Ένα σημαντικό αφιέρωμα της ηλεκτρονικής εφημερίδας protagon.gr, στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας, το οποίο και αναδημοσιεύουμε.
—————
Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας: Η κυψέλη της Γνώσης που βράβευσε το ίδρυμα Gates Πώς θέλουμε τις βιβλιοθήκες του μέλλοντός μας; Μια δημόσια βιβλιοθήκη στη Βέροια βάζει νέα στάνταρντ στον τρόπο που λειτουργεί και «επικοινωνεί» με τις ανάγκες του κοινού και των 35.000 μελών της. Πέρα από το δανεισμό 150.000 βιβλίων το χρόνο. Ίσως χρειάζεται να την ακούσουμε, ως πρότυπο…
Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης
Αν σας πω τη λέξη «δημόσια βιβλιοθήκη», τι θα φανταστείτε; Έναν χώρο με βιβλία, νέα και παλιά, με αρκετή σκόνη; Όχι, λοιπόν. Η δημόσια βιβλιοθήκη μπορεί να κοιτάει το μέλλον. Να συγκρίνεται με βιβλιοθήκες πρότυπα, ανά την υφήλιο, όπως οι (περιφερειακές) βιβλιοθήκες της Δανίας. Να προσφέρει πολλά περισσότερα από όσα φαντάζεται κάποιος, αν περιορίσει τα πράγματα στην «παλιά» λογική. Και δεν σας μιλάω για κάτι μακρινό. Όπως η Δανία. Μιλάω για κάτι ελληνικό.
Μια δημόσια βιβλιοθήκη, που δημιουργήθηκε, εξαρχής, πάνω στα πρότυπα… του μέλλοντος και βραβεύτηκε για την υποδειγματική λειτουργία της από το Iδρυμα Bill & Melinda Gates. Μιλάω για τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας. Που αφορά ολόκληρο το νομό Ημαθίας και έχει κρατική εξάρτηση (από το υπουργείο Παιδείας).
Μια βιβλιοθήκη, που ακόμη και μέσα στην καραντίνα έχει προσαρμοστεί στα δεδομένα της τοπικής κοινωνίας. Που το Νοέμβριο, μία μέρα πριν το γενικό lockdown, δάνεισε ούτε λίγο ούτε πολύ 1.152 βιβλία. Και που μέσα στο lockdown προσφέρει στα περισσότερα από 35.000 μέλη της (ναι, σχεδόν το 60% του πληθυσμού του νομού Ημαθίας) δωρεάν παράδοση βιβλίων κατ’ οίκον – σε συνεργασία με τοπικό σούπερ μάρκετ.
Μια βιβλιοθήκη, επίσης, που έφτιαξε υπαίθριο αναγνωστήριο, για να καλύψει και τις κοινωνικές… αποστάσεις, που επιβάλλουν οι νέες συνθήκες. Και μάλιστα με εγκαταστάσεις για προτζέκτορα και ηχεία, για προβολές. Eναν πολυχώρο πολιτισμού, που μέχρι να χτυπήσει ο κορονοϊός δάνειζε ετησίως κάπου 150.000 τεκμήρια (βιβλία, περιοδικά, kindles, tablets, cameras, μεθόδους εκμάθησης γλωσσών, cd, dvd κλπ)!
Μην το βλέπετε σαν κάτι μακρινό ή απομονωμένο από όλους μας. Δείτε το σαν ένα πρότυπο, το οποίο θα μπορούσαν να ακολουθήσουν / μιμηθούν όλες οι δημόσιες βιβλιοθήκες στη χώρα. Σαν αυτό που μπορεί να γίνει και έχει απτά αποτελέσματα. Σαν αυτό που μπορεί (και μάλλον θα έπρεπε) να μας αφορά όλους.
«Δεν δώσαμε σημασία στον παλαιό τύπο βιβλιοθήκης, όσο στην εξυπηρέτηση του κοινού με κάθε τρόπο», είναι το πρώτο μότο που μου δίνει ο αναπληρωτής διευθυντής της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας, Αντώνης Γκαλίτσιος.
Αφορμή για την κουβέντα μας ήταν η σειρά – διαδικτυακών, λόγω κορονοϊού – εκδηλώσεων για τα δέκα χρόνια από τη διεθνή βράβευσή της. Όταν το βραβείο είχε παραλάβει ο τότε, πρωτοπόρος επίσης, διευθυντής της Ιωάννης Τροχόπουλος. Διευθύνων σύμβουλος, αμέσως μετά, στο Κέντρο Πολιτισμού “Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος” ΑΕ, θέση στην οποία παρέμεινε έως την ολοκλήρωση και παράδοση στο ελληνικό δημόσιο του κτιριακού συγκροτήματος του ΚΠΙΣΝ, στο Φάληρο (το οποίο στέγασε τη νέα Εθνική Βιβλιοθήκη και τη νέα Εθνική Λυρική Σκηνή).
Όμως, αυτό δεν ήταν παρά μια σειρά εκδηλώσεων. Η μεγάλη έκπληξη ήταν όσα κρύβονται πίσω από τα επετειακά στη λειτουργία αυτής της, πρότυπης κατά το Ίδρυμα Gates, δημόσιας ελληνικής βιβλιοθήκης, που έχει ήδη στο ενεργητικό της και μια ανακαίνιση – αναβάθμιση.
Μπορούμε να μιλάμε για «μια βιβλιοθήκη – χώρο συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών και απόψεων, αλλά και χώρο Πολιτισμού», όπως το θέτει ο κύριος Γκαλίτσιος. Ή για την, εν πολλοίς, «πρόσβαση στη Γνώση». Όμως, αυτά που εν τέλει κάνει τούτη η βιβλιοθήκη για το κοινό της στην Ημαθία τα ξεπερνούν.
Σημειώστε: Η βιβλιοθήκη διαθέτει στούντιο ηχογράφησης, αλλά και ψηφιακής μετατροπής βινυλίων, από τα οποία διαθέτει 10.000 (πολλά σπάνια), χάρη σε μία γεναία δωρεά συλλέκτη. Χώρο για ραδιοφωνική εκπομπή.
Δανείζει σε δασκάλους και καθηγητές υλικό για επίδειξη των επιτευγμάτων της ρομποτικής. Δανείζει στο κοινό λάπτοπ ή φωτογραφικές μηχανές. Ακόμη διαθέτει εργαστήρι πολυμέσων, με ψηφιακό 3D εκτυπωτή, στα «θαύματα» του οποίου ξεναγεί και μαθητές.
Δεν τελειώσαμε. Άλλωστε δεν είναι μόνον αυτά, πέρα από τα βιβλία, όσα προσφέρει μια ιδεώδης δημόσια βιβλιοθήκη. Και τα – εξαιρετικά – πρότυπα της Σκανδιναβίας ήταν οδηγός σε αυτή την εξάπλωση δραστηριοτήτων. Σε αγαστή συνεργασία. Μπορεί να μην προσφέρει (ακόμη) μαθήματα ξένων γλωσσών, αλλά έχει εγκαινιάσει τμήματα για «αγγλικά επιβίωσης». Και φυσικά πολλές εκδηλώσεις, προβολές (από BluRay κ.λπ.) και εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά, που προσφέρουν λίγο έως πολύ όλες οι σύγχρονες βιβλιοθήκες και τα μουσεία. Συν εργαστήρι δημιουργικότητας.
Η βιβλιοθήκη διαθέτει, ακόμη, δύο κινητές μονάδες βιβλιοαυτοκινήτων, που κινούνται (όχι πλέον λόγω κορονοϊού) στα χωριά του νομού Ημαθίας. Δανείζει 12.000 – 15.000 βιβλία το μήνα και κάπου 400 άτομα την ημέρα περνούν το κατώφλι της.
Και πάλι δεν τελειώσαμε. Και σας καλώ να πάμε λίγο πίσω. Στο 1953, όταν η δημόσια βιβλιοθήκη της Βέροιας ιδρύθηκε και στεγάστηκε σε ένα ακατάλληλο κτίριο, όπως μου σημειώνει ο κ. Γκαλίτσιος. Μέχρι που το 1994-95 έγιναν τα σχέδια για τη στέγαση σε δικό της, σύγχρονο κτίριο. Σχέδια που εκπόνησαν εξαρχής και εκ βάθρων – με το βλέμμα στη μελλοντική «πλήρη» λειτουργία της – ειδικοί βιβλιοθηκονόμοι. Και σε συνεργασία και με πρότυπα βιβλιοθήκες της Δανίας και της Σκωτίας.
Τα εγκαίνια έγιναν το 1999, επί υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη και η βιβλιοθήκη μπήκε, πρώτη και καλύτερη και υποδειγματική, στο Δίκτυο Βιβλιοθηκών που είχε στήσει ο αξέχαστος Θάνος Μικρούτσικος ως υπουργός Πολιτισμού.
Εκεί στεγάστηκαν και πολύτιμα χειρόγραφα και παλαίτυπα βιβλία, που κατάφερε να συλλέξει ο πρώτος διευθυντής, γύρω στο ’70, από εκκλησίες και μοναστήρια του νομού και της (βυζαντινής) Βέροιας.
Σήμερα, η βιβλιοθήκη έχει στην κατοχή της 11 σπανιότατα χειρόγραφα από τον 8ο έως το 19ο αιώνα, που ψηφιοποιήθηκαν μαζί με δεκάδες σπάνια παλαίτυπα – κυρίως θρησκευτικά – βιβλία, με πρώτο ένα Μηναίο (με τις ακολουθίες του μήνα) από το 1590. Αλλά και παλαίτυπα βιβλία από το 1800, που έχουν ψηφιοποιηθεί και όσα δεν είναι «κλειδωμένα» λόγω πνευματικών δικαιωμάτων είναι «δημοσιευμένα» και στο Διαδίκτυο.
Τελευταία στάση και σημαντική. Στο πολύτιμο ψηφιακό αποθετήριο Μνήμης «Μέδουσα», με τεκμήρια κάθε είδους που αφορούν την ιστορία και τον πολιτισμό της Βέροιας και της Ημαθίας. Σε συνεργασία με συλλόγους και πολιτιστικούς φορείς, όπως μου επισημαίνει ο διευθυντής Αντώνης Γκαλίτσιος. Μέγας στόχος, αυτός. «Δημοσιεύσιμα» όλα – και ψηφιοποιημένα – στο Διαδίκτυο, σκιαγραφούν την ιδιαίτερη ιστορία της βυζαντινής Βέροιας και της ευρύτερης περιοχής. Με σπάνιο εικονογραφικό, φωτογραφικό υλικό.
Ύστερα από όλα αυτά, μπορούμε να κλείσουμε με ένα αστείο (της υπόθεσης). Με κάποιους από το κοινό της βιβλιοθήκης της Βέροιας, που την έχουν τόσο σαν «δικό τους άνθρωπο», ώστε ζητούν ακόμη και να βοηθηθούν στην ηλεκτρονική συμπλήρωση των φορολογικών τους δηλώσεων. Τα έχουν αυτά τα πρότυπα βιβλιοθήκης. Και είναι χαριτωμένα!
