Τι θα συμβεί στους μισθούς από το φθινόπωρο και μετά λόγω του Τρίτου Μνημονίου, γνωστού και ως Καλό Μνημόνιο Τσίπρα; Θα υπάρξει περαιτέρω μείωση; Θα καταργηθεί ο 13ος και ο 14ος; Θα απαλειφθούν οι τριετίες; Η επίσημη θέση της κυβέρνησης δεν είναι ακόμη γνωστή. Αλλά η λογική του νέου μνημονίου είναι πεντακάθαρη, όπως θα δούμε παρακάτω. