“Κόλμπαρ: Ο παράνομος διασυνοριακός μεταφορέας που μιλάει με τον θάνατο” γράφει ο Ανδρέας Δενεζάκης
Η τραγική είδηση της Δευτέρας 25 Γενάρη, που ακούστηκε απρόσμενη και εντυπωσιακή στα αυτιά μας δεν είναι παρά μια «συνηθισμένη» και σχεδόν καθημερινή είδηση στην περιοχή των συνόρων ανάμεσα στο Ιράν, το Ιράκ και την Τουρκία.
Μια ομάδα από 9 κολμπαρακάν χτυπήθηκαν από μια χιονοστιβάδα και θάφτηκαν στα χιόνια, στην περιοχή Βαν της Τουρκίας, στις 18 Γενάρη. Τέσσερις από αυτούς κατάφεραν να απελευθερωθούν από το χιόνι και έτρεξαν να αναζητήσουν βοήθεια.
Με καθυστέρηση μερικών ημερών οι τουρκικές ομάδες διαχείρισης καταστροφών και έκτακτης ανάγκης (AFAD) ξεκίνησαν την αναζήτηση των αγνοουμένων, ισχυριζόμενες ότι δεν υπήρχε καμιά χιονοστιβάδα. Οι αναζητήσεις όμως διακόπηκαν αρκετές φορές λόγω της έντονης χιονόπτωσης.
Τελικά, συγγενείς και εθελοντές πολίτες ανέλαβαν δράση σε μια ανθρώπινη προσπάθεια να τους βρουν, παρά τα προβλήματα και τα εμπόδια που αντιμετώπισαν από τις διασυνοριακές δυνάμεις του Ιράν και της Τουρκίας. Βρήκαν τα παγωμένα νεκρά σώματα των πέντε κολμπαρακάν την Δευτέρα 25 Γενάρη, στην περιοχή Başkale στην επαρχία Βαν και τα μετέφεραν στο χωριό τους, Κοράν, της περιοχής Γουόρμ (Koran Worme) της Ροτζιλάτ (Ανατολικό Κουρδιστάν) στο Ιράν, όπου την άλλη μέρα έγινε η κηδεία τους, με την παρουσία ολόκληρου του χωριού.
Οι πέντε νεαροί κολμπαρακάν που βρήκαν αυτό τον τραγικό θάνατο είχαν ονόματα. Ηταν οι: Ualyi Khudayi, Firat Khudayi, Matin Aslani, Bilin Ahmadi και Yavar Aslani.
Ποιός είναι ο Κόλμπαρ;
Το όνομα Kolbar προέρχεται από τις κουρδικές λέξεις, «kol» (πλάτη) και «bar» (φόρτωση) και σημαίνει αυτόν «που κουβαλάει στην πλάτη του». Οι κολμπαρακάν (πληθυντικός του κόλμπαρ) για να ζήσουν μεταφέρουν φορτία κατά μήκος της επικίνδυνης γραμμής των συνόρων.
Ανάμεσα στην φτώχεια και την απομόνωση, το Ιρανικό Κουρδιστάν, (η Ροτζιλάτ) αγωνίζεται να επιβιώσει ενάντια στην τρομοκρατία από την Τεχεράνη και την έλλειψη τροφίμων που προκαλούν τα διαδοχικά εμπάργκο των ΗΠΑ, της ΕΕ και σουνιτικών αραβικών κρατών. Για πολλούς η λύση βρίσκεται στις παράνομες διασυνοριακές μεταφορές και στο εμπόριο.
Αντιμέτωποι με την ανεργία (το υψηλότερο ποσοστό στο Ιράν) και την επισφάλεια (το φτωχότερο μέρος της κουρδικής γεωγραφικής και πολιτιστικής περιοχής), οι κάτοικοί του αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα: επιβιώνουν καλλιεργώντας ρόδια, που όμως δεν είναι αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες όλων των κατοίκων, ή γίνονταν λαθρομεταφορείς, διακινδυνεύοντας τη ζωή τους για ένα κομμάτι ψωμί.
