Γιώργος Σαλιάγκας – ΣΟΦΨΥ Ημαθίας: “Η ψυχική υγεία μάς αφορά όλους!” / συνέντευξη στη Δήμητρα Σμυρνή

Συνέντευξη στη  Δήμητρα Σμυρνή

Ο Γιώργος Σαλιάγκας ήταν εκείνος που ξεκίνησε τη δημιουργία του ΣΟΦΨΥ Ημαθίας τον Δεκέμβριο του 2014. Είχε να παλέψει με ένα σωρό προβλήματα, όπως ο κοινωνικός αποστιγματισμός των ψυχικά ασθενών, η παντελής έλλειψη στήριξης στον Νομό μας από την Πολιτεία, η προσπάθεια στήριξης όχι μόνο των πασχόντων αλλά και των ευάλωτων ψυχικά οικογενειών τους.

Μέσα στα 7 χρόνια ζωής του ο ΣΟΦΨΥ Ημαθίας, ( ο Σύλλογος Οικογενειών και Φίλων Ψυχικής Υγείας),  έχει διανύσει έναν μακρύ και δύσκολο δρόμο πετυχαίνοντας πολλά απ’ όσα ήταν στους στόχους του. Οι διεκδικήσεις του όμως συνεχίζονται και η κοινωνία, που αντιλαμβάνεται πόσο σημαντικό αλλά και βαρύ είναι το έργο του, είναι μαζί του.

Οι προσπάθειες ήταν συνεχείς για την αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών, που, όμως, όσο τα μέλη πολλαπλασιάζονταν, γίνονταν μεγαλύτερες.

Ο Γιώργος Σαλιάγκας, πρόεδρος όλα αυτά τα χρόνια του ΣΟΦΨΥ, έχει κερδίσει την εκτίμηση και το θαυμασμό της κοινωνίας με τον αγώνα τον δικό του και του Συλλόγου, πιστεύοντας πως οι νίκες κερδίζονται μόνο με επιμονή, μεθοδικότητα και όραμα.

Μιλά στη Φαρέτρα για τις εγγενείς δυσκολίες του εγχειρήματος, για το ξεκίνημα, για την πορεία του αγώνα, πιστεύοντας σε μια κοινωνία χωρίς προκαταλήψεις, σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών.

Πόσο δύσκολο είναι να κατανοήσει η οικογένεια, στην οποία ανήκει ένα άτομο με ψυχική διαταραχή, πως υπάρχει πρόβλημα. Κι από την κατανόηση μέχρι την παραδοχή πόση είναι η απόσταση;

Το κομμάτι της αποδοχής από τη μεριά της οικογένειας είναι μια σύνθετη διαδικασία, που χρειάζεται εξειδικευμένη και ξεχωριστή αντιμετώπιση. Κρίνεται σκόπιμο η οικογένεια να συμμετάσχει σε θεραπευτικούς κύκλους ψυχοεκπαίδευσης, ώστε να είναι ενήμερη για την εκδήλωση, την πρόγνωση και τους περιορισμούς κάθε συγκεκριμένης ψυχικής διαταραχής, για να μπορεί να είναι σε θέση να δρα συνεργατικά και επικουρικά στις θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Ωστόσο, πέρα από τις προσδοκίες για την πορεία της ψυχικής ασθένειας που εμφανίζει το μέλος, η οικογένεια καλείται να παλέψει και με τα δικά της συναισθήματα και τις τρέχουσες δυσκολίες που παρουσιάζονται στην καθημερινότητα. Γι’ αυτό η αποδοχή είναι μια δύσκολη και επώδυνη διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει έως και αρκετά χρόνια.

Πώς αντιμετώπιζε παλιά και πώς αντιμετωπίζει σήμερα η κοινωνία τους πάσχοντες στα μεγάλα αστικά κέντρα και πώς στην επαρχία και τα χωριά;

Σίγουρα, τα τελευταία χρόνια όλα τα κινήματα της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λειτούργησαν υπέρ του αποστιγματισμού της ψυχικής νόσου. Στα μεγάλα αστικά κέντρα υπήρχαν από νωρίς δομές που στήριζαν τους ψυχικά πάσχοντες και αυτές επέκτειναν πιο σύντομα από την επαρχία το έργο τους, λόγω της  ανωνυμίας που παρέχει το πλαίσιο στις μεγάλες πόλεις. Το έργο των δομών αυτών είναι δυσκολότερο στην επαρχία και ακόμη πιο δύσκολο στα χωριά. Ο φόβος της εύκολης “ταμπέλας” του ψυχικά πάσχοντα, σε συνδυασμό με την άγνοια που έχει ο κόσμος σε θέματα που αφορούν τις ψυχικές ασθένειες, κάνει τους ανθρώπους πιο διστακτικούς να απευθυνθούν στις δομές και να μιλήσουν ανοιχτά για προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην οικογένειά τους.

