“Τόνωση της ψυχικής υγείας σε καταστάσεις επιβεβλημένης απομόνωσης” γράφει η Παρασκευή Αγγελή

Παρασκευή Αγγελή*

Εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και αποφυγής των κοινωνικών επαφών είναι αναπόφευκτα και αναγκαία, καθώς μπορούν να σώσουν πολλές ζωές. Συνεπώς αποτελεί ατομική και κοινωνική ευθύνη του καθενός να τα τηρήσει, μιας και πρόκειται για την προστασία του εαυτού του, των οικείων του, αλλά και του γενικότερου πληθυσμού.

Η επιβεβλημένη απομόνωση στο σπίτι, η αιφνίδια απώλεια της καθημερινής ρουτίνας, η αποχή από την εργασία και τα πιθανά οικονομικά προβλήματα που συνεπάγεται, καθώς και η τακτική τήρηση μέτρων υγιεινής και αυτοπροστασίας (όπως το αδιάκοπο πλύσιμο των χεριών), λόγω της εξάπλωσης του κορωνοϊού, έχουν αναπόφευκτα επιπτώσεις στην ψυχική υγεία ορισμένων ανθρώπων. Το αίσθημα ανασφάλειας, το άγχος, ο  φόβος, η νευρικότητα και η ευερεθιστότητα, η θλίψη και η απογοήτευση, η ανία, ο θυμός, η κακή διάθεση και η  αϋπνία είναι κάποιες από αυτές.

Τα παραπάνω συμπτώματα επηρεάζονται από ποικίλους παράγοντες, όπως η ύπαρξη επαρκούς πληροφόρησης, η παροχή επαρκών βασικών προμηθειών (τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης, φάρμακα), ο φόβος μόλυνσης των ιδίων, αλλά και των οικείων τους προσώπων, η διάρκεια της καραντίνας και αργότερα το οικονομικό κόστος που αυτή συνεπάγεται.

Η καραντίνα στοχεύει στην αποτροπή της εξάπλωσης μιας ασθένειας με τον περιορισμό της κυκλοφορίας των ανθρώπων. Ο όρος χρησιμοποιείται συχνά ως συνώνυμο με την ιατρική απομόνωση, η οποία εφαρμόζεται σε άτομα που νοσούν από μεταδοτική ασθένεια και ως εκ τούτου απομονώνονται από τον υγιή πληθυσμό. Η λέξη προέρχεται από την Ιταλία, (quarantena) που σημαίνει περίοδος 40 ημερών και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Βενετία. Οι σαράντα μέρες (quaranta giorni) αναφέρονται στην υποχρεωτική περίοδο απομόνωσης των πλοίων και του πληρώματος που έρχονταν από χώρες που είχαν πανούκλα, πριν πλησιάσουν την Βενετία.

Ευτυχώς, στην εποχή του διαδικτύου, των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του Skype κλπ, είναι πολύ ευκολότερο από ό,τι στο παρελθόν να μένει κανείς στο σπίτι του, χωρίς να νιώθει μόνος και αποκομμένος από τους συγγενείς, τους φίλους του και την κοινωνία γενικότερα. Στο χέρι μας λοιπόν είναι να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία με σωστό και δημιουργικό τρόπο, δίχως να μεταδίδουμε κακές ή ψευδείς ειδήσεις που επιτείνουν τον φόβο και τον πανικό.  Έτσι μπορούμε να εργαζόμαστε και να συνεργαζόμαστε από το σπίτι μας, να μιλάμε και να ανταλλάζουμε απόψεις με άλλους, να κάνουμε ηλεκτρονικά μαθήματα, αλλά και να παίζουμε ομαδικά ηλεκτρονικά παιγνίδια.

Ωστόσο υπάρχουν διάφοροι άλλοι τρόποι που θα βοηθήσουν το να «Μένουμε Σπίτι» να αποβεί ανώδυνο.

Συμβουλές

1. Φροντίστε την υγεία σας. Επιλέξτε υγιεινές τροφές και ροφήματα που θα ενδυναμώσουν το ανοσοποιητικό σας σύστημα. Μην ξεχνάτε ν΄ακολουθείτε τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

2. Εξασφαλίστε επαρκείς προμήθειες, χωρίς υπερβολές. Η ύπαρξη επαρκών προμηθειών ειδών πρώτης ανάγκης, μπορεί να μειώσει το άγχος και το αίσθημα ασφάλειας της καθημερινής επιβίωσης.

