Σχεδόν έναν χρόνο αφότου ο νέος κορωνοϊός ξεκίνησε τη θανατηφόρο πορεία του σε όλη την υφήλιο, με τεράστιες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, την παγκόσμια οικονομία και την πολιτική, η πρόοδος σε όλο και περισσότερα εμβόλια για την αντιμετώπιση του ιού είναι εμφανής.
Επτά από τα περίπου 90 σχέδια που έχουν αναλάβει κυβερνήσεις, φαρμακευτικές εταιρείες, επιχειρήσεις βιοτεχνολογικής καινοτομίας και ακαδημαϊκά εργαστήρια έχουν φτάσει σε διάφορα στάδια των κλινικών δοκιμών, ενώ έχουν ανακοινώσει και ποσοστά αποτελεσματικότητας.
Όπως έγραψαν οι «Νew York Times», σε μία εποχή έντονου εθνικισμού η γεωπολιτική διάσταση της κούρσας για το εμβόλιο είναι εξίσου σύνθετη με την ιατρική. Η πολύμηνη κόντρα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για τις απαρχές του ιού έχει δηλητηριάσει τις προσπάθειες συνεργασίας μεταξύ τους.
1. Η αμερικανική κυβέρνηση προειδοποιούσε ότι οι αμερικανικές καινοτομίες πρέπει να προστατευθούν από κλοπή δείχνοντας κυρίως προς την πλευρά του Πεκίνου. «Η βιοϊατρική έρευνα έχει επί μακρόν γίνει στόχος κλοπής από την κινεζική κυβέρνηση και τα εμβόλια και οι θεραπείες κατά της Covid-19 είναι το Ιερό Δισκοπότηρο του σήμερα» επισημαίνει ο Τζον Σ. Ντίμερς, αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης για την Εθνική Ασφάλεια.
«Βάζοντας στην άκρη την εμπορική αξία, έχει μεγάλη γεωπολιτική σημασία ποιος θα είναι ο πρώτος που θα αναπτύξει τη θεραπεία ή το εμβόλιο. Θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που έχουμε για να θωρακίσουμε την αμερικανική έρευνα» συμπλήρωσε.
2. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, με τον επικεφαλής του Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, ο οποίος έκανε λόγο για αποφυγή «εθνικισμού των εμβολίων», ο οποίος θα μπορούσε να παρατείνει την πανδημία. Συγκεκριμένα, κάλεσε τις χώρες να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ασκώντας παράλληλα κριτική σε αυτές που «προσπαθούν να διασφαλίσουν τα δικά τους αποθέματα μέσω διμερών συμφωνιών», αποφεύγοντας πάντως να αναφερθεί σε συγκεκριμένα κράτη.
Ισχύς όπλου
Οι πλούσιες χώρες θα ανταγωνιστούν για πρόσβαση σε οποιοδήποτε εμβόλιο κυκλοφορήσει πρώτο στην αγορά. Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση έκλεισε συμβόλαια με την AstraZeneca για το εμβόλιο της Οξφόρδης, αλλά και με την κοινοπραξία Pfizer / Biontech για παραλλαβή εκατομμυρίων δόσεων.
Όπως έγραψε το «Politico», η Βρετανία από πλευράς της – δεδομένου ότι πλέον βρίσκεται έξω από το ευρωπαϊκό μπλοκ – έχει εξασφαλίσει 30 εκατομμύρια δόσεις ενός από τα εμβόλια που θεωρούνται φαβορί, άλλες 100 εκατ. δόσεις από ένα άλλο και άλλες 60 εκατ. από ένα τρίτο.
Η φαρμακοβιομηχανία AstraZeneca έχει επίσης προχωρήσει σε συμφωνία με τέσσερις χώρες της Ε.Ε. – την Ολλανδία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία – για 400 εκατ. δόσεις. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού οι ΗΠΑ έχουν προχωρήσει σε τρεις τέτοιες συμφωνίες, 600, 300 και 100 εκατ. δόσεων αντιστοίχως. Όπως όμως σημειώνει η Σουερί Μουν από το Παγκόσμιο Κέντρο Υγείας της Γενεύης, οι συμφωνίες αυτές είναι καταστροφικές.
«Σημαίνει πως θα υπάρξουν πολύ λίγα εμβόλια διαθέσιμα για τον υπόλοιπο πλανήτη και για χώρες που δεν έχουν είτε τα χρήματα να τα αποκτήσουν είτε την παραγωγική ικανότητα να τα φτιάξουν» αναφέρει υποστηρίζοντας εν ολίγοις πως σε αυτή τη συγκυρία το εμβόλιο για την Covid-19 έχει την ισχύ όπλου, ενώ θα δώσει και το ανάλογο πρεστίζ στις χώρες που θα καταφέρουν να το αποκτήσουν πρώτες.
Οι φτωχές χώρες, από την άλλη, θα πρέπει να περιμένουν να αποκτήσει προέγκριση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το εμβόλιο και να διανεμηθεί από τις οργανώσεις αρωγής. Υπάρχουν πάνω από 25 εκατ. πρόσφυγες στον κόσμο και φιλοξενούνται κατά 80% σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Είναι αυτοί που είναι λιγότερο πιθανό να συνυπολογιστούν σε κάποια κυβερνητική παραγγελία εμβολίου και εκείνοι που είναι απίθανο να εμβολιαστούν. Οι πληθυσμοί τους μπορεί έτσι να γίνουν εστίες επανεμφάνισης της επιδημίας, που όχι μόνο θα οδηγήσει σε διάδοση του ιού, αλλά θα τους στιγματίσει περαιτέρω.
Στο παιχνίδι και η Ρωσία
Το ρώσικο εμβόλιο Sputnik-V ήταν το πρώτο που αναπτύχθηκε, με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν μάλιστα να επιστρατεύει ακόμα και την κόρη του για… προώθησή του λέγοντας ότι ήταν από τους πρώτους εθελοντές που το δοκίμασαν. Το ρώσικο εμβόλιο έλαβε το «πράσινο φως» για μαζική παραγωγή, παρά ορισμένες επιφυλάξεις.
Η Ρωσία έχει έρθει σε συμφωνία για παροχή εμβολίων Sputnik-V με χώρες της Λατινικής Αμερικής όπως η Βραζιλία, η Βενεζουέλα, η Αργεντινή και το Περού, ενώ στις κλινικές δοκιμές συμμετέχουν η Λευκορωσία και η Σερβία, καθώς και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ωστόσο οι αμφιβολίες πως Ρώσοι επιστήμονες μπορούν να ξεπεράσουν τις δυτικές φαρμακοβιομηχανίες έχουν τις ρίζες τους περισσότερο στη γεωπολιτική και λιγότερο στην επιστήμη, σημειώνουν οι «Financial Times».
Μπορεί η Ρωσία να μην έχει μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες και να αναγκάζεται να εισάγει τα περισσότερα φάρμακα, εργάζεται όμως πάνω στους αδενοϊούς από τη δεκαετία του 1980 και βάσισε το Sputnik-V στο ήδη διεθνώς εγκεκριμένο δικό της εμβόλιο εναντίον του ιού Έμπολα.
Πολλοί ηγέτες έσπευσαν να δηλώσουν πως το εμβόλιο θα αποτελέσει δημόσιο αγαθό για όλη την ανθρωπότητα και πως η τιμή του θα πρέπει να είναι προσιτή σε κάθε ενδιαφερόμενο για να εξασφαλιστεί η πολυπόθητη ανοσία. Μέχρι όμως να φτάσει στο μπράτσο του κάθε πολίτη, οι ισχυροί του πλανήτη θα έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν τις ζώνες επιρροής τους.