Ο Σύλλογος μέσω των ενημερωτικών δράσεων προσπαθεί και, σε μεγάλο βαθμό, έχει καταφέρει να σπάσει τα κοινωνικά ταμπού και τις προκαταλήψεις για την ψυχική ασθένεια και προσφέρει ένα χώρο, όπου όλοι ανεξαιρέτως οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται ισότιμα.

Πόσο η ανυπαρξία συλλόγων στο παρελθόν και πόσο η ύπαρξή τους σήμερα διαμόρφωσαν το τοπίο;

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Οργανώσεων για την Ψυχική Υγεία ιδρύθηκε το 2003 και μέλη της είναι Σύλλογοι Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία (Σ.Ο.Ψ.Υ.) από ολόκληρη την Ελλάδα.

Όλοι οι Σύλλογοι – μέλη δραστηριοποιούνται στην ευαισθητοποίηση της Κοινότητας, ώστε να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες για την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση (εξασφάλιση στέγης, εργασίας, καταπολέμηση του «κοινωνικού στίγματος» της ψυχικής νόσου κλπ.) των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αλλά και τη διατήρηση ενός στοιχειώδους επιπέδου ποιότητας ζωής για τους λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τις οικογένειες φροντιστές τους.

Παράλληλα, αναπτύσσουν δράσεις για την ψυχοκοινωνική στήριξη τόσο των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας (Λ.Υ.Ψ.Υ.) όσο και των οικογενειών τους, μέσα από την επιθυμία τους να καλύψουν τις πραγματικές τους ανάγκες εκεί που το κράτος δεν μπορεί, δρώντας συμπληρωματικά προς τις Δημόσιες Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας. Η Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ. λοιπόν εκπροσωπεί θεσμικά τουλάχιστον τους 235.0000 λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας, που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα , καθώς και τουλάχιστον άλλα τόσα άτομα, που αποτελούν τις οικογένειες τους και επιτελούν το έργο της φροντίδας.

Η Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ προσφέρει την εμπειρία της για την εξέλιξη των συλλόγων μελών της διατηρώντας την ανεξαρτησία τους και αξιοποιώντας ένα δίκτυο εθελοντών προσπαθεί  να μεταδώσει το πάθος, που είναι απαραίτητο για κάθε είδους διεκδικήσεις.

Ποια είναι η  ποσόστωση ατόμων με ψυχικά προβλήματα γενικά στην Ελλάδα και ποια στην Ημαθία;

Σε μία επιστημονική μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Δρέσδης για ολόκληρη την Ευρώπη το 2015, επισημαίνονται τα παρακάτω:

«Τα ποσοστά είναι συνολικά πολύ υψηλά. Οι ψυχικές διαταραχές αποτελούν ένα τεράστιο βάρος για το άτομο αλλά και για τις κοινωνίες και τα συστήματα υγείας. Αυτό και μόνο μαρτυρεί ότι πρέπει να υπάρξει μια ουσιαστική στροφή σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση της έρευνας για τα συγκεκριμένα “επαχθή” για τον πληθυσμό προβλήματα υγείας, αλλά και σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση και τη θεραπεία τους. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να υπάρξουν εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού, αλλά και κατάλληλη εκπαίδευση των ειδικών»

 «Πρέπει να σταματήσει κάποτε ο στιγματισμός των ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι αυτού του είδους οι διαταραχές είναι πάρα πολύ κοινές – τα ποσοστά της μελέτης μας το αποδεικνύουν άλλωστε περίτρανα – και μπορούν να “αγγίξουν” τον καθέναν – τους οικείους μας, ακόμη και εμάς τους ίδιους. Και την ίδια στιγμή και τα κράτη οφείλουν να λάβουν πρωτοβουλίες, για να μπει ένα φρένο σε αυτό το διογκούμενο πρόβλημα».

