Μια από τις λιγότερo φωτισμένες παραμέτρους του δημοψηφίσματος της Kαταλωνίας είναι η ταξική – υπό την έννοια της στάσης των πλουσιώτερων. Στη στάση αυτή ανιχνεύεται η δυσφορία των εύπορων εις όσα αφορούν τη φορολόγηση και την κατανομή του καταλανικού ΑΕΠ από τη Μαδρίτη – αναλογίες που παραπέμπουν στη στάση της Λίγκας του Βορρά κατά της εκάστοτε κυβέρνησης των «άχρηστων στη Ρώμη», αναλογίες οι οποίες παραπέμπουν ακόμα και στην απόσχιση του «πλούσιου» Μαυροβουνίου από τη «φτωχή» Σερβία.
Εις ό,τι αφορά τους φτωχότερους στην Καταλωνία, τα πράγματα είναι πιο απλά. Αυτοί μέσα στο πλαίσιο μιας τρικυμιώδους (και μάλλον ναυαγούσας) παγκοσμιοποίησης, αναζητούν τον προσδιορισμό ενός (θεσμικού πλέον) εθνικού πλαισίου, μέσα στο οποίο το αίσθημα της κοινότητας και του αυτεξούσιου θα μπορούσε να αποδειχθεί ισχυρότερο και πάντως πιο προστατευτικό απέναντι στα τσουνάμι και τις κρίσεις που χαρακτηρίζουν την παγκοσμιοποίηση. Κάτι μάλλον μάταιο, όσον και στην Καταλωνία και στην Ευρώπη και στον κόσμο λυσσομανάνε οι άνεμοι από τον ασκό του νεοφιλελευθερισμού.
Το 40% των πλούσιων και των φτωχών Καταλανών που προσήλθαν στις κάλπες (και το 90% του «ναι») δείχνουν μια Καταλωνία διχασμένη από χέρι, μια Ισπανία διχασμένη επίσης και μια Ευρωπαϊκή Ένωση ανίκανη για μιαν ακόμη φορά (ως εκ της δομής της) να διαχειρισθεί οτιδήποτε μείζον την αφορά, πλην της διατήρησης των Εταιρειών ως κράτη εν κράτει.
***
Το Καταλανικό Ζήτημα (είτε με την έννοια της αυτονομίας είτε της απόσχισης είτε της ανεξαρτησίας) θέτει την Ένωση αντιμέτωπη με ένα τοπίο πολύ διαφορετικό στα έγκατά του απ’ ό,τι στην επιφάνειά του. Στην Ισπανία, στην Αγγλία, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στα Βαλκάνια, πολλές εθνικές ταυτότητες και πολλές καταγωγικές ιδιοπροσωπίες υπάρχει ο κίνδυνος να ενδυθούν εθνικιστικές ιδεολογίες ή να χειραγωγηθούν από ρέμπελες ταξικές δημαγωγίες.
Αυτή η διαδικασία θέτει την κυρίαρχη δύναμη της Ένωσης, τη Γερμανία, μπροστά σε ένα αίνιγμα: μια «ενωμένη» Ευρώπη με προνομιούχα και μη προνομιούχα κράτη ή μια Ευρώπη διαμελισμένη σε χώρους και περιοχές (που άλλωστε χειραγωγούνται πιο εύκολα); Και στις δύο περιπτώσεις εκείνο που περισσεύει είναι η αστική δημοκρατία. Αυτή όλο και περισσότερο περιέχει την οικονομική τρομοκρατία που την υπονομεύει και τη μετατρέπει σε πολιτική τυραννίδα.
Το «σύστημα» στην Ευρώπη, κυρίως υπεύθυνο για την απίσχναση της δημοκρατίας, αντιμετωπίζει τώρα το «αντισύστημα» (που επιδιώκει ακριβώς τα ίδια). Αν ήθελε
κανείς να εκφρασθεί με όρους τραγωδίας, θα έλεγε ίσως, ότι η Ευρώπη θυσίασε επί μακρόν στους χθόνιους θεούς της Απληστίας και του Παράλογου, ξυπνώντας έτσι τους υποχθόνιους θεούς της Βίας και του Μίσους.
***
Τέλος, εις ό,τι αφορά την Ισπανία ειδικότερα, στο Καταλανικό δράμα παίζεται και ένα χαρτί, «ένα ελλείπον παιγνιόχαρτο», καθώς θα έλεγε και ο Σκαρίμπας, που «κόβει». Το οποίον ανάγεται στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο και κατ’ επέκτασιν στη φασιστική δικτατορία του Φράνκο. Όταν η Δημοκρατία αποκαταστάθηκε στην Ισπανία, με τη συναίνεση όλων των κομμάτων, μάλιστα προεξάρχοντος του Κομουνιστικού Κόμματος Ισπανίας και του ίδιου του Καρίγιο, επεβλήθη γενική αμνηστία. Δεν αναζητήθηκαν ευθύνες, δεν καταλογίσθηκαν τα εγκλήματα, ουδεμία εκδοχή κάθαρσης επήλθε. Ακόμα και στα καθ’ ημάς, και παρά το (περίφημο) «στιγμιαίο», οι πρωταίτιοι της εφτάχρονης δικτατορίας δικάστηκαν και καταδικάστηκαν. Για τη σαραντάχρονη δικτατορία του Φράνκο «δεν άνοιξε μύτη», το αίμα έμεινε καλά καταχωνιασμένο, αδικαίωτο στα Τάρταρα – τροφή τώρα κι αυτό των υποχθόνιων θεών, που θέλουν να ξαναβγούν στο φως για να το ντύσουν και πάλι με μελανούς χιτώνες…