3. Αυτό που ζούμε δεν είναι κανονικότητα, αλλά οφείλουμε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Και τα νέα δεδομένα ζητούν τώρα από εμάς να ανακαλύψουμε έναν τρόπο ζωής λίγο πιο εσωστρεφή, αλλά εξίσου παραγωγικό. Μη μένετε με τις πιτζάμες όλη την ημέρα, ντυθείτε και μεταφερθείτε σε έναν χώρο όπου θα έχετε δημιουργήσει το “γραφείο” σας. Μοιράστε τις ώρες της ημέρας σας στις επαγγελματικές σας υποχρεώσεις και στις οικογενειακές.

4. Διατηρείστε τηλεφωνική επαφή με τα αγαπημένα σας πρόσωπα και κυρίως με ηλικιωμένους που βρίσκονται μόνοι τους και οι οποίοι βιώνουν επιπλέον άγχος και ανασφάλεια λόγω της απουσίας σας.

5. Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που δεν είχατε χρόνο να κάνετε μέχρι τώρα, που δεν σας κουράζουν και σας χαρίζουν ηρεμία. Η μουσική, η ζωγραφική, η αρχειοθέτηση φωτογραφιών, θα μπορούσαν να είναι κάποιες από αυτές.

6. Διαβάστε ένα βιβλίο. Ίσως είναι ο καλύτερος τρόπος για να περάσετε όμορφα τον χρόνο σας, όταν τον υπόλοιπο καιρό δεν έχετε την ευκαιρία για λίγο διάβασμα.

7. Γυμναστείτε. Με ευχάριστη μουσική θα περάσετε όμορφα, θα “κάψετε” θερμίδες και θα γεμίσετε ενέργεια.

8. Επιτέλους ήρθε η ώρα να ασχοληθείτε λίγο παραπάνω με τον εαυτό σας, κάτι που σίγουρα δεν προλαβαίνετε να κάνετε όταν τρέχετε από το πρωί έως το βράδυ. Κάντε ένα απολαυστικό αφρόλουτρο, φτιάξτε τη δικιά σας μάσκα ομορφιάς και περιποιηθείτε τα μαλλιά και τα άκρα σας.

9. Μαγειρέψτε. Φτιάξτε μια συνταγή για πρώτη φορά. Πειραματιστείτε στην κουζίνα ακόμα κι αν η μαγειρική δεν είναι το δυνατό σας σημείο.

10. Χαλαρώστε βλέποντας μια ταινία που σας αρέσει και δώστε τον απαραίτητο χρόνο στον εαυτό σας να ξεκουραστεί από το βαρύ πρόγραμμα των προηγούμενων ημερών.

11. Οργανώστε τον χώρο σας. Να η ευκαιρία που ψάχνατε για να τακτοποιήσετε τις ντουλάπες σας, τα συρτάρια κι ό,τι άλλο θέλει συμμάζεμα.

12. Αποφύγετε ανθρώπους που αυξάνουν την ανησυχία σας. Υπάρχουν άνθρωποι που βιώνουν δραματικά το άγχος και μπορεί να σας συμπαρασύρουν σε αυτό. Κάποιοι θα ζοριστούν περισσότερο από άλλους στην προκείμενη κατάσταση και ίσως χρειαστούν βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχολόγο.

13. Χρησιμοποιήστε τον χρόνο σας στο σπίτι για ενδοσκόπηση. Η ενδοσκόπηση είναι μια διαδικασία που στόχο έχει να βελτιώσουμε και να εξελίξουμε τόσο τη σχέση με τον εαυτό μας, όσο και με τους άλλους. Παρατηρείστε τον εαυτό σας και τις ψυχικές σας λειτουργίες, τι σας φταίει, τι πρέπει να αλλάξετε στη ζωή σας που δε σας εξυπηρετεί, τι σας κάνει να βελτιώνεστε, να χαίρεστε. Αναλογιστείτε τις διαδρομές που διανύσατε, τις εμπειρίες που αποκομίσατε και τη σοφία που αποκτήσατε.

