Η Απελευθέρωση της Βέροιας από τους Γερμανούς – 29 Οκτωβρίου του ’44 ο ΕΛΑΣ μπαίνει στην πόλη
Μια από τις λιγότερο γνωστές πτυχές της τοπικής ιστορίας της πόλης μας αποτελεί η ιστορική στιγμή της Απελευθέρωσης της Βέροιας από τις δυνάμεις Κατοχής. Οι Γερμανοί εγκαταστάθηκαν στη Βέροια τον Απρίλιο του 1941 και παρέμειναν στην πόλη μέχρι τον Οκτώβριο του 1944.
Η απελευθέρωση της Βέροιας εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της αποχώρησης των Γερμανών από τη Βόρεια Ελλάδα, εξαιτίας του φόβου αποκλεισμού της οδού επιστροφής μέσω Γιουγκοσλαβίας. Στις 27 Οκτωβρίου 1944 δυνάμεις του ΕΛΑΣ έφτασαν στη Βέροια και εγκαταστάθηκαν γύρω από την πόλη, ενώ η αποχώρηση των Γερμανών συνεχιζόταν. Στις 29 Οκτωβρίου εισήλθαν στην πόλη με οργανωμένα τμήματα το 16ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, ως απελευθερωτές και ακολούθησε η πρώτη συγκέντρωση της απελευθέρωσης.
Το κλίμα των ημερών, όπως ήταν αναμενόμενο, ήταν ιδιαιτέρως φορτισμένο. Τις αμέσως επόμενες ημέρες πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις για την Απελευθέρωση στις οποίες περιλαμβάνονταν Δοξολογία στο ναό του Αγίου Αντωνίου, παρέλαση τμημάτων του ΕΛΑΣ, μνημόσυνο για τα θύματα, εκφώνηση ομιλιών από εκπροσώπους του ΕΛΑΣ, τον γραμματέα του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις διάφορες συγκεντρώσεις συμμετείχε πλήθος κόσμου. Στις εκδηλώσεις παραβρέθηκαν ο Στρατηγός του ΕΛΑΣ Ευριπίδης Μπακιρτζής και ο Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ, γνωστός για τη συμμετοχή του στο ΕΑΜ.
Από τις ημέρες της απελευθέρωσης σώζεται πολύτιμο φωτογραφικό υλικό, από το φακό του τοπικού φωτογράφου Προκόπη Μαρμαρά, το οποίο, μαζί με άλλες πηγές, μας πληροφορούν για τις ιστορικές αυτές στιγμές.
Το χρονικό της Απελευθέρωσης
27 Οκτωβρίου
Οι πρώτες δυνάμεις του Ε.Λ.Α.Σ. βρίσκονται στη Βέροια. Η αποχώρηση των Δυνάμεων Κατοχής έχει ήδη ξεκινήσει.
28 Οκτωβρίου
Οι Κατοχικές Δυνάμεις ολοκληρώνουν την αποχώρησή τους, πιθανότατα τις νυκτερινές ώρες.
29 Οκτωβρίου
Εισέρχονται οργανωμένα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. και εγκαθίστανται στην πόλη.
30 Οκτωβρίου
Παρέλαση 16ου Συντάγματος Βερμίου του Ε.Λ.Α.Σ..
31 Οκτωβρίου
Πρωί: Κηδεία Επονιτών, οι οποίοι σκοτώθηκαν κατά την αποχώρηση των Γερμανών.
Απόγευμα: Εκδήλωση με ομιλίες και παρουσίαση Δημάρχου στο λαό. Είσοδος 2ου τάγματος /50ου Συντάγματος Πιερίων και παρέλαση.
1 Νοεμβρίου
Είσοδος του διοικητή της Ο.Μ.Μ. Ευριπίδη Μπακιρτζή και του Μητροπολίτη Κοζάνης Ιωακείμ Αποστολίδη στην πόλη. Εκδήλωση για την Απελευθέρωση, με ομιλίες από διάφορους πολιτικούς παράγοντες. Εκ μέρους της πόλης χαιρετίζει ο μητροπολίτης της, Αλέξανδρος Δηλανάς.