Η ελληνική μελέτη, από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, τα πρώτα συμπεράσματα της οποίας παρουσιάστηκαν τον περασμένο Μάιο στο Πανελλήνιο Ψυχιατρικό Συνέδριο, σε συμμετέχοντες από τον Ιούλιο του 2009 ως τον Ιανουάριο του 2010 (στο διάστημα αυτό άρχισαν και τα γνωστά προβλήματα με την οικονομική κρίση και η σημείωση αυτή δεν είναι διόλου τυχαία), έδειξε πως οι Έλληνες είναι αγχωμένοι, αν και λιγότερο καταθλιπτικοί από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους.

Τα συμπτώματα ψυχικών διαταραχών που παρουσίαζουν συχνότερα ειναι η κόπωση, η κούραση και η ατονία (ποσοστό 24,2%), ο συχνός εκνευρισμός και η ευερεθιστότητα (19,4%), οι ανήσυχες ιδέες (αυτό που ονομάζουμε «γενικευμένο άγχος» – 18,7%), το καταθλιπτικό συναίσθημα (13,2%), καθώς και οι διαταραχές του ύπνου (11,9%).

Ακολουθούσαν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα (11,6%), οι καταθλιπτικές ιδέες (11,2%), το άγχος (10,1%), η ανησυχία για τη σωματική υγεία (6,7%), οι καταναγκασμοί (5,3%), τα προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης (5%), οι φοβίες (4,4%), οι ιδεοληψίες (3,9%) και ο πανικός (2,4%).

Συνολικά, «περίπου το 11% των ανδρών και το 17% των γυναικών εμφάνισαν συμπτωματολογία τουλάχιστον ήπιας κλινικής βαρύτητας, ενώ περίπου οι μισοί από αυτούς είχαν βαρύτερη συμπτωματολογία, η οποία μπορεί να απαιτεί εξέταση από γιατρό».

Δεν γνωρίζω κάποια μελέτη εξειδικευμένη για την περιοχή μας αλλά εκτιμώ ότι αναλογικά θα είναι και τα ποσοστά με αυτά ολόκληρης της χώρας.

Πόσο επηρεάζει η κληρονομικότητα  την εμφάνιση μιας ψυχικής ασθένειας και πόσο οι εξωγενείς παράγοντες;

Το θέμα “φύση ή ανατροφή” υπήρξε ανέκαθεν ένα πεδίο έντονων διενέξεων στους κόλπους των επιστημών ψυχικής υγείας. Η δική μου τοποθέτηση, χωρίς να είμαι ειδικός, αλλά μόνο μέσω της εμπειρίας, είναι ότι πιθανόν υπάρχει μια προδιάθεση εμφάνισης ψυχικής δυσλειτουργίας, ή οποία θα εκδηλωθεί ή όχι σε συνάρτηση με τις συγκεκριμένες  κοινωνικές συνθήκες, όπου το άτομο ανατρέφεται και δρα.

Οι ειδικοί θα μπορούσαν πολύ πιο συγκεκριμένα να απαντήσουν για τον παράγοντα της  γονιδιακής προδιάθεσης συγκεκριμένων ψυχικών ασθενειών, όπως η σχιζοφρένεια ή η κατάθλιψη, αλλά και πάλι, η συμπτωματολογία, ο χρόνος εκδήλωσης μιας ψυχικής ασθένειας ή η πρόγνωσή της, δεν μπορεί να παραμείνει ανεπηρέαστη από άλλους αστάθμητους παράγοντες και μεταβλητές που είναι εξωγενείς, δηλ που αφορούν την δυναμική της οικογένειας και του ευρύτερου κοινωνικού πλαισίου.

Γι’ αυτόν το λόγο όλες οι παρεμβάσεις στην ψυχική ασθένεια δεν αφορούν μόνο την ψυχοφαρμακολογία, άλλα στηρίζονται και στη συνδρομή των δομών που στηρίζουν, μέσω της πρόληψης, την ψυχική υγεία.

