Η Αγία Σοφία κι εμείς – Γιατί η «διεθνής κοινότητα» σιώπησε στην πρόκληση του Ερντογάν
Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ήταν η είδηση που σχεδόν μονοπώλησε την ειδησεογραφία και τα σόσιαλ μίντια τις τελευταίες δύο εβδομάδες στην Ελλάδα. Ίσως όχι άδικα, αφού λίγοι πίστευαν ότι μια κίνηση πολλαπλώς αναγγελθείσα και πολλαπλώς ακυρωθείσα στο παρελθόν θα γινόταν τώρα πράξη.
Πολλά ειπώθηκαν και γράφτηκαν για τα κίνητρα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ακριβή κατά τη συντριπτική τους πλειονότητα, καθώς πίσω από την πράξη αυτή του νεοσουλτάνου της Τουρκίας υπήρχε ένα πλήθος κινήτρων. Είχε πολλά να δηλώσει προς πολλές κατευθύνσεις: το εσωτερικό του, την Ελλάδα και ολόκληρη τη Δύση.
Διεθνής σιωπή
Αυτό που ωστόσο πέρασε σχετικά χαμηλά στην ειδησεογραφία ήταν η αδιαφορία (έως συγκατάβαση) με την οποία ο υπόλοιπος (χριστιανικός) κόσμος αντιμετώπισε μια πράξη πολιτισμικής βαρβαρότητας, αντάξια του παρελθόντος της γειτονικής χώρας. Τα πιο σημαντικά παραδείγματα:
1. Η ορθόδοξη Ρωσία, σε κυβερνητικό επίπεδο, σχεδόν χάρηκε που οι τουρίστες της δεν θα πληρώνουν εισιτήριο. Μια κάποια ένταση επιχείρησε να εκφράσει η Ρωσική Εκκλησία, αλλά δεν είχε κάνει αρκετές πρόβες και ως εκ τούτου δεν έπεισε για την οδύνη της.
Οι γεωστρατηγικές και άλλες μπίζνες του Πούτιν με τον Ερντογάν και η αναγνώριση της σχισματικής Εκκλησίας της Ουκρανίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο βάρυναν αποφασιστικά στη ρωσική ζυγαριά. Και βεβαίως δεν πρέπει ποτέ να αγνοούμε τη ρωσική φιλοδοξία για απαξίωση της ισχύος του ελληνορθόδοξου Οικουμενικού Πατριαρχείου και μεταφορά του κέντρου βάρους της Ορθοδοξίας στη Μόσχα.
2. Οι ΗΠΑ ζήτησαν από την Άγκυρα να διατηρήσει την προσβασιμότητα για όλους και «την κληρονομιά αυτού του αξιοθαύμαστου κτηρίου και την αξεπέραστη ικανότητά της – τόσο σπάνια στον σύγχρονο κόσμο – να εξυπηρετεί την ανθρωπότητα ως μια πολύ απαραίτητη γέφυρα μεταξύ εκείνων των διαφορετικών θρησκευτικών παραδόσεων και πολιτισμών». Και πολλά είπε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ του Τραμπ…
3. Ο Πατριάρχης των Σέρβων Ειρηναίος σε επιστολή – έκκληση προς τον Πρόεδρο της Τουρκίας πρότεινε «να διατηρηθεί το καθεστώς μουσείου και να δοθεί άδεια για την εκτέλεση όχι μόνο της μουσουλμανικής, αλλά και της χριστιανικής λατρείας. Ο ναός είναι αρκετά ευρύχωρος, ώστε κανείς να μην ενοχλεί κανέναν. Κάτι τέτοιο δεν είναι χωρίς προηγούμενο στον σύγχρονο κόσμο». Οποία πρωτοτυπία! Υποθέτουμε ότι η… συμβιβαστική διάθεση της Σερβίας δεν είναι άσχετη με τη διαρκώς βελτιούμενη σχέση του Βελιγραδίου με την Άγκυρα.
4. Σε ό,τι αφορά την ορθόδοξη Βουλγαρία, ο Νίκος Δένδιας ανέλαβε να μας πληροφορήσει, ύστερα από συνάντησή του με την ομόλογό του Εκατερίνα Ζαχάριεβα, ότι η Σόφια έχει απόψεις ανάλογες με αυτές της Αθήνας.
