Η αρχαιολογική ματιά αποκαλύπτει μια άγνωστη σελίδα της πόλης, τη δουλεία στην αρχαία Βέροια
Δήμητρα Σμυρνή
Στα πλαίσια του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, της 18ης Μαΐου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας οργάνωσε μια σειρά εκδηλώσεων ενταγμένων σ΄ αυτήν, με τον ευρηματικό τίτλο “Τα Μουσεία της Ημαθίας μιλούν για εκείνα που δε λέγονται”.
Και πραγματικά, η εκδήλωση στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βέροιας, που εντάχθηκε στο σύνολο των εκδηλώσεων, με θέμα «Δούλοι στην αρχαία Βέροια: από τον αποκλεισμό στην κοινωνική ένταξη», με τη μορφή εισήγησης και μικρής ξενάγησης από τον αρχαιολόγο Γιάννη Γραικό, ήταν μια άγνωστη και ενδιαφέρουσα σελίδα της πόλης. Παρούσα στην εκδήλωση και η Προισταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Αγγελική Κοτταρίδη.
Σ’ ένα κοινό όχι μεγάλο αλλά με ενδιαφέρον για το θέμα, που το εξέφρασε με ερωτήσεις στην πορεία της εκδήλωσης, ο κ. Γραικός, με το χάρισμα όχι μόνο της επιστημονικής γνώσης αλλά και της επικοινωνιακότητας που τον διακρίνει, έριξε φως στη μορφή της δουλείας που επικρατούσε στη Μακεδονία και ειδικά στη Βέροια, ξεκινώντας αρχικά από την αναζήτηση του περιεχομένου της δουλείας ως όρου.
Ο ομιλητής προσπάθησε να την εντάξει στους όρους «θεσμός» ή «σύστημα», προχωρώντας στον όρο « ελευθερία» κατά την Αρχαιότητα και στις διαβαθμίσεις της.
Ο Χάμοντ αρνείται την ύπαρξη δουλείας στην Μακεδονία, ο Αριστοτέλης όμως στην «Πολιτεία» του μιλά γι αυτήν.
Φαίνεται πως μια μορφή δουλείας εμφανίζεται στη Μακεδονία, όταν οι Μακεδόνες αναγκάζονται να εκστρατεύσουν, μετά το δεύτερο μισό του 4ου αιώνα, και τις πρώτες δεκαετίες του 3ου αιώνα η δουλεία εγκαθίσταται πια.
Όταν η Βέροια πέφτει στα χέρια των Ρωμαίων μετά τη μάχη της Πύδνας, είναι λογικό το Ρωμαϊκό Δίκαιο να επηρεάζει και τις κατακτημένες περιοχές. Στη Ρώμη επικρατεί ειδική αντιμετώπιση των δούλων, η οποία περνά πια και στην Ελλάδα.
Με την ακμή της Βέροιας κατά τον 2ο αιώνα, καθώς έχει γίνει και τελετουργική πρωτεύουσα της Μακεδονίας, παρατηρούνται απελευθερώσεις δούλων, οι οποίες όμως συγχέονται και με αφιερώσεις τους στα ιερά των θεών της εποχής.
Μετά τον Καρακάλα, που κάνει όλους τους κατοίκους της Αυτοκρατορίας ρωμαίους πολίτες, κανείς δε μπορεί να αγγίξει τους δούλους, και για πρώτη φορά εμφανίζονται σε επιγραφές γένη τους.
Η προσέγγιση του θέματος από τον ομιλητή έγινε πληρέστερη και κατανοητότερη για το κοινό του, καθώς οι πληροφορίες του τεκμηριώνονταν μέσα από δύο αίθουσες του Μουσείου, στις οποίες υπήρχαν επιγραφές ή παραστάσεις της εποχής για τη δουλεία στην περιοχή μας.
Ενδιαφέρον θέμα και σωστή ενημέρωση, που φώτισαν μια τελείως άγνωστη σελίδα του παρελθόντος.
Φωτογραφίες: faretra.info
