Μετά πάσης ειλικρινείας… (8/11/2020)
Νότης Μαυρουδής
Δυστυχώς, ο ζόφος τής ανεργίας στον χώρο του πολιτισμού επιμένει να ταλαιπωρεί τους καλλιτέχνες, με ορμή. Μια πραγματικότητα κι ένα ζήτημα που δεν λέει να τελειώσει, με αποτέλεσμα να επανερχόμαστε και να σχολιάζουμε…
Ο πολιτισμός και οι άνθρωποί του, βρίσκονται εδώ και καιρό στην «εντατική», για διάφορους και διαχρονικούς λόγους. Η πανδημία τους τραυμάτισε τόσο σοβαρά που η συντριπτική πλειοψηφία δεν θα μπορέσει να επιβιώσει! Περιττό να σημειώσω πως στον ίδιο δύσβατο δρόμο βρίσκονται και οι ηθοποιοί, συγγραφείς, εικαστικοί και αμέτρητοι καλλιτέχνες παραστατικών τεχνών· εδώ όμως, σ’ αυτό το σημείωμα, θα ασχοληθώ με τον κλάδο μου: εκείνον του ελληνικού τραγουδιού και όχι μόνο· διότι στον σημαντικό αυτόν καλλιτεχνικό χώρο συμμετέχουν μουσικοί, συνθέτες, ερμηνευτές, στιχουργοί, οι οποίοι έχουν χάσει πολλά περισσότερα από μια δουλειά-εργασία-μεροκάματο-αξιοπρέπεια-παρόν-μέλλον-προοπτική-αυτονομία-οικογένειακά βάρη και πολλές υποχρεώσεις…
Περιττό επίσης να υπογραμμίσω πως πίσω από έναν μουσικό βρίσκονται, συνεργάζονται και ακολουθούν υποστηρικτικά επαγγέλματα, τα οποία και αυτά βάλλονται από την πανδημία και οι εργαζόμενοι σε αυτά αποσυντίθενται οικονομικά (ηχολήπτες-φωτιστές-σκηνοθέτες-παραγωγοί-διαφημιστές-τυπογραφεία, γραφίστες, καλλιτεχνικά γραφεία κλπ). Δεν έχει τέλος η απαρίθμηση επαγγελμάτων που ακολουθούν τον μουσικό, τον συνθέτη, τον ερμηνευτή, ιδίως στις συναυλίες και σε άλλες μορφές παραστάσεων.
Η ανεργία, η ανέχεια και τα οικονομικά προβλήματα χτύπησαν τον χώρο του ελληνικού τραγουδιού ήδη από την δεκαετία του 2000, όταν ξεκίνησε η κρίση της δισκογραφίας· ακολούθησε η δεκαετής οικονομική κρίση και τώρα έρχεται η πανδημία να δώσει το τελικό χτύπημα!
Ένα κακό που βρήκε όλο τον κόσμο, όλες τις χώρες, όλες τις ηπείρους, όλα τα μήκη και πλάτη της Γης: Ο ιός της πανδημίας Covid-19, ο οποίος ανέτρεψε τις ζωές των ανθρώπων από τον περασμένο Δεκέμβριο, δίχως να βλέπουμε επιστροφή στην κανονικότητα σε βάθος χρόνου. Είναι γνωστά όλα όσα συνετέλεσαν στη νέα βαθύτατη κρίση της εργασίας των μουσικών και των ανθρώπων του τραγουδιού· η αναγκαία καραντίνα απαγόρεψε την επαφή με το κοινό, ματαίωσε συναυλίες και εμφανίσεις σε μουσικές σκηνές, δημιουργώντας τεράστιο οικονομικό πρόβλημα στους αντίστοιχους καλλιτεχνικούς κλάδους.
Φυσικά, αμέτρητοι επαγγελματικοί κλάδοι κινητοποιούνται με κυρίαρχο αίτημα τη συμπαράσταση της κυβέρνησης στην αγωνία τους να κρατήσουν τις εργασίες και την επιβίωσή τους. Η κυβέρνηση, ξαφνιασμένη μπροστά στην τόση ευθύνη, προσπαθεί να ανταπεξέλθει, ώστε να αντιμετωπίσει ένα πολλαπλών επιπτώσεων πρόβλημα δημόσιας υγείας, για το οποίο γνωρίζει (μαζί με τους ειδικούς) λίγα, πολύ λίγα στοιχεία· τόσα ώστε οι λύσεις, που προς το παρόν δίνονται, να είναι αβέβαιες και ατελέσφορες. Ο κόσμος τού πολιτισμού και ιδιαίτερα της μουσικής ζητούν περισσότερη συμπαράσταση με φορολογικές απαλλαγές, με χορηγίες, με αλλαγές και τροποποιήσεις υποχρεώσεων κ.ά.
Μέσα σ’ αυτό το σκοτεινό πλαίσιο, το καθολικά δυσάρεστο, ορθώνονται εύλογα διαμαρτυρίες για την αδιαφορία της πολιτείας, και ακούγεται η αγωνία των καλλιτεχνών τού τραγουδιού, τόσο για την ύπαρξή τους όσο και για την επιβίωση του κλάδου! Διαβάσατε σωστά! Μιλάω για ε π ι β ί ω σ η και το επαναλαμβάνω, για να μην γίνει καμία παρανόηση…
Ο κλάδος των μουσικών είναι απλωμένος και διευρύνεται σε πολλούς τομείς. Απαρτίζεται από τους μαθητές των Ωδείων, των μουσικών σχολών, των δημοτικών Ωδείων, των Ανωτάτων μουσικολογικών Πανεπιστημίων· από τους επαγγελματίες δασκάλους και καθηγητές των Ωδείων· από μουσικούς που συμμετέχουν σε ορχήστρες (ΚΟΑ, ΚΟΘ, Μεγάρου, Λυρικής, Δημοτικής ορχήστρας-Χορωδίες, Ορχήστρες της ΕΡΤ-Φιλαρμονικές), μουσικούς ορχηστρών νυχτερινής ψυχαγωγίας, μικρές ομάδες μουσικών σε μικρές ψυχαγωγικές επιχειρήσεις (ταβερνάκια, μπαράκια μουσικές και θεατρικές σκηνές, συναυλίες, περιοδείες κλπ).