Διανύουμε μια περίοδο εδώ και χρόνια μεγάλης πίεσης οικονομικής και ως επιστέγασμά της ήρθε και το φάσμα ενός πολέμου, που μπορεί να διευρυνθεί στην Ευρώπη ή και στον Κόσμο. Μπορεί να επηρεάσει μια τέτοια ένταση τον ψυχισμό και των πριν υγιών ατόμων;

Σίγουρα ως κοινωνικά όντα υπάρχουμε και κινούμαστε μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο μένοντας σε διαρκή αλληλεπίδραση με αυτό. Κατ’ επέκταση οποιαδήποτε μεταβολή στο κοινωνικό περιβάλλον δεν μπορεί να μας αφήσει ανεπηρέαστους και να μην έχει προεκτάσεις στον τρόπο που βιώνουμε την υποκειμενική μας πραγματικότητα. Η οικονομική πίεση, η εκδήλωση της τρέχουσας πανδημίας και η απειλή του πολέμου δημιουργούν μια ζοφερή πραγματικότητα, που καλούμαστε να διαπραγματευτούμε ο καθένας ξεχωριστά, με άξονα τον ιδιαίτερο ψυχισμό του και τα ψυχικά αποθέματά του.

Ήδη ως Σύλλογος παρατηρούμε ότι οι παραπάνω κοινωνικές μεταβολές έχουν επιβαρύνει την ψυχική υγεία όλων μας. Σχεδόν καθημερινά, παρατηρούμε αναφορές έντονου άγχους που μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να εκδηλώνεται με κρίσεις πανικού, ή αύξηση σε συμπτώματα κατάθλιψης.

Ας μην ξεχνάμε ότι η ψυχική υγεία δεν είναι μια μόνιμη κατάσταση ισορροπίας. Ο καθένας μπορεί να αισθάνεται περισσότερο ή λιγότερο ψυχικά υγιής ανάλογα με τις καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει. Επομένως, φυσικά και μπορεί να επηρεαστούμε, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι θα εκδηλώσουμε στοιχεία συμπτωματολογίας, που παραπέμπουν σε σοβαρή ψυχική νόσο.

Γιατί ήταν απαραίτητη η σύσταση μιας τέτοιας δομής; Πόσες ανάλογες δομές υπήρχαν στην Ελλάδα, όταν συστάθηκε ο Σύλλογός σας, και πού καταφεύγαμε ως νομός για την αντιμετώπιση των περιστατικών;

Είναι γνωστό σε όλους μας ότι στο νομό μας δεν υπάρχει καμία δομή για παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας, όπως Κέντρο Ψυχικής Υγείας, Κέντρο Ημέρας, Ψυχιατρικό Τμήμα ή κλινική στα Νοσοκομεία μας κ.λ.π.

Έτσι ξεκινήσαμε στην αρχή κάποιες λίγες οικογένειες, δημιουργώντας αυτό το Σύλλογο τον Δεκέμβριο του 2014 να δώσουμε ένα διέξοδο στα παιδιά μας και με την εθελοντική συμμετοχή επαγγελματιών ψυχικής υγείας να τους παρέχουμε ψυχολογική υποστήριξη και ψυχοεκπαίδευση.

Επίσης να ενημερώσουμε την τοπική κοινωνία για το στίγμα της ψυχικής ασθένειας, που η άγνοια και η προκατάληψη έχει δημιουργήσει εδώ και δεκαετίες και να ευαισθητοποιήσουμε όλους τους πολιτειακούς, επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς να συμβάλουν στην κατεύθυνση αυτή, προασπίζοντας ουσιαστικά τα ανθρώπινα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών και μια καλύτερη ποιότητα στη ζωή τους.

Στην Ελλάδα λειτουργούν 16 Σύλλογοι σαν εμάς, ο καθένας, όμως, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, αναπτύσσει και τις δράσεις του. Σε περιοχές που λειτουργούν Δημόσιες δομές ψυχικής υγείας δρουν επικουρικά και εστιάζουν στην κοινωνική και επαγγελματική αποκατάσταση των ψυχικά ασθενών και γενικότερα στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Σε περιοχές όπως εμείς, οι δράσεις μας είναι πολύ ευρύτερες, γιατί αναγκαζόμαστε να λειτουργήσουμε δομές και υπηρεσίες που είναι κύρια ευθύνη της πολιτείας.

Για την αντιμετώπιση των περιστατικών δυστυχώς συνεχίζουμε να απευθυνόμαστε στις δομές ψυχικής υγείας της Θεσσαλονίκης κύρια, ή της Κατερίνης, με ότι αυτό συνεπάγεται τόσο για τους λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας, όσο και για τις οικογένειες – φροντιστές τους (ταλαιπωρία, έξοδα που πολλές φορές δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν, απουσία από την εργασία τους και πολλά άλλα).

Όταν συστάθηκε ο ΣΟΦΨΥ είχε πόσα μέλη και πόσα τον αποτελούν τώρα; Η αύξηση των μελών οφείλεται στη συνειδητοποίηση της ανάγκης κοινοποίησης του προβλήματος ή στην αύξηση των περιστατικών;

Την ιδέα του Συλλόγου την είχε η σύζυγός μου Εύα, που ένιωσε την ανάγκη των υπηρεσιών του και με δύο ακόμα οικογένειες ξεκινήσαμε με καλέσματα να γνωρίσουμε κι άλλες οικογένειες που επιθυμούσαν να δραστηριοποιηθούν για τα παιδιά τους.

Έτσι μετά από οκτώ μήνες δημιουργήσαμε το Σύλλογο μαζί με φίλους και για τρία χρόνια περίπου λειτουργούσαμε με εθελοντές, εξυπηρετώντας περίπου 20 λήπτες και τις οικογένειες φροντιστές τους. Τον Δεκέμβριο του 2018 ενταχθήκαμε στο ΕΣΠΑ Κεντρικής Μακεδονίας και λειτουργούμε πλέον το Κέντρο Υποστήριξης ενηλίκων με ψυχικές διαταραχές, έχοντας στόχο τότε να εξυπηρετούμε περίπου 40 ωφελούμενους και τις οικογένειές τους. Σήμερα οι ωφελούμενοι ξεπερνούν τους 200, από τους οποίους 90 περίπου είναι λήπτες και οι υπόλοιποι είναι οι οικογένειές τους ή μεμονωμένα άτομα, που χρήζουν ψυχολογικής υποστήριξης.

Το Κέντρο έχει γίνει πλέον ο χώρος αναφοράς τους, όπου μπορούν να βρουν βοήθεια, αλλά να δημιουργήσουν και τις κοινωνικές τους σχέσεις και να βγουν στην κοινωνία χωρίς να φοβούνται ή να ντρέπονται, αποφεύγοντας έτσι τον κοινωνικό αποκλεισμό και την απόρριψη.

Οι προσπάθειες που κάναμε για την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας με εκδηλώσεις, εκθέσεις κ.λ.π., είχαν σαν αποτέλεσμα πολλές οικογένειες να μας πλησιάσουν, να ενημερωθούν και να ενταχθούν τελικά στην προσπάθειά μας αυτή. Το κίνημα αυτό των οικογενειών και των ληπτών σε ολόκληρη την Ελλάδα μεγαλώνει , διεκδικεί και έχει τη δική του φωνή.

Πριν από εφτά χρόνια το βασικότερο πρόβλημά σας  ήταν η στέγη. Αυτό ευτυχώς στην πορεία αντιμετωπίστηκε, απ ότι φαίνεται, και σίγουρα η ύπαρξή της σάς προσφέρει πολλές δυνατότητες, Ποιες;

Δεν έχουμε δική μας στέγη! Είμαστε ίσως ο μοναδικός κοινωνικός φορέας της πόλης που δεν στεγάζεται σε κάποιο δημόσιο ή δημοτικό κτίριο. Λειτουργούμε σε ενοικιαζόμενο χώρο, με υψηλό ενοίκιο και πολλά λειτουργικά έξοδα (ΔΕΗ, τηλέφωνο, εξοπλισμό, καθαριότητα κ.λ.π.).

Ο χώρος αυτός είναι πλέον ανεπαρκής για τη λειτουργία μας και έτσι δεν μπορούμε να εξυπηρετήσουμε επιπλέον ωφελούμενους, όπως θα θέλαμε. Τα έξοδα επίσης είναι πολλά και στηριζόμαστε σε δωρεές φίλων του Συλλόγου, αφού οι υπηρεσίες είναι δωρεάν σε όλους τους ωφελούμενους.

