Δήμητρα Σμυρνή “Ο Γκόγια και η αλληγορία του πολέμου”
…………………
Σ’ έναν από τους δυνατότερους πίνακες του Γκόγια αναδύεται εφιαλτικά η ιδέα του πολέμου, με τη μορφή ενός ασυγκράτητου γίγαντα, που στο πέρασμά του σαρώνει τα πάντα.
Ο μεγάλος ισπανός ζωγράφος, που γεννήθηκε το 1746 και πέθανε το 1828, επηρεάζοντας πολλούς μεταγενέστερους, μπορεί να ζωγράφισε πρόσωπα της Ισπανικής Αυλής, να ήταν ο ζωγράφος του Στέμματος, ήταν πάντα όμως ταγμένος στο πλάι του λαού.
Με τα δυνατά του χρώματα, που εντείνουν τον δυναμισμό τους μέσα από σκοτεινές και υποβλητικές γωνίες, αναπαριστά όχι μόνο πρόσωπα – αντανακλώντας τον ψυχισμό τους με μοναδική ευστοχία στα πορτρέτα του – αλλά και στιγμές ιστορικές της πατρίδας του, που αποδίδονται εντυπωσιακά.
Ένας από τους γνωστότερους πίνακές του είναι ο περίφημος “Κολοσσός”, που από άλλους επονομάζεται “Πόλεμος”.
Η μορφή που υψώνεται στο κέντρο απεικονίζει έναν γίγαντα που οι διαστάσεις του πολλαπλασιάζονται, αν συγκριθούν με τα μεγέθη ανθρώπων και ζώων, που υπάρχουν στο κάτω μέρος του πίνακα, σε εικόνες πανικού και αλλοφροσύνης.
Για πολλούς μελετητές ο “Κολοσσός”, όπως τον ονόμασαν δεν μπορεί παρά να συμβολίζει τον πόλεμο και τον τρόμο που προκαλεί στους ανθρώπους και προπαντός στον άμαχο πληθυσμό.
Υψωμένος πάνω από τις ανθρώπινες μάζες, σε μια σκοτεινή πεδιάδα, σφίγγει τις γροθιές του και προχωρεί ανελέητος, χωρίς να υπολογίζει τίποτα, σαν μια σαρωτική μηχανή καλοκουρδισμένη από χέρια συμφερόντων, που καμιά ανθρώπινη κραυγή απόγνωσης δεν μπορεί να σταματήσει.
Οι συνειρμοί, που ξυπνά από χθες ο συγκεκριμένος πίνακας, με την είδηση του πολέμου στην Ουκρανία, είναι αναπόφευκτοι. Κάπως έτσι φανταζόμαστε όλοι τον πόλεμο και την κτηνωδία του, που μόνο τρόμο μπορεί να προκαλεί και η απλή υποψία πως θα τον ζήσει κανείς.
Βέβαια, κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν πως ίσως ο ζωγράφος δεν απεικονίζει τον πόλεμο αλλά την γιγαντιαία θέληση του ισπανικού λαού να αντισταθεί στη γαλλική εισβολή του Ναπολέοντα στην Ισπανία, αλλά αυτές οι πιθανότητες είναι μάλλον μικρές, αν παρατηρήσει κανείς τη σκληρότητα του προσώπου της φιγούρας και τις διαθέσεις της.
Ένα άλλο πρόβλημα που προέκυψε σχετικά με τον πίνακα είναι η αμφισβητούμενη πατρότητά του. Κάποιοι ισχυρίζονται πως δεν είναι του Γκόγια, αλλά κάποιου μαθητή του ζωγράφου.
Αν κρίνουμε, όμως, από τα χρώματα, τη σύλληψη του θέματος και τον εκρηκτικό δυναμισμό του πίνακα, ο Γκόγια είναι ο δημιουργός και ο κολοσσός του συμβολίζει τον αποτρόπαιο πόλεμο υποστηρίζουν οι περισσότεροι μελετητές.
