“Πολίτης είναι αυτός που είναι ικανός να κυβερνήσει και να κυβερνηθεί” γράφει η Τζωρτζίνα Αθανασίου

«Αρχή άνδρα δείκνυσι», όσοι το ξέρουν, το κάνουν ψωμοτύρι, όσοι δεν το ξέρουν, το επαναλαμβάνουν από τους άλλους, σε άλλους. Και δικαίως. Είναι τόσο όμορφο, αποδίδει και κύρος, χώρια που με τρεις κουβέντες καθάρισες: άφησες να εννοηθεί το χειρότερο (κακά τα ψέματα, ο νους μας εκεί πάει), για έναν άνθρωπο εκλεγμένο συνήθως, που οι πολλοί επέλεξαν. Το λες και καθαρίζεις και αμαρτία δεν έχεις. Γιατί τι πιο εύκολο απ΄το να βάλουν οι «πολλοί» απέναντί τους τον «έναν» και να του προσάπτουν από τη βρύση που στάζει μέχρι τον χαμό της Ατλαντίδας; Άλλος να φταίει και δε μας νοιάζει ποιος, αρκεί να μην είμαστε εμείς, διότι πάρτε το και λογικά… εμείς είμαστε εμείς. Είναι δυνατόν να φταίμε; Ενώ οι άλλοι, είναι αυτοί οι άλλοι που πάντα φταίνε και αν είναι και μόνο ένας, ακόμα καλύτερα, Ζήτω που τον φάγαμε.

Το «αρχή άνδρα δείκνυσι», πάει και από την ανάποδη όμως. ξέρετε. Και καθώς με γνωρίζετε, οι περισσότεροι και πιο τυχεροί  από τα γραπτά μου μόνο, ξέρετε ότι με το «άνδρα» δεν υποδεικνύω μόνο το ανδρικό φύλο αλλά και το γυναικείο. Η ανδρεία δεν χαρακτηρίζει μόνο τους μεν αλλά και τις δε. Και τώρα που ξεκαθαρίσαμε ότι κανένας δεν δικαιούται να βγάλει την ουρίτσα του απέξω, πάμε παρακάτω…έλεγα λοιπόν, ότι το «αρχή άνδρα δείκνυσι», αν  δεν ήμασταν τόσο κακοπροαίρετοι και κανίβαλοι ανθρωποφάγοι θα είχε και θετική χροιά, την οποία δεν βλέπουμε ακόμα κι αν μας την τρίβουνε στη μούρη (ναι! μιλάω κι έτσι!).  Ο έχων εξουσία  παίρνει αποφάσεις δύσκολες και κάποιες φορές δυσάρεστες, που όμως οφείλουν να είναι χρήσιμες και αποτελεσματικές. Αν θέλαμε μαριονέτα θα παίρναμε μπιμπελό, δεν θέλουμε όμως, άρα κάνουμε εκλογές. Έτσι πάει.  Και κάποιες φορές όπως το παιδί που ξέρει πως δε δικαιούται δεύτερη σοκολάτα, αλλά τη ζητάει, έτσι εγείρουν κάποιοι από μας απαιτήσεις εις βάρος των υπολοίπων οι οποίες πρέπει να συγκρατηθούν.

Το «αρχή άνδρα δείκνυσι», δεν εφαρμόζεται μόνο στον έναν που υπογράφει και αποφασίζει και ρισκάρει και αναλαμβάνει τις ευθύνες των πράξεών του. Εφαρμόζεται και σε όλους εμάς τους ανίκανους να συγκροτήσουμε μια μονιασμένη λειτουργική ομάδα που αναλίσκεται στον μικρόκοσμό της του ποιος θα φανεί, και δεν αναλαμβάνουμε ούτε την ευθύνη των λόγων μας. Εφαρμόζεται σε όσους κολακεύουν το «εγώ» τους ότι θα τα κατάφερναν καλύτερα.

Εφαρμόζεται και σε όσους ήταν εραστές της εξουσίας και την έχασαν γιατί οι πολίτες είναι οι «προξενήτρες». Και οι φθονεροί εραστές είναι οι χειρότεροι, έγκλημα πάθους σου λέει! Όταν την είχες γιατί δε τη φρόντιζες να μη σου φύγει; Καθρέπτη ποτέ δε βλέπουμε, μόνο να κατηγορήσουμε ξέρουμε. Μεμιάς, δεν κρίνουμε, κατακρίνουμε. Ό,τι συμβαίνει και δεν απορρέει από μας, είναι λάθος και δεν μας βρίσκει σύμφωνους, ο εαυτούλης πάνω από όλους. Ένας καθηγητής, μου επαναλάμβανε συχνά: «Πρέπει να πάψει να σε ξαφνιάζει η ανθρώπινη φύση»,  εγώ ακόμα να συμμορφωθώ! Και απ΄ό,τι φαίνεται ούτε πρόκειται.

Υιοθετούμε το «αρχή άνδρα δείκνυσι» μόνο για τους άλλους. Δε τολμούμε να σταθούμε άξιοι πολίτες, και να αναλάβουμε την εποικοδομητική κριτική. Επιλέγουμε μόνο να κατηγορούμε γιατί θεωρούμε ότι είναι η μόνη δύναμη στην οποία μπορούμε να περιοριστούμε. Απεναντίας, δικαίωμα του πολίτη είναι το εκλέγειν και το εκλέγεσθαι, το οποίο προϋποθέτει την ικανότητά του να διοικεί  και να διοικείται.

Το ένα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το άλλο. Ας εξασκηθούμε λοιπόν!

————————————————-

*Αριστοτέλης

(Αφορμή για το άρθρο στάθηκε το «Υστερόγραφο στην ασημαντότητα» του Κορνήλιου Καστοριάδη)