14. Μιλήστε στα παιδιά σας με σαφήνεια για το τι σημαίνει πανδημία, δίχως να τα τρομοκρατήσετε. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι δεν βρίσκονται σε παρατεταμένες διακοπές στο σπίτι, αλλά πρέπει και εκείνα με τη σειρά τους, όσο μπορούν, να προσέχουν και να τηρούν ένα καθημερινό σχολικό πρόγραμμα.

15. Αφιερώστε χρόνο στα παιδιά σας, παίξτε μαζί τους, αγκαλιάστε τα. Οι αγκαλιές και άλλες μορφές εκδήλωσης στοργής είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ψυχική μας υγεία, αφού μειώνουν τα επίπεδα της κορτιζόλης, της «ορμόνης του στρες». Ο χρόνος που δεν έχουν οι γονείς με τα παιδιά τους στην καθημερινότητα είναι ευκαιρία να αναπληρωθεί τώρα με διάφορες δραστηριότητες και παιχνίδια:

• Δώστε τους παλιά (μωρουδιακά) ρούχα να ντύσουν τα αρκουδάκια τους,

• Τακτοποιείστε μαζί με τα παιδιά σας την βιβλιοθήκη του δωματίου τους, βάζοντας τα βιβλία σε σειρά ανάλογα με το μέγεθος, το θέμα ή το χρώμα τους,

• Δείξτε στα παιδιά φωτογραφίες από τότε που ήταν μωρά,

• Ζωγραφίστε,

• Κάντε κατασκευές με διάφορα υλικά,

• Φυτέψτε φακές σε ένα κεσεδάκι από γιαούρτι,

• Μαγειρέψτε, φτιάξτε κουλουράκια με αστείες φατσούλες,

• Βάλτε μουσική δυνατά και χορέψτε,

• Παίξτε το κυνήγι του χαμένου θησαυρού,

• Δείτε παιδικές ταινίες τρώγοντας ποπ κορν που φτιάξατε μαζί,

• Παίξτε επιτραπέζια παιχνίδια,

• Ξαπλώστε στον καναπέ διαβάζοντας βιβλία,

• Αυτοσχεδιάστε.

16. Κάντε θετικές σκέψεις. Ο φόβος και το άγχος είναι σωτήριοι μηχανισμοί επιβίωσης, που μας κινητοποιούν, μας δίνουν περισσότερη ενέργεια και μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις και να επιλύσουμε προβλήματα. Προσπαθήστε να μην καταστροφολογείτε, διότι μέσα από τις αρνητικές σκέψεις που κάνετε, «προετοιμάζετε» την αποτυχία, αφού ασυνείδητα σκέφτεστε και συμπεριφέρεστε με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποτύχετε! Κάντε το μυαλό σας σύμμαχο! Όταν λοιπόν λέμε όλη μέρα «ναι μεν αλλά δεν …» ο εγκέφαλός μας κάνει, ό,τι υπάρχει μετά το «αλλά», γιατί καταλαβαίνει ότι αυτό θέλουμε πραγματικά. Εμείς οφείλουμε να αντικαταστήσουμε τις αρνητικές αυτές σκέψεις, με άλλες θετικές, να τις καταγράψει ο εγκέφαλός μας σαν οικείες, με αποτέλεσμα να σκεφτόμαστε και να συμπεριφερόμαστε θετικά.

     Τα γεγονότα που βιώνουμε το τελευταίο διάστημα είναι πρωτόγνωρα για την εποχή μας και αποτελούν μια σοβαρή δοκιμασία για τη ψυχική μας ευεξία. Προέχει λοιπόν να κρατάμε ψηλά το ηθικό μας, την ψυχραιμία μας και να χτίζουμε άμυνες με δόσεις χιούμορ και θετικής σκέψης, για όσο αυτή η περίοδος διαρκέσει. Στηριχτείτε στα αγαπημένα σας πρόσωπα, τα παιδιά σας, τους γονείς σας, τους συντρόφους σας και θα ανταπεξέλθετε. Όλοι μαζί μπορούμε και με οδηγό την σύνεση και την υπευθυνότητα … θα τα καταφέρουμε!

*Η Παρασκευή Αγγελή είναι ψυχολόγος