Ποιες είναι οι ανάγκες των πασχόντων και με ποιο τρόπο αντιμετωπίζονται μέσα από τον Σύλλογο; Τι προσφέρει;

Σκοπός του  Κέντρου Υποστήριξης ενηλίκων με ψυχικές διαταραχές  είναι η άρση των ανισοτήτων και η ανάδειξη των ατόμων με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες σε ισότιμους ενεργούς πολίτες, η ενδυνάμωση και υποστήριξη της οικογένειας για τη διαμόρφωση ενός κοινωνικού ιστού που αποδέχεται την ψυχική νόσο όπως κάθε άλλη μορφή ασθένειας, χωρίς στερεότυπα και προκαταλήψεις, με την παροχή ευκαιριών για την από κοινού ανάπτυξη δράσεων και συμμετοχή για δημιουργική απασχόληση, ψυχαγωγία, εκπαίδευση και κοινωνικοποίηση.

Μέσα από τη διοργάνωση ψυχαγωγικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, καθώς και προγραμμάτων εκπαίδευσης, ενημέρωσης και αγωγής κοινότητας, καθώς και ανοιχτών δράσεων για την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας με την εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Κοινότητας,   συμβάλλει και στην από κοινού καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής νόσου.

Επίσης να προσφέρει στους αποδέκτες των υπηρεσιών του, μια διαδρομή κατάκτησης της δεξιότητας, της αυτονομίας και της ταυτότητάς τους, διαμέσου μιας αποκαταστασιακής διαδικασίας, που να κατοχυρώνει την διαπραγματευτική – διεκδικητική ικανότητά τους, ώστε να εξασκούν τα δικαιώματά τους ως πολίτες σε ατομικό, εργασιακό και κοινωνικό επίπεδο.

Διακρίνουν οι ειδικοί βελτίωση στη συμπεριφορά και τα συναισθήματά των ωφελουμένων; Πόσο δύσκολο είναι να καταγραφεί κάτι τέτοιο και πόσο εύκολο είναι να ξαναγυρίσουν οι πάσχοντες ή οι οικογένειές τους, μετά από μια βελτίωση, στην πρότερη κατάσταση;

Κάθε μέλος του Συλλόγου έρχεται έχοντας μια συγκεκριμένη διάγνωση, ώστε η στήριξη που παρέχεται να είναι εξατομικευμένη, σε συνάρτηση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις ακολουθούν μια συγκεκριμένη δομή και οι ειδικοί συνεργάζονται μεταξύ τους, ώστε να έχουν μια κοινή γραμμή παρέμβασης ολιστικά, σε κάθε λήπτη και τους γονείς ή φροντιστές του.

Βεβαίως και παρατηρούνται αλλαγές στη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του λήπτη, που αποκαλύπτονται μέσα από αυτοαναφορές και μέσα από την παρατήρηση και την ανατροφοδότηση που δίνουν οι οικογένειές τους. Επιπλέον, οι λήπτες συμμετέχουν συστηματικά σε ομάδες, όπου κάθε μεταβολή στη συμπεριφορά τους γίνεται άμεσα εμφανής τόσο στους θεραπευτές, όσο και στα υπόλοιπα μέλη.

Το κομμάτι της ψυχολογικής υποστήριξης είναι σταθερό και συστηματικό και είναι αυτό που προωθεί την καλή προσαρμογή των ληπτών. Ωστόσο, η διατήρηση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το είδος της ψυχοπαθολογίας. Υπάρχουν περιπτώσεις ληπτών με σοβαρή ψυχοπαθολογία που κάνουν υποτροπές, οι οποίες γίνονται άμεσα αντιληπτές και παρέχεται η κατάλληλη υποστήριξη.

Στόχος του Συλλόγου είναι να εξασφαλίσει και να ενισχύσει τη διατήρηση μιας καλής ποιότητας ζωής για τους λήπτες. Αυτό είναι μια διαδικασία που χτίζεται μέρα με τη μέρα και δε σταματά. Η φροντίδα της ψυχικής υγείας είναι μια διαρκής προσπάθεια, ένας αγώνας ενεργούς παρουσίας και αναζήτησης υποστήριξης, όχι μόνο για τα μέλη του Συλλόγου, αλλά για όλους μας.

