίκειται ως θέση στην καθολική αποδοχή της λογικής ως του κατεξοχήν στοιχείου που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο. Ωστόσο και οι εικόνες αισθητοποιούν την αρνητική λειτουργία της υπερβολικής παρουσίας της λογικής στη ζωή του ανθρώπου. Οι εικόνες προβάλλουν εμφαντικά τον διαβρωτικό ρόλο της λογικής σε πολλά επίπεδα, όταν αυτή καταστεί ο μοναδικός ρυθμιστής της σκέψης και της συμπεριφοράς του ανθρώπου. Ιδιαίτερη θέση για την καθολικότητα των διαπιστώσεων του συγγραφέα κατέχει και το α΄ Πληθυντικό που συνδράμει στην προσπάθειά του να θεμελιώσει τις απόψεις του στο κοινό αίσθημα.

β. Ο τίτλος του Κ.1 σχετίζεται άμεσα και αναλύεται στην §5. Κι αυτό γιατί σε αυτήν προβάλλονται οι κίνδυνοι από την άμετρη κυριαρχία της φαντασίας στη ζωή του ανθρώπου, όπως: «ψυχικά ολισθηρής πορείας», «δεσμώτες», «ψευδαισθήσεις σκιών». Από την άλλη πλευρά, όμως, τονίζονται και οι παρενέργειες από τον εξοστρακισμό της φαντασίας από τη ζωή μας, όπως: «στεγνώσουμε», «άλλου νοήματος ζωής», «τεχνοκρατικού πνεύματος». Οι διαπιστώσεις του συγγραφέα κινούνται σε σωστή πορεία στο βαθμό που η άμετρη καταβύθιση στο χώρο της φαντασίας μπορεί να μας οδηγήσει σε πλάνες και σε αποκοπή από την πραγματικότητα. Ο κόσμος δεν είναι η «σκιά», αλλά η αλήθεια και πολλές φορές σκληρή και την οποία πρέπει να την αντιμετωπίσουμε. Ωστόσο κινδύνους ενέχει και η παντελής απουσία της φαντασίας, αφού αυτή δίνει ένα άλλο νόημα ζωής, διαφορετικό από αυτό που επιτάσσει το σύγχρονο τεχνοκρατικό πνεύμα.

Τίτλος: Συνεπιβάτες της φαντασίας.

Β3.Ο Γάλλος γνωμικογράφος με τη θέση του αυτή προτείνει μία ισορροπία και σύμπλευση του συναισθήματος και της φαντασίας με τη λογική. Ανάλογες επισημάνσεις υπάρχουν και στην §4 του Κ.2 στο βαθμό που παρουσιάζονται οι θετικές πλευρές τόσο της λογικής όσο και της φαντασίας «Χρειαζόμαστε…ψυχή». Ειδικότερα αναδεικνύεται η σχέση της φαντασίας με το συναίσθημα και της λογικής με τον εγκέφαλο. Ο άνθρωπος ως διφυής ύπαρξη ισορροπεί και στα δύο, στοιχείο που δίνει υγεία και ισορροπία. Κάθε στοιχείο προσφέρει τα δικά του δώρα (ισορροπία – ομορφιά/ εκτίμηση κινδύνων – εκτίμηση ευκαιριών). Έτσι «δικαιώνεται» και η θέση του Γάλλου γνωμικογράφου περί αναγκαίας συνύπαρξης των δύο αυτών δίδυμων και αντίρροπων δυνάμεων. Διαφορετικά δημιουργείται ένας μονοδιάστατος άνθρωπος, ατροφικός και «ανάπηρος». Γι’ αυτό και επιβάλλεται η δημιουργικότητα του ανθρώπου να τροφοδοτείται κι από τη λογική αλλά κι από την φαντασία μέσα από μία σχέση σύζευξης και όχι διάζευξης.

ΘΕΜΑ Γ΄-Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Το στοιχείο του κειμένου που κινείται στο χώρο της φαντασίας ως εγχείρημα και πρακτική μιας ολοκληρωτικής εξουσίας είναι αυτό της μείωσης του λεξιλογίου. Κι αυτό γιατί οι λέξεις δεν μπορούν να εκλείψουν σε τέτοιο βαθμό που στοχεύει η κάθε εξουσία. Αυτό αιτιολογείται από το γεγονός πως οι λέξεις είναι το όχημα με το οποίο εξωτερικεύεται ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου. Αυτός ο κόσμος δύσκολα διαμορφώνεται από τους μηχανισμούς ποδηγέτησης της κάθε εξουσίας. Βέβαια ο στόχος της δυστοπικής κοινωνία του «1984» είναι η αφυδάτωση της σκέψης έτσι ώστε οι πολίτες να συμμορφώνονται και να υπακούουν τυφλά στις εντολές του «Μεγάλου Αδελφού».

Ωστόσο και στην εποχή μας δεν λείπουν εκείνα τα στοιχεία που αλλοιώνουν τη σκέψη μας ή την κατευθύνουν σε επιθυμητούς προς την εξουσία ατραπούς. Η παραπληροφόρηση, τα Fake news και οι αφανείς μηχανισμοί προπαγάνδας κατασκευάζουν ένα πλήθος πολιτών με αγελαία συνείδηση και συμπολιτευτική σκέψη. Απουσιάζουν οι νεωτεριστικές σκέψεις και η γόνιμη – δημιουργική αμφισβήτηση. Το άγχος της επιβίωσης και ο φόβος μπροστά στη ρευστότητα της κοινωνικής πραγματικότητας επιβάλλουν την ανάγκη συμμόρφωσης στα κελεύσματα μιας απρόσωπης εξουσία. Έτσι αυτό που το 1949 στο «1984» θεωρήθηκε στοιχείο φαντασίας τείνει να ενδυθεί το ένδυμα της πραγματικότητας.

Ο διάλογος στο κείμενο δίνει ζωντάνια και αμεσότητα στο ύφος και βοηθά τόσο στην ακριβή αποτύπωση των θέσεων του Όργουελ όσο και στην κατανόησή τους. Υπολανθάνει ένα κλίμα θεατρικότητας όσο και τραγικότητας αφού σχολιάζεται και περιγράφεται ο μηχανισμός (μείωση λέξεων) με τον οποίο το καθεστώς σχεδιάζει την μελλοντική εξαφάνιση της δυνατότητας της σκέψης των πολιτών.

ΘΕΜΑ Δ΄ -ΈΚΘΕΣΗ

Η ανάλυση του θέματος της έκθεσης βρίσκεται στο blog ΙΔΕΟπολις, iliasgiannakopoulos.blogspot.com του συγγραφέα Ηλία Γιαννακόπουλου και ιδιαίτερα στα άρθρα: 1.«Φαντασία: Δύναμη ή Κίνδυνος;», 2.«Ουτοπία: Σε κάνει να προχωράς» και 3.«Φαντασία: Ένας ξεναγός στο απίθανο».

———————-

ΙΔΕΟπολις

https://iliasgiannakopoulos.blogspot.com