Ελευθέριος Κορυφίδης “Μυθοπροσωπεία” – Όταν η Ποίηση αποτυπώνει με έμπνευση την ανθρώπινη φύση μέσα από τον Μύθο
«Σε τούτα τα ποιήματα πρωταγωνιστής είναι ο Άνθρωπος του Χτες, του Σήμερα, του Παντός» Ελευθέριος Κορυφίδης
Παράτολμο το ταξίδι του Ελευθέριου Κορυφίδη μέσα στα νερά του Μύθου, όταν σ΄ αυτά ταξίδεψαν τόσα καράβια και πάνω απ ΄όλα το καράβι του Γιάννη Ρίτσου, με την «Τέταρτη Διάσταση» και την πολυπρισματική και αξέχαστη για όλους «Ελένη» του.
Γι’ αυτό όμως και «περισσότερη τιμή του πρέπει», που δεν σταμάτησε, αλλά έδωσε στην πρώτη του ποιητική συλλογή αυτήν τη ρότα στην πλεύση, πιστεύοντας στη δική του προσωπική φωνή, ζωντανεύοντας μέσα από τον αρχαιοελληνικό μύθο τα δικά του ποιητικά «προσωπεία».
Έτσι, γεννήθηκε η ποιητική συλλογή «Μυθοπροσωπεία», Εκδόσεις ΑΠΟΣΤΑΚΤΗΡΙΟ, που μόλις κυκλοφόρησε, με έπαινο μάλιστα των 17 πρώτων ποιημάτων, που αποτελούν κορμό της σημερινής συλλογής, σε Πανελλήνιο Διαγωνισμό του 2019 .
Ανήσυχη καλλιτεχνική φύση ο Ελευθέριος Κορυφίδης έχει κάνει σπουδές στη ζωγραφική, ασχολείται ενεργά με την υποκριτική (Θεατρικό Εργαστήρι ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας) και εργάζεται ως φιλόλογος στη Δημόσια Εκπαίδευση.
Φαίνεται πως η Λογοτεχνική έκφραση τον απασχόλησε από πολύ νωρίς, αφού ήδη από μαθητής Γυμνασίου το ’87 αποσπά Βραβείο σε Πανελλήνιο Διαγωνισμό στην Πεζογραφία.
Πώς όμως ξαναζωντανεύεις πρόσωπα του μύθου, που ίσως είναι τα περισσότερα γνωστά, χωρίς να βαδίσεις στην πεπατημένη, ή χωρίς να διαπράξεις θανάσιμα λάθη; Εδώ η πανοπλία στα λάθη είναι η γνώση που έχει ο ποιητής ως φιλόλογος, γνώση καθόλου επιφανειακή.
Και η ποιητική του ματιά, όμως, ξεφεύγει από τα καθιερωμένα, γιατί διαγράφει τις φιγούρες των ηρώων του τοποθετώντας τες μέσα σε μια ορισμένη χρονική στιγμή, απ’ όπου εκκινούν διασχίζοντας το χρόνο, άλλοτε πίσω κι άλλοτε μπρος.
Αυτή είναι και η πρωτοτυπία της σκιαγράφησής τους. Η τοποθέτησή τους σ’ ένα θεατρικό σκηνικό, που δίνει και τη θεατρική διάσταση στα προσωπεία, στις περσόνες του. Εδώ σύμβουλός του στάθηκε η ενασχόλησή του με το θέατρο και η μελέτη της Αρχαίας Τραγωδίας.
Αντί προλόγου ο ποιητής ξεκινά δίνοντας την αγάπη του για τα παραμύθια και τη μαγεία τους: «…Του άρεσαν τα παραμύθια/ και γύριζαν οι σελίδες/ γύριζε και ο χρόνος…»
Και συνεχίζει στο εισαγωγικό σημείωμα:
«… Τριάντα τρία μυθολογικά πρόσωπα, λοιπόν, που το καθένα κουβαλά τη δική του ιστορία και πίσω απ’ αυτήν, κάπου εκεί, κι εμείς με τις μικρές και μεγάλες μας έγνοιες…»
Και πραγματικά, όλο και κάτι δικό του ανακαλύπτει ο αναγνώστης μέσα από την ποίηση των αθάνατων αυτών προσωπείων, πράγματα οικεία, που τα έζησε ή τα σκέφτηκε…
Περισσότερα οικεία κάνει τα πρόσωπα η χρήση του β’ προσώπου από τον ποιητή, καθώς μιλά σε κάποια απ’ αυτά. Η Ανδρομάχη… Από τις ωραιότερες μορφές του Μύθου. Αψεγάδιαστη, όμως ηττημένη. Ηττημένη από τη ζωή. Η προσωποποίηση της απώλειας…
Ανδρομάχη
[…]
Την Τροία την έχασες
και πάει…
Στο άσπρο σου πέπλο
οι κηλίδες από το αίμα
όσων αγάπησες
και έφυγαν
όσων πόνεσες
και έγειραν πίσω από τις φυλλωσιές
όσων ονείρων γέννησες
και απόμειναν κουφάρια ανήλιαγα.
Την Τροία την έχασες…
Καιρός και να την ξεχάσεις.
Αλλού το β’ πρόσωπο γίνεται γ’. Ο ποιητής αποστασιοποιείται συναισθηματικά και βρίσκεται απέναντι σε μια Ελένη, που η Τραγωδία την φωτίζει από πολλές πλευρές. Αθώα ή ένοχη;
Ελένη
[…]
Πάνω στα τείχη
το βλέμμα γυαλί σπασμένο.