Πολλοί Κούρδοι επιλέγουν να γίνουν «κόλμπαρ». Αυτοί οι «λαθρομεταφορείς» διασχίζουν τα άνυδρα βουνά που χωρίζουν το Ιράν από το Ιράκ και μέσω της Τουρκίας, φορτωμένοι με τα πιο ποικίλα λαθραία προϊόντα: τσιγάρα, αλκοολούχα ποτά, τσάι , ελαστικά, κινητά τηλέφωνα, οικιακές συσκευές, ρούχα κλπ. αψηφούν, επίμονα, τα βουνά, το σκληρό κλίμα και τις θανατηφόρες επιθέσεις με πυροβολισμούς των συνοριοφυλάκων. Περπατούν στα πιο επικίνδυνα εδάφη για να συνεχίσουν αυτό το εμπόριο μεταξύ Νότιου και Ανατολικού Κουρδιστάν.
Όλα όσα απαγορεύονται από το καθεστώς στην Τεχεράνη και το αμερικανικό εμπάργκο βρίσκονται στις πλάτες αυτών των ορειβατών που εφοδιάζουν με αυτά τους κατοίκους μιας ολόκληρης περιοχής. Τα αγαθά που κουβαλούν πωλούνται σε υψηλές τιμές σε εμπορικά κέντρα όπως η αγορά της Τεχεράνης, αλλά οι κολμπαρακάν που διακινδυνεύουν τη ζωή τους για αυτά αμείβονται, εάν επιζήσουν, με εξαιρετικά χαμηλά μεροκάματα.
Το Ανατολικό Κουρδιστάν με την πάροδο των ετών έχει βυθιστεί σε ακραία φτώχεια, εξαιτίας των σκόπιμων πολιτικών επιλογών περιθωριοποίησης των Κούρδων από το ιρανικό καθεστώς και ξεχωρίζει ως μία από τις φτωχότερες περιοχές του Ιράν. Σε σύγκριση με άλλες περιοχές, η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται από υπανάπτυξη ενώ οι επενδύσεις που γίνονται είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Κυβερνητικά μέτρα εμποδίζουν σκόπιμα την ανάπτυξη της γεωργίας και της βιομηχανίας, με αποτέλεσμα η ανεργία να βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο στο Ιράν.
Αντιμέτωποι με τέτοιες πολιτικές διακρίσεων, καταπίεσης και φτώχειας, η μεταφορά λαθραίων εμπορευμάτων δεν είναι επιλογή αλλά καταντάει απαραίτητη για την επιβίωση.
Ανάλογες συνθήκες διαβίωσης αντιμετωπίζουν οι κουρδικοί πληθυσμοί, στις παραμεθόριους περιοχές, και στο Βόρειο Κουρδιστάν (Νοτιοανατολική Τουρκία) και στο Νότιο Κουρδιστάν (Βόρειο Ιράκ) όπου αρκετοί κάτοικοι βρίσκουν διέξοδο στα οικονομικά τους αδιέξοδα, στην διασυνοριακή μεταφορά λαθραίων εμπορευμάτων.
Οι ηλικίες των ανθρώπων που απασχολούνται ως κολμπαρακάν, άνδρες αλλά και γυναίκες, κυμαίνονται από 13 έως 70 ετών. Μερικοί τελείωσαν μόνο το δημοτικό σχολείο, ενώ άλλοι είναι απόφοιτοι ακόμα και πανεπιστημίων. Μεταφέρουν φορτία, επειδή δεν μπορούν να βρουν άλλη εργασία. Τα τελευταία 5 χρόνια, τουλάχιστον 300 κολμπαρακάν έχασαν τη ζωή τους σε αυτούς τους δρόμους.
Μια ζωή ο κόλμπαρ βρίσκεται στα πρόθυρα του θανάτου
«Για να σωθούμε από τα βασανιστήρια και το θάνατο, πρέπει να ξεφύγουμε από τέσσερις έως πέντε ενέδρες», λέει ο M.S., ένας κόλμπαρ από το Mariwan του Ιράν, στο anfnews.
Ο ιρανικός στρατός, οι «Φρουροί της Επανάστασης» (Pasdaran) και ο τουρκικός στρατός στήνουν συνέχεια ενέδρες και σκοτώνουν κολμπαρακάν.
