Μάριου Μαρκοβίτη “Όχι, δεν είμαι εχθρός του λαού”. Πορτρέτο ενός αγωνιστή – Τοιχογραφία μιας εποχής
Στο Εκκοκκιστήριο Ιδεών παρουσιάστηκε χθες το βράδυ το βιβλίο του Μάριου Μαρκοβίτη «Όχι, δεν είμαι εχθρός του λαού», εκδόσεις Επίκεντρο.
Ασυνήθιστο για βιβλιοπαρουσίαση το πλήθος του κόσμου που συγκεντρώθηκε από νωρίς στο χώρο, με πολλές παρουσίες από το χώρο της πολιτικής, της επιστημονικής και της κοινωνικής ζωής της Βέροιας.
Ο συγγραφέας, ο ψυχίατρος Μάριος Μαρκοβίτης, κατέθεσε το βιβλίο του όχι απλά στο βιβλιόφιλο κοινό, όπως γίνεται συνήθως, αλλά στην ίδια την Ιστορία, αφού ο θείος του Μάρκος Μαρκοβίτης αφιέρωσε τη ζωή του στο Κομμουνιστικό Κόμμα, και αφού πέρασε μέσα από περιπέτειες και διώξεις στην Ελλάδα, τελικά καταδικάστηκε και εκτελέστηκε στη Σοβιετική Ένωση, πέφτοντας θύμα πολιτικού λάθους, με την κατηγορία του “εχθρού του λαού”
Το βιβλίο πήρε σάρκα και οστά από το συγγραφέα, όταν τα γεγονότα τα ίδια του έδωσαν εκείνο το αρχειακό υλικό που θα μπορούσε να στηρίξει τη γραφή του.
Το βιβλίο παρουσίασαν η Ιωάννα Αβραμίδου, φιλόλογος, μεταφράστρια, η Ευγενία Καβαλάρη, Πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων και ο Σάββας Γαβριηλίδης, Πολιτικός Μηχανικός. Συντονιστής ο εκδότης Πέτρος Παπασαραντόπουλος.
Οικοδεσπότης στο Εκκοκκιστήριο ο Γιάννης Ναζλίδης άνοιξε την παρουσίαση μεταφέροντας τη συγκίνηση που του προκάλεσε το βιβλίο, καταδικάζοντας οποιεσδήποτε πρακτικές κόντρα στον ανθρωπισμό.
Ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος εκφράζοντας το θαυμασμό του για το Εκκοκκιστήριο, θεώρησε ιδανική τη Βέροια ως χώρο παρουσίασης του βιβλίου, αφού από την περιοχή μας καταγόταν ο ήρωάς του.
Γόνος οικογένειας τσιφλικάδων της Νάουσας, ο νεαρός Μάρκος εγκαταλείπει τα πάντα και το Κόμμα γίνεται η ζωή του. Όταν μετά από διώξεις στην Ελλάδα, όπου καταδικάζεται σε θάνατο και προσωπικότητες, όπως ο Παλαμάς, ο Καζαντζάκης και ο Αϊνστάιν, ζητούν την απελευθέρωσή του, φυλακίζεται και, αφού κατορθώνει να δραπετεύσει, φεύγει στη Σοβιετική Ένωση, η οποία τον υποδέχεται και του προσφέρει λαμπρή μόρφωση στα πανεπιστήμιά της. Τελικά συλλαμβάνεται και εκτελείται μέσα σε μια βραδιά ως προδότης του καθεστώτος, χωρίς να καταλάβει το λόγο, θεωρώντας ότι πρόκειται για μεγάλη παρεξήγηση.
«Τα δύο γράμματα που έγραψε στον Στάλιν, και τα οποία δεν του επιδόθηκαν ποτέ, αποδεικνύουν ότι δεν συνειδητοποίησε γιατί εκτελείται κι αυτό τον κάνει πρόσωπο τραγικό» είπε ο εκδότης του βιβλίου.
Η Ιωάννα Αβραμίδου έδωσε αρχικά το χρονικό της γέννησης του βιβλίου, το οποίο την οφείλει στον ξάδελφό του συγγραφέα, το δικό μας Αντώνη Μαρκοβίτη, που τον έφερε σε επαφή με τον εγγονό του Μάρκου, που είχε έρθει στην Ελλάδα αναζητώντας τις ρίζες του.
Στη συνέχεια χαρακτήρισε το βιβλίο ως μια όσο το δυνατόν αποστασιοποιημένη καταγραφή ιστορικών γεγονότων, στα οποία όμως αναπόφευκτα ενυπάρχει το συναίσθημα.
Ακέραια πέρα για πέρα προσωπικότητα ο ήρωας του βιβλίου, ευαίσθητος και ρομαντικός, πέφτει θύμα της ίδιας της εποχής του και της σκληρότητας του καθεστώτος που διαπράττει αλλεπάλληλα λάθη.