Στη νέα πραγματικότητα της πανδημίας και του εγκλεισμού, οι τεχνίτες τού τραγουδιού βρεθήκαμε αποκλεισμένοι από παντού. Κανένα μέτρο δεν αφήνει χαραμάδα ελπίδας για δουλειά-εργασία στους μουσικούς. Ένας ολόκληρος δημιουργικός-επαγγελματικός κλάδος μένει εκτός δράσης· εν απραξία! Διατυπώνουμε, λοιπόν εύλογες απορίες, για την αδράνεια του υπουργείου και της κυβέρνησης. Περισσότερη προσοχή, ενδιαφέρον και θετική αντίδραση για το πρόβλημα των μουσικών, δεν θα έβλαπτε…
Το θέμα της καραντίνας και των προληπτικών μέτρων που λαμβάνει η κυβέρνηση για την ασφάλεια των πολιτών, είναι πέρα για πέρα κατανοητά και απαραίτητα. Όμως η προστασία από τον θάνατο, προϋποθέτει πάνω απ’ όλα την ίδια τη ζωή· και ζωή δίχως τροφή, επιβίωση με αξιοπρέπεια και στοιχειώδη δράση δημιουργίας και εργασίας, δεν νοείται.
Μέσα σε μια τόσο σημαντική απόφαση για δεύτερο lockdown, ασφαλώς θα υπάρξουν και τμήματα της κοινωνίας που θα χτυπηθούν περισσότερο· προσοχή όμως: ο κλάδος των ελεύθερων επαγγελματιών της μουσικής και του τραγουδιού όπως και θεάτρου, και λοιπών κλάδων που προανέφερα, έχει σχεδόν α κ υ ρ ω θ ε ί.
Για τις συνθήκες και την κατάσταση που βιώνουν πολλοί συνάδελφοί μου, είναι ενδεικτικό το ακόλουθο απόσπασμα από την ανακοίνωση του «Συλλόγου Μουσικών Βορείου Ελλάδος»: «Αυτές τις δύσκολες ώρες ο ΣΜΒΕ στηρίζει με συσσίτια δεκάδες οικογένειες συναδέλφων μας, οι οποίοι δεν έχουν την δυνατότητα να αγοράσουν τα βασικά είδη για να επιβιώσουν». Την αγωνία για την επιβίωσή τους εκφράζουν και εκατοντάδες καλλιτέχνες του τραγουδιού που σημειώνουν: «Η κραυγή αγωνίας μας δεν έχει κομματικό πρόσημο. Πρέπει να καταλάβει όμως η κυβέρνηση, ότι βρισκόμαστε στην εντατική και να πράξει ακαριαία και γενναία και όχι ελλειμματικά και αποσπασματικά».
Δεν θα ήθελα να αναφέρω τις υποχρεώσεις που οφείλει να έχει ένα κράτος προς τους πολίτες του, ιδίως όταν, οι τελευταίοι, δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη για την πανδημία, που λύγισε ολόκληρο τον κόσμο. Δεν γνωρίζω εάν τα επιδόματα που θα δοθούν είναι ικανά να συντηρήσουν τον κόσμο του τραγουδιού και της μουσικής, όσο θα κρατήσει η καραντίνα. Μπορώ όμως να σκεφτώ πως ο επιπλέον ένας μήνας εγκλεισμού, θα επιδεινώσει τις ήδη χαίνουσες πληγές των μουσικών οι οποίοι βρίσκονται σε αδιέξοδο, ενώ ήδη κάποιοι έχουν προχωρήσει ακόμα και σε τοκογλυφικά δάνεια για να συντηρήσουν τις οικογένειές τους…
Γνωρίζω πολλές περιπτώσεις μουσικών που έχουν μπει στο γνωστό… κλαμπ των νεόπτωχων! Με κλειστά όλα τα μουσικά ιδρύματα, σχολές, Ωδεία, συναυλίες, κλπ, έχει σταματήσει στην πραγματικότητα ολόκληρη η δημιουργική καλλιτεχνική παραγωγή. Κάθε μέρα που περνάει, ακυρώνονται όνειρα, προοπτικές, σκέψεις για το μέλλον, προγραμματισμένες δράσεις…
Θα ήταν καλό, το αρμόδιο υπουργείο (ΥΠΠΟΑ) να σοβαρευτεί και οι επικεφαλής τού κάθε τομέα να λάβουν υπόψη πως το μουσικό κίνητρο, η δημιουργία, οι όποιες μουσικές δράσεις είναι ανθρώπινες ανάγκες για να εκφράσουμε την ψυχή μας, αλλά συγχρόνως και για να ζήσουμε· κι όχι για χόμπι…
Δώστε τη δυνατότητα στους μουσικούς, στους ερμηνευτές, στους δημιουργούς να επιβιώσουν ώστε να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους και όχι να τους (μας) αφήσετε αντιμέτωπους με την εξαθλίωση και την αδιαφορία. Είναι ένα βαθύτατο και… υπαρξιακό θέμα Πολιτισμού…
