Γιώργος Σεφέρης – Νότης Μαυρουδής “Το απομεσήμερο ενός φαύλου” / Ένα ποίημα, ένα τραγούδι, μια διαχρονική εικόνα της Ελλάδας
Όταν ο Γιώργος Σεφέρης ως διπλωμάτης ακολουθεί τον Οκτώβριο του 1944 την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου στην επιστροφή της για την Ελλάδα, στο μικρό λιμάνι της Cava dei Tirreni της Ιταλίας γράφει το “Απομεσήμερο ενός φαύλου”. Το ποίημα αυτό είναι ένα δείγμα μιας άλλης γραφής, που απέχει πολύ από τη γνωστή του ποιητή.
Σαρκαστικός, τολμηρός, διεισδυτικός και ανατρεπτικός, ο Σεφέρης αποκαλύπτει τη βαθιά πληγή της Ελλάδας που πάντα αιμορραγεί, αυτήν της πολιτικής της διαχείρισης από ανάξιους και φαύλους.
Ενώ στην Ελλάδα η Εθνική Αντίσταση έγραψε τη ματωμένη ιστορία αγώνων μιας αδούλωτης αξιοπρέπειας, στην Ιταλία οι πολιτικοί της Κυβέρνησης του Καΐρου περιμένουν το σήμα από τους Άγγλους για να καταλάβουν την εξουσία.
Ο Σεφέρης, πικραμένος και οργισμένος συνάμα θα γράψει εκείνες τις μέρες τον “Τελευταίο σταθμό” (στα σκοτεινά βαδίζουμε / στα σκοτεινά προχωρούμε) και το “Απομεσήμερο ενός φαύλου”, δύο τελείως διαφορετικά ποιήματα από άποψη ύφους, που συναντιούνται όμως στον κοινό τους στόχο, την αποκάλυψη της αλήθειας.
Αυτό το κείμενο έχοντας στα χέρια του ο συνθέτης και έξοχος κιθαρίστας Νότης Μαυρουδής, ανήσυχος πάντα και ως καλλιτέχνης και ως πολίτης, το μελοποίησε, πετυχαίνοντας να αποδώσει εντυπωσιακά και το μήνυμα και την ατμόσφαιρά του.
Η φωνή του Σωκράτη Μάλαμα και η αντρική χορωδία που παρεμβαίνει αποδίδουν όλες τις αποχρώσεις της πικρής σάτιρας και της οργής που εκπέμπει το ποίημα του Σεφέρη.
Το τραγούδι ανήκει στο βιβλίο-cd του Νότη Μαυρουδή “Άγρυπνο φεγγάρι”, που κυκλοφόρησε το 2019 με ποιήματα και μελοποιήσεις ποιητών του 19ου και του 20ου αιώνα.
…………………
Γιώργος Σεφέρης “Το απομεσήμερο ενός φαύλου”
Τράβα αγωγιάτη, καρότσα τράβα,
τράβα να φτάσουμε γοργά στην Κάβα!
Φύσα βαπόρι, βόα μηχανή,
να ’ρθούμε πρώτοι εμείς! — οι στερνοί.
Τα στερνοπαίδια και τ’ αποσπόρια
και τ’ αποβράσματα και τ’ αποφόρια
μιας μάχης που ήτανε γι’ άλλα κορμιά
για μάτια αλλιώτικα κι άλλη καρδιά.
Πολιτικάντηδες, καραβανάδες,
ψιλικατζήδες, κολλυβιστάδες,
μούργοι, μουνούχοι και θηλυκά —
τράβα αγωγιάτη! βάρα αμαξά!
Φτωχή Πατρίδα, στα μάγουλά σου
μαχαίρια γράφουνε το γολγοθά σου·
μάνα λιοντόκαρδη, μάνα ορφανή,
κοίτα αν αντέχεις τέτοια πομπή:
το ματσαράγκα, το φαταούλα
με μπογαλάκια και με μπαούλα·
τη χύτρα που έβραζε κάθε βρωμιά
λες και την άδειασαν όλη μεμιά
σ’ αυτούς ανάμεσα τους ήπιους λόφους
όπου μας κλείσανε σαν υποτρόφους
ενός αδιάντροπου φρενοβλαβή
που στο βραχνά του παραμιλεί.
Δες το σελέμη, δες και το φάντη
πώς θυμιατίζουνε τον ιεροφάντη
που ρητορεύεται λειτουργικά
μπρος στα πιστά του μηρυκαστικά.
Μαυραγορίτες από τα Νάφια
της προσφυγιάς μας άθλια σινάφια,
γύφτοι ξετσίπωτοι κι αρπαχτικοί,
λένε, πατρίδα, πως πάνε εκεί
στα χώματά σου τα λαβωμένα
γιατί μαράζωσαν, τάχα, στα ξένα
και δεν μπορούνε χωρίς εσέ —
οι φαύλοι: τρέχουνε για το λουφέ.
Cava dei Tirreni, 7. 10. 1944
Γιώργος Σεφέρης, Τετράδιο Γυμνασμάτων Β΄, φιλολ. επιμ. Γ.Π. Σαββίδης, Ίκαρος
…………………