«Από την περιοχή Tete στο Ανατολικό Κουρδιστάν (Ιράν)», διηγείται ο κόλμπαρ M.S., «το Νότιο Κουρδιστάν (Β. Ιράκ) είναι προσβάσιμο σε μιάμιση ώρα με τα πόδια. Από εκεί, κυρίως τηλεοράσεις, διάφορα πακέτα και τσιγάρα μεταφέρονται στο Ιράν. Το ταξίδι επιστροφής με τα εμπορεύματα διαρκεί περίπου τέσσερις ώρες. Το ελαφρύτερο φορτίο, ακόμη και για τους πιο αδύναμους σωματικά κολμπαρακάν, είναι 30 κιλά και μπορεί να φτάσει τα 45 έως 50 κιλά. Σε διαδρομές όπου δεν υπάρχουν ενέδρες από τον στρατό, το βάρος είναι 50 κιλά. Στα εδάφη όπου υπάρχουν πληροφορίες για ενέδρες, το βάρος κυμαίνεται από 25 έως 35 κιλά. Σε περίπτωση μάλιστα ενέδρας οι κολμπαράν μπορεί να παραμείνουν κρυμμένοι στα βουνά μέχρι και δέκα ώρες».
Δολοφονίες και βασανιστήρια από τις δυνάμεις ασφαλείας
Οι περισσότερες διαδρομές περνούν από τον Νότο του Ανατολικού Κουρδιστάν. Εκεί δραστηριοποιούνται πάρα πολλοί παράνομοι διασυνοριακοί μεταφορείς.
Ο M.S. μιλάει για τις απειλές που αντιμετωπίζει ο κόλμπαρ αν πέσει σε ενέδρα των «Φρουρών της Επανάστασης».
«Εάν κάποιος πιαστεί σε μια τέτοια ενέδρα αρχίζουν αμέσως τα βασανιστήρια και οι προσβολές, με όποιο τρόπο μπορεί να φανταστεί κανείς. Στη συνέχεια, υποχρεώνουν τους κολμπαρακάν να κουβαλήσουν τα φορτία τους στη στρατιωτική τους βάση. Φυσικά, αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο μετά τα βασανιστήρια. Εκεί κατακρατούν τα μεταφερόμενα αγαθά. Μερικές φορές καίνε αυτό που δεν μπορούν να φέρουν τη βάση. Αλλες φορές αρχίζουν να πυροβολούν ήδη στα σύνορα, υποχρεώνοντάς τους να επιστρέψουν στο Νότιο Κουρδιστάν».
«Οι Ιρανοί στρατιώτες μερικές φορές εισβάλουν μέσα στο έδαφος του Νότιου Κουρδιστάν δύο με τρία χιλιόμετρα και στήνουν ενέδρες εκεί. Οι συνοριοφύλακες στήνουν τις δικές τους ενέδρες και μετά ξανά οι «Φρουροί της Επανάστασης». Ξανά και ξανά αρχίζουν να πυροβολούν στα τυφλά. Υπάρχουν φορές που άσχετες οικογένειες βρίσκονται σε εκδρομή στην περιοχή. Δεν τους ενδιαφέρει. Πυροβολούν άγρια και στα τυφλά. Μέχρι να φτάσουμε στον προορισμό μας, πρέπει να ξεπεράσουμε τέσσερις έως πέντε ενέδρες».
Οι συνθήκες γίνονται πιο δύσκολες
«Στο παρελθόν, δεν χρειαζόταν να περπατήσουμε τόσο μακριά. Κάποια μέρη ήταν δέκα με είκοσι λεπτά μακριά. Σήμερα έχουν κτίσει τείχος εκεί. Τώρα δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις εύκολες διαδρομές. Η περιοχή Tete είναι ορεινή και τραχιά. Υπάρχουν βαθιές χαράδρες. Ξανά και ξανά, οι κολμπαρακάν που ξεφεύγουν από τις ενέδρες πέφτουν και σπάζουν τα χέρια και τα πόδια τους. Κάποιοι πεθαίνουν από την πτώση».