 Στους πάσχοντες προσφέρεται η απαιτούμενη βοήθεια. Οι οικογένειές τους πόσο κοντά τους νιώθουν το Σύλλογο και ψυχικά αλλά και πρακτικά στον καθημερινό τους αγώνα; Πώς εκφράζουν τα συναισθήματά τους απέναντι στον ΣΟΦΨΥ;

Θα σας καταθέσω ένα χειρόγραφο κείμενο, που γράφτηκε μέσα σε 10 μόνο λεπτά από μια ομάδα 5 ατόμων (λήπτες, φροντιστές, φίλοι) ανάμεσα σε άλλες 12 τέτοιες ομάδες, σε μια διαδραστική εκδήλωση που πραγματοποιήσαμε πριν από δύο χρόνια στο φουαγιέ της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών. Το θέμα των ομάδων ήταν  να γράψουν σε δέκα λεπτά «μια φορά κι ένα καιρό ήταν….» διάφορες λέξεις για την ψυχική ασθένεια.

Το αντέγραψα αλλά δίνω και ένα απόσπασμα της αυθεντικής του μορφής:

 «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν η ψυχική ασθένεια»

Μέσα σε μια σπηλιά ζούσε ένα κορίτσι διαφορετικό από τα άλλα, δηλαδή κάθε στιγμή άλλαζε μορφή: γινόταν παιδί, γιαγιά, μανούλα, αγόρι, αδελφός.

Γελούσε, έκλαιγε, χόρευε, φώναζε, σιωπούσε, ζούσε έντονα την κάθε στιγμή ακόμα κι όταν χανόταν στις σκέψεις.

Έβλεπε εικόνες, μιλούσε σε φίλους που μόνο αυτή έβλεπε, φοβόταν και υποπτευόταν τους γύρω της ότι θέλουν να της κάνουν κακό.

Ακόμα αγαπούσε χωρίς όρια, άδολα όπως ένα μικρό παιδί

Κάποιοι την φοβόταν και κάποιοι ήθελαν να την προστατέψουν.

Το όνειρό της ήταν να ξεφύγει από τη σπηλιά της και να δει το φως που διαισθανόταν ότι υπάρχει και το έβλεπε από μερικές χαραμάδες.

Πίστευε ότι το φως είναι η αληθινή πλευρά της ζωής, δηλαδή συντροφιά, δημιουργικότητα, φαντασία, χαρά, αγάπη.

 Κάποιος άνοιξε την σπηλιά, ο ΣΟΦΨΥ, και δυναμικά την τράβηξε στο φως και της φώναξε δεν είσαι μόνη

Είμαστε εδώ για σένα

σε περιμένουμε

είμαστε πολλοί

είμαστε οι φίλοι σου

και σε χρειαζόμαστε

θέλουμε το χρώμα σου

τη φωνή σου

τη λάμψη σου

τη μυρωδιά σου

Η δική σου υγεία, η ψυχή σου, μας αφορά όλους…

Ποια ήταν η στάση της Πολιτείας  αλλά και της κοινωνίας απέναντι στον Σύλλογο και τον ρόλο του;

Εδώ και πολλές δεκαετίες η Ελληνική Πολιτεία δεν έχει αντιληφθεί το μέγεθος και τη βαρύτητα της ψυχικής ασθένειας. Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας υπολείπεται κάποιων δεκαετιών σε σχέση με τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ουσιαστικά δεν έχει ακόμη ξεκινήσει. Δεν υπάρχουν δημόσιες δομές, υπηρεσίες ψυχικής υγείας, έχουμε μια συνεχή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών.

Πρέπει να γίνει κατανοητό και απόλυτα σαφές ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι οι ασθένειες του μέλλοντος. Σήμερα αυτές είναι δεύτερες στον αριθμό παγκόσμια μετά τον καρκίνο! Ο Π.Ο.Υ. εκτιμά σε δύο χρόνια περίπου το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού θα αντιμετωπίζει ψυχικά προβλήματα του φάσματος της ψυχικής ασθένειας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ανθρώπινα, εργασιακά, κοινωνικά και οικονομικά αρνητικά αποτελέσματα.

Ας δώσουν λοιπόν την ανάλογη σημασία στην ψυχική υγεία με δομές, υπηρεσίες, καταπολέμηση του στίγματος σε όλες του τις μορφές και στήριξη των φορέων που παλεύουν γι’ αυτήν.

Το τελευταίο διάστημα έχουμε δει ανακοινώσεις για την έναρξη λειτουργίας Κέντρου Ψυχικής Υγείας στη Βέροια. Κατά πόσο σας καλύπτει η λειτουργία ενός τέτοιου Κέντρου, το οποίο γνωρίζουμε ότι διεκδικείτε όλα αυτά τα χρόνια;

Το Κέντρο Ψυχικής Υγείας θεσμοθετήθηκε (Σύσταση και Λειτουργία) με Κοινή Υπουργική Απόφαση το 2009 και η απόφαση δημοσιεύτηκε στην Ε.τ.Κ. στις 3/9/2009.

Από τότε δεν υπήρξε καμία εξέλιξη για την υλοποίησή του. Το 2019 καθορίστηκαν με Νόμο και οι προβλεπόμενες θέσεις των Κ.Ψ.Υ. , που ανέρχονται σε 34 άτομα πολλών ειδικοτήτων (Ψυχίατροι, Παιδοψυχίατροι, Ψυχολόγοι, Νοσηλευτές, Κοιν. Λειτουργοί κ.λ.π.).

Η υλοποίηση ενός τόσο σημαντικού έργου αποτελεί άμεση και πρώτη προτεραιότητα για όλους τους φορείς ψυχικής υγείας του Νομού, όπως αυτή διατυπώθηκε και υπογράφηκε από όλους στο Κείμενο Ομοφωνίας , στο Συνέδριο για την Ψυχική Υγεία το 2017 που οργανώθηκε από τον Κοι.Σ.Π.Ε. «ΔΕΣΜΟΣ» και τον ΣΟΦΨΥ Ημαθίας.

Η υλοποίησή του πρέπει να γίνει με προσεκτικά βήματα, όπως η εξεύρεση κατάλληλου χώρου στον πολεοδομικό ιστό της πόλης σαν Πρωτοβάθμια Δομή Υγείας προσβάσιμη από όλους καθώς και η άμεση κάλυψη όλων των 34 θέσεων που προβλέπονται για τη σωστή , αποτελεσματική και ποιοτική λειτουργία του.

Οποιαδήποτε «έκπτωση» γίνει στα παραπάνω, είτε για οικονομικούς λόγους είτε για εξοικονόμηση χρόνου θα έχει αρνητικά αποτελέσματα στη λειτουργία του και δεν θα εξυπηρετεί τους σκοπούς και τους στόχους για τους οποίους θεσμοθετήθηκε. Περιμένουμε λοιπόν εξελίξεις στο θέμα αυτό, ελπίζοντας στο καλύτερο.

Ποιες είναι οι άμεσες ανάγκες σας τώρα, πώς ιεραρχούνται και πώς σκοπεύετε να τις αντιμετωπίσετε;

Οι ανάγκες δεν τελειώνουν ποτέ! Θα συνεχίσουμε τις προσπάθειες και τον αγώνα μας για την απόκτηση στέγης, για τη συνέχιση λειτουργίας του Κέντρου Υποστήριξης μέσα από το νέο ΕΣΠΑ, για τη στήριξη των ψυχικά ασθενών και των οικογενειών τους, για την ενημέρωση της κοινωνίας και τον μεγαλύτερο αποστιγματισμό της ψυχικής ασθένειας. Ελπίζουμε και πιστεύουμε στους φίλους μας, στους τοπικούς φορείς και στην κοινωνία της πόλης μας.

Ποιο θα ήταν το μήνυμά σας, το δικό σας και του Συμβουλίου σας, καθώς βιώνετε αυτόν τον δύσκολο αγώνα, πολεμώντας στην πρώτη γραμμή;

Πιστεύουμε ότι επιβάλλεται να αναγνωρίσουμε τις ανάγκες και τις προσδοκίες των ψυχικά ασθενών και των οικογενειών – φροντιστών τους.

Ότι για να ανταποκριθούμε σε αυτές τις ανάγκες είναι απαραίτητη η συστράτευση, η συνεχής διεύρυνση και η αφοσίωση στις δράσεις και τους στόχους μας.

Να αποδεχτούμε ότι οι ψυχικές διαταραχές αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με έγκαιρη ιατρική παρέμβαση, υποστηρικτική ψυχοθεραπεία και με το ανάλογο υποστηρικτικό περιβάλλον.

Ελάτε να μιλήσουμε!

Ελάτε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο!

Η ψυχική υγεία μάς αφορά όλους!

………………

Φωτογραφίες: faretra info –  Αρχείο ΣΟΦΨΥ