«Το βιβλίο διακρίνεται για το αφηγηματικό ταλέντο του συγγραφέα, την αντικειμενικότητα, την ακρίβεια στην έκφραση, την αποφυγή του στόμφου, ζωντανεύοντας μια ολόκληρη εποχή» πρόσθεσε η Ιωάννα Αβραμίδου.
Αφού έδωσε πρόσθετα βιογραφικά στοιχεία για τον ήρωα του βιβλίου, η Ευγενία Καβαλάρη εντόπισε στο αρχειακό του υλικό όχι μόνο ψηφίδες της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της χώρας μας, αλλά και την ικανότητα του συγγραφέα του να τις δομεί έτσι, ώστε το βιβλίο να πλησιάζει ως προς τη γραφή του το είδος του ιστορικού μυθιστορήματος.
«Το βιβλίο δεν προσφέρεται για αντικομμουνισμό. Αντίθετα δίνει την ευκαιρία αξιολόγησης του Κομμουνιστικού Κινήματος, ανασύροντας τη μορφή του Μαρκοβίτη με την αίσθηση του καθήκοντος απέναντι στην Ιστορία» κατέληξε η Ευγενία Καβαλάρη.
Με έντονο πάθος στο λόγο του ο Σάββας Γαβριηλίδης και με πολλές αναφορές στην ποίηση αλλά και παραλληλισμούς ιστορικών εποχών έδωσε με τα δικά του μάτια τον ήρωα του βιβλίου.
«Μοίρα των αθώων και των αδικημένων είσαι δική μου μοίρα είπε ο Μάρκος Μαρκοβίτης και ντύθηκε το χιτώνα της Επανάστασης» είπε ο Σάββας Γαβριηλίδης με λόγο συναισθηματικά φορτισμένο, δίνοντας όμως και με ιστορική γνώση και οξυδέρκεια το πολιτικό τοπίο της Ελλάδας αλλά και της τότε Ευρώπης.
Μιλώντας για την αποκατάσταση της μνήμης και της τιμής του ήρωα το 1957 και από τη Σοβιετική Ένωση και από το ΚΚΕ, έδεσε τη μορφή του με στίχους του Γκάτσου, του Ελύτη, του Ρίτσου και του Καβάφη, κλείνοντας με τη φράση «αψήφησε το θάνατο, όπως οι πρώτοι χριστιανοί, χωρίς όμως να προσδοκά κάποιον παράδεισο.»
Ο ίδιος ο συγγραφέας ο Μάριος Μαρκοβίτης εκδήλωσε και το δικό του θαυμασμό για το χώρο του Εκκοκκιστηρίου, χώρο που όπως είπε θα τον ζήλευαν και οι μεγαλύτερες πόλεις, μιλώντας με αγάπη για τη Βέροια, όπου και βρίσκεται το παλιό του σπίτι.
Εκτιμώντας ότι το βιβλίο του τελικά έγινε χάρη στις προσπάθειες του Αντώνη Μαρκοβίτη, μίλησε για την αρχική του σύλληψη και τα γεγονότα που οδήγησαν τελικά στη γραφή του.
Με λόγο απλό και συγκινημένο έδωσε το πορτρέτο του θείου του Μάρκου, του αγνού και παρορμητικού, που ζητούσε από τον πατέρα του να μοιράσει τα κτήματά του στους εργάτες του, του Μάρκου που τον διώχνανε απ’ όλα τα σχολεία που πήγαινε. Του Μάρκου που μπαίνοντας στο Κόμμα λειτουργούσε με την αυταπάρνηση των ιεραπόστολων, του Μάρκου που πέφτει τελικά θύμα μια σκληρής εποχής αλλεπάλληλων λαθών. Η αποκατάσταση έρχεται μετά από χρόνια αλλά είναι πια αργά.
«Οι δυσκολίες μου, όταν έγραφα το βιβλίο ήταν α) να είμαι αντικειμενικός κρατώντας τις σωστές αποστάσεις και β) να ξεκαθαρίσω τι σήμαινε για μένα ο Μάρκος.
Για μένα ο Μάρκος ήταν ένας θρύλος, ένα μυθικό πρόσωπο. Κάποιοι είπαν ότι αν ο Μάρκος γλίτωνε, ίσως θα ήταν ένας άλλος Ζαχαριάδης. Εγώ όμως, αν και ο χαμός του ήταν άδικος, προτιμώ να τον κρατήσω στη μνήμη μου ως τον θρυλικό κόκκινο καβαλάρη που κατατρόπωσε τους φασίστες. Έτσι θέλω να τον θυμάμαι…» κατέληξε συγκινημένος ο συγγραφέας του βιβλίου.
Αν και η παρουσίαση του βιβλίου κόντεψε τις δύο ώρες, ο κόσμος συνέχισε να κουβεντιάζει επηρεασμένος από την ατμόσφαιρα που προηγήθηκε.
Φωτογραφίες: faretra.info