Στην ερώτηση «Γιατί έγινε κόλμπαρ;» ο M.S. απαντά:
«Πρέπει να το κάνουμε αυτό για να επιβιώσουμε. Έχουμε παιδιά. Μερικές φορές δεν έχουμε καν ψωμί για φαγητό. Ζούμε σε μια κατάσταση κρίσης, αλλά δεν μας επιτρέπουν καν να είμαστε κόλμπαρ. Όλοι οι κολμπαρακάν είναι φτωχοί, είναι βαθιά μέσα στην ανεργία. Το κράτος δεν έχει σχέδια για τους άνεργους. Οι φτωχοί είναι αναγκασμένοι να δουλέψουν ως κόλμπαρ και αν το κάνουν, σκοτώνονται από το κράτος. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή παρά να διακινδυνεύσουμε τη ζωή μας».
Τουλάχιστον 67 κόλμπαρ σκοτώθηκαν στην ιρανική-τουρκική συνοριακή περιοχή το 2020 και άλλοι 163 τραυματίστηκαν. Αυτό καταγράφει το Kolbarnews, με βάση τα στοιχεία για τους θανάτους κολμπαρακάν που καταγράφονται από την αστυνομία ή δημοσιεύονται στα μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, ο αριθμός των θανάτων είναι πιθανό να είναι πολύ υψηλότερος, καθώς πολλά περιστατικά δεν αναφέρονται. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, νεκρά σώματα αγνοούμενων κόλμπαρ βρίσκονται τους ανοιξιάτικους μήνες, αφού λιώσει το χιόνι.
Οι 59 από αυτούς δολοφονήθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας και από τις δύο χώρες. 53 πυροβολήθηκαν από τους Ιρανούς Φρουρούς της Επανάστασης και οι άλλοι έξι από Τούρκους συνοριοφύλακες. Δύο κολμπαρακάν βρήκαν τον θάνατο σε καταιγίδα χιονιού, τέσσερις άλλοι υπέστησαν θανατηφόρα ατυχήματα στη διαδρομή και σε δύο περιπτώσεις ο πνιγμός καταγράφτηκε ως αιτία θανάτου.
Από τους 163 τραυματίες, 130 ήταν θύματα των πυροβολισμών Ιρανών και Τούρκων στρατιωτών στο Β. Ιράκ. Έντεκα τραυματίστηκαν από πτώσεις σε χαράδρες, άλλοι έξι από νάρκες, πέντε από βασανισμούς Ιρανών συνοριοφυλάκων και δυο από κρυοπαγήματα. Οι σακατεμένοι από νάρκες καλούνται στη συνέχεια να πληρώσουν και συμπληρωματικό πρόστιμο για… καταστροφή κρατικής περιουσίας, αφού πάτησαν τη νάρκη και την αχρήστευσαν!
Οι στρατιώτες και των δύο χωρών περιπολούν στις παραμεθόριες περιοχές ως πραγματικές ομάδες θανάτου χωρίς να χρειάζεται να δώσουν καμία αναφορά για τις ενέργειές τους.
Οι σκόπιμες δολοφονίες κολμπαρακάν έχουν αυξηθεί από τα τέλη του 2018 όταν ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών του Ιράν, τότε υπεύθυνος για θέματα ασφαλείας, Χοσεΐν Ζολφαγκχάρι, αποκάλεσε τους κολμπαρακάν «λαθρέμπορους που πρέπει να εξοντωθούν» και εξέδωσε σχετικό Φετφά (οδηγία σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο).
«Οι κολμπαρακάν είναι δημιουργήματα των διακρίσεων σε βάρος της Ροτζιλάτ»
Δυο μέρες μετά τις δηλώσεις του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών του Ιράν, στις 18 Οκτώβρη 2018, ο νομικός εκπρόσωπος των κολμπαρακάν, ο Χουσεΐν Αχμεντινιάζ (Huseyin Ahmediniyaz), έστειλε μια ανοιχτή επιστολή απαντώντας σε αυτά τα σχόλια, όπου ανάμεσα στα άλλα σημειώνει ότι:
«Τα σχόλια και ο Φετφάς σας σχετικά με την εξόντωση των κολμπαρακάν έρχονται σε αντίθεση με τα άρθρα 3, 8, 9, 19, 22, 34, 37 και 43 του ιρανικού συντάγματος και ως τέτοια αποτελούν έγκλημα. Εκτός από αυτό, τα σχόλιά σας έρχονται σε αντίθεση ανοιχτά με τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Ο Αχμεντινιάζ στη συνέχεια επισήμανε τις συνθήκες που οδήγησαν στην ανάπτυξη και έξαρση των διασυνοριακών μεταφορών:
«Οι διασυνοριακές μεταφορές δεν είναι μια ξαφνική ανακάλυψη. Δεν είναι καν μια ιδέα που καθοδηγείται από ξένους εχθρούς. Ο Κόλμπαρ είναι η σκληρή αλήθεια που προέκυψε μετά τη φτώχεια και την ανεργία που ξέσπασε μέσα σε σαράντα χρόνια πρακτικών διακρίσεων εναντίον της Ροτζιλάτ (του Ανατολικού Κουρδιστάν).
Σύμφωνα με τους αριθμούς που ανακοίνωσε η διοίκησή σας, πάνω από 500.000 άνθρωποι διακινδυνεύουν τη ζωή τους και εργάζονται ως Κόλμπαρ για να φάνε ένα κομμάτι ψωμί. Η ομιλία σας πριν από δύο μέρες ανέδυε την εχθρότητά σας εναντίον αυτών των 500.000 ανθρώπων.
Το κράτος και το Κοινοβούλιο έχουν εκπονήσει σχέδια για τον τερματισμό των διασυνοριακών μεταφορών, αλλά εσείς και ορισμένοι οργανισμοί ασφαλείας δεν επιτρέψατε να υλοποιηθούν.
Η ύπαρξη του Κόλμπαρ είναι αποτέλεσμα του ότι το κράτος δεν εκπληρώνει τα καθήκοντά του προς τους πολίτες. Το κράτος δεν παρέχει στους ανθρώπους ευκαιρίες απασχόλησης για να ζήσουν τη ζωή τους και να βάλουν ψωμί στο τραπέζι, οπότε οι άνθρωποι αναγκάζονται να αγωνιστούν και να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους. Επειδή η πείνα των ανθρώπων δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με καλές ευχές και κρατικά συνθήματα. Οι άνθρωποι είναι ακόμα πεινασμένοι μετά από όλα τα συνθήματα και τις προσευχές σας.
Οι διασυνοριακές μεταφορές δεν είναι μια βόλτα στο πάρκο. Είναι μια λύση που βρήκε ένας εκμεταλλευόμενος λαός ενάντια στην τυραννία και την προδοσία.
Το κράτος ήταν υπεύθυνο να εξασφαλίσει την ευημερία, την ισότητα, την ανάπτυξη, την ευτυχία και μια καλή ζωή στο Ανατολικό Κουρδιστάν τα τελευταία 40 χρόνια.
Αναρωτιέμαι αν καταλαβαίνετε ότι οι διασυνοριακές μεταφορές είναι η ζωντανή απόδειξη της αποτυχίας, της επί 40 χρόνια πολιτικής σας στη Ροτζιλάτ.
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με απορία πώς μια χώρα με πετρέλαιο, νερό, φυσικό αέριο, μέταλλα και τόσους φυσικούς πόρους έχει διασυνοριακούς διακινητές οι οποίοι διακινδυνεύουν ακόμα και τη ζωή τους για κομμάτι ψωμί.
Όσο άντρες σαν εσένα, που κάθονται σε πολυτελείς καρέκλες πίσω από τα πολυτελή γραφεία του 14ου ορόφου του Υπουργείου, θεωρούν τους Κούρδους και τους κολμπαρακάν μια κοινωνία σκλάβων δεν θα υπάρχει λύση.
Σήμερα το έτος 2018 η τυραννία σας εναντίον των φτωχών ανθρώπων της Ροτζιλάτ κάνει έναν άνθρωπο να κλαίει με αίμα. Κυβερνάτε στο όνομα αυτού του λαού, αλλά δεν προσφέρετε τίποτα άλλο παρά αδιέξοδα, απελπισία, δολοφονίες και συμφορές».