Τα χέρια κενά, ένα σφίξιμο στο κάτω αχείλι – κόκκινο το φτιασίδι
της ματαιότητας
και η ενοχή του αίματος.
[…]
Πάνω στα τείχη της Τροίας
τα πρώτα χρώματα της Αυγής
να γδέρνουν
το σιωπηλό τραγούδι της νύχτας
και η φτωχή της ύπαρξη
να σέρνεται
για δέκα χρόνια ολάκερα
από θεούς και ανθρώπους
στην οδύνη ενός ονείρου
που της ήταν
ξένο από την αρχή.
Ίσως το δυνατότερο ποίημα της συλλογής είναι ο Αγαμέμνονας, σύμβολο της φαιάς εξουσίας, θύμα της υπέρμετρης αλαζονείας, που προκαλεί την τιμωρία, την νέμεση. Τον τοποθετεί θεατρικά στη σκηνή του φόνου του στο λουτρό από τη γυναίκα του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της, τον Αίγισθο. Ο ποιητής τον παρατηρεί πιασμένο στο δίχτυ των δολοφόνων και της μοίρας, σκέφτεται, κάνει τα συναισθήματα στίχους:
Αγαμέμνονας
Τα μάτια πετάρισαν
για τελευταία φορά
αντικρίζοντας
τη γυναίκα, τη μάνα, τη φόνισσα.
Και δίπλα της ο άντρας, ο εραστής, ο κλέφτης.
Το ανόσιο λουτρό του στρατάρχη
– πορφυρό και κρύο –
ανάθημα στην αλόγιστη λατρεία
της μάνητας του πολέμου…
Αδιαφόρησε για τις πληγές των ανθρώπων.
Θυσίασε αισθήσεις
πατρικές αγκαλιές
συζυγικές κλίνες και κουβέντες,
τις ευκολίες των ανθρώπων.
Την απλότητα.
Λαχτάρα του μόνο να τον λένε βασιλιά…
Τώρα έστεκε μέσα στο νερό
– έρμος και έντρομος –
νροπιασμένος
γυμνός
δαρμένος από το άδικο
που φούντωσε με το σπαθί του
αυτός
ο άρχοντας, ο δυνάστης, ο βασιλιάς…
Ένα από τα σημαντικότερα θετικά στην ποίηση του Κορυφίδη είναι και η χρήση της στίξης. Στους περισσότερους σημερινούς ποιητές η χρήση της ακυρώνεται στο όνομα του «μοντέρνου». Όμως για τον αναγνώστη το τοπίο έτσι γίνεται πολλές φορές σκοτεινό, με αποτέλεσμα η απόλαυση του ποιητικού κειμένου να χάνει μεγάλο μέρος της. Ο Κορυφίδης όχι μόνο γνωρίζει τη στίξη και τη δύναμη της σωστής της χρήσης, αλλά συνειδητά θυσιάζει το χαρακτηρισμό του «μοντέρνου» στο όνομα της κατανόησης και της βαθιάς αίσθησης ρυθμού και νοημάτων.
Τα μυθικά προσωπεία παρελαύνουν στους στίχους του με εύστοχες παρομοιώσεις, με δυνατές μεταφορές, με εικόνες άλλοτε σκοτεινές, γκρίζες, βαμμένος στο χρώμα της αμφιβολίας και της ενοχής κι άλλοτε βαμμένες στο κόκκινο, το χρώμα του έρωτα ή του αίματος.
Ο Ιάσονας, η απληστία, η αδηφάγα ορμή της απόλαυσης των πάντων. Η έλλειψη του μέτρου…
Ιάσονας
Τα βρήκες όλα.
Όλα σου τα έδωσε το ταξίδι,
την περιπέτεια
τον πλούτο
και τον έρωτα.
[…]
Άπλωσες λαίμαργα
τα χέρια
και τα αγκάλιασες όλα
και ξαστόχησες
πως ο εύκολος και γρήγορος γυρισμός
ήταν ο πιο δύσκολος αγώνας […]
Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, της απώλειας του μέτρου, η Μήδεια. Να τα θυσιάζει όλα, αδελφική αγάπη, παιδιά, στο βωμό του έρωτα, που τρελαίνει και γίνεται εκδίκηση… Η τραγωδία…
Μήδεια
[…]
Για χάρη του
ο πέλεκυς
και
η άρνηση
και
η αγάπη της
και
το μίσος της
και η σπατάλη του δίκιου της.
Ανήμπορος
και
ο έρως
να της χαρίσει τη λύτρωση
και
να τη συγχωρέσει
στο ανυπόταχτο κενό που την οδήγησε ο ίδιος
τυφλός κι εξαγριωμένος.
Μόνη.
[…]
Κι εκείνη που δεν τόλμησε ποτέ; Η δειλή Ισμήνη, αντίποδας της αγέρωχης Αντιγόνης; Πόσες φορές δεν είδαμε το δικό μας πρόσωπο πίσω από το προσωπείο του μύθου της;
Ισμήνη
[…]
Κι είναι πάντα εκεί
στο ξημέρωμα της ενοχής σου
το παράτολμο βήμα
των δικών σου ανθρώπων
να σου θυμίζει
το λίγο
της δικής σου ζωής.
Κλείνοντας, εκείνο που είναι σημαντικό για την συγκεκριμένη συλλογή, είναι το ότι είναι η πρώτη για τον ποιητή. Κι αυτό σαφώς αυξάνει τις προσδοκίες για μια ακόμη καλύτερη μελλοντική παρουσία.
…………………………………………….