Απλώς ας σημειώσουμε την πολιτική κρίση στη Βουλγαρία, τη δημογραφική της κατάρρευση λόγω μετανάστευσης, την πολιτική ισχύ και τη διαρκώς αυξανόμενη «ριζοσπαστικοποίηση» της μουσουλμανικής (κατά συντριπτική πλειονότητα τουρκικής) μειονότητας στο έδαφός της. Θα κατανοήσουμε έτσι γιατί η βουλγαρική «αντίδραση» εξεφράσθη διά του ΥΠΕΞ της Ελλάδας…
5. Για το τέλος αφήνουμε την αντίδραση του Βατικανού. Ο Πάπας Φραγκίσκος τόνισε: «H θάλασσα πηγαίνει τη σκέψη μου πολύ μακριά, πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη και την Αγία Σοφία, και είμαι πολύ πονεμένος». Η φιλότιμη προσπάθεια διαφόρων εν Ελλάδι να βρουν κάποιο ίχνος στήριξης εξέπνευσε εν τη γενέσει της.
Με απλά λόγια: Ουδείς έδειξε να έχει κάποιον σοβαρό λόγο να «καταχεριάσει» την Τουρκία για το θέμα της Αγίας Σοφίας. Και όποιος (π.χ. ο Μακρόν) έχει κάποιον λόγο να επιτεθεί στην Άγκυρα στηρίζοντας την Ελλάδα δεν θα το κάνει για τη μετατροπή του θαυμάσιου ναού σε τζαμί, αλλά για την προάσπιση των ευρύτερων συμφερόντων του στη Μεσόγειο.
Ποιος, άλλωστε, θα ρίσκαρε να γίνει (και γιατί;) μέρος της παράστασης του Ερντογάν παρέχοντάς του την ευκολότερη και πιο ξεκούραστη επίκληση της τουρκικής ισχύος με θύματα τους αντιδρώντες;
Δεν είμαστε ηττημένοι
Το ζήτημα τώρα για την Ελλάδα δεν είναι ούτε η (ακόμη μία) πιστοποίηση της ισλαμικής στροφής της Τουρκίας ούτε η περιφρόνησή της προς όσους (και όσο) τη μέμφονται ούτε η σιωπή του υπόλοιπου κόσμου για ένα θέμα που πιστεύει ότι δεν τον αφορά. Αλλά τα διδάγματα που η ίδια οφείλει να αντλήσει από την (ακόμη μία) τουρκική βαρβαρότητα.
1. Η Αθήνα δεν πρέπει να βιώσει ως ήττα καμιά από τις (σχεδόν καθημερινές) απόπειρες των αξιωματούχων της Άγκυρας από τον τελευταίο γραφειοκράτη έως τον ίδιο τον Ερντογάν να επιδείξουν περιφρόνηση προς την Ελλάδα και τους Έλληνες με προσβολές, χοντροκοπιές και γελοιότητες.
2. Το γόητρο της χώρας δεν παίζεται στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Όπως άλλωστε δεν παίζεται στις δεκάδες φωτογραφίες του Κεμάλ που κοσμούν την κλειστή Θεολογική Σχολή της Χάλκης, στην αιχμαλωσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και στην κακομεταχείριση ελληνικών και χριστιανικών μνημείων στην τουρκική επικράτεια.
3. Η Ελλάδα δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να συμπεριλάβει το θέμα της Αγίας Σοφίας ως όρο (μεταξύ των όποιων άλλων) για τυχόν έναρξη συνομιλιών με την Τουρκία. Κανένα κυριαρχικό δικαίωμα δεν μπορεί να εξισωθεί με την επαναφορά του καθεστώτος του… μουσείου.
4. Αντιθέτως πρέπει – στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό και στον βαθμό που υπάρχουν ευήκοα ώτα – να υπενθυμίζει στους δυτικούς εταίρους και συμμάχους την ισλαμική στροφή της Άγκυρας – και τους κινδύνους που αυτή συνεπάγεται για κάποιους απ’ αυτούς. Ακόμη και αν η αποτελεσματικότητα αυτής αναμένεται να κινηθεί κοντά στο μηδέν.
5. Η απαράβατη υποχρέωσή μας δεν είναι η αναπόληση της Ιστορίας και η θλίψη για όσα χάθηκαν κάποτε, αλλά η προάσπιση των σημερινών δικαιωμάτων μας, η ετοιμότητα να απαντήσουμε σε κάθε είδους απειλή και η ικανότητά μας να υπερασπιστούμε την πατρίδα μας.
Αν είμαστε ικανοί να επιβιώνουμε αλώβητοι στην κρισιμότερη φάση του σύγχρονου ελληνισμού, ας μείνει ο Ερντογάν με τη χαρά ότι θα προσκυνάει τον Αλλάχ στη σπουδαιότερη χριστιανική εκκλησία που χτίστηκε ποτέ. Αφού ο ίδιος δεν κατάφερε να φτιάξει ένα τζαμί ανάλογου μεγαλείου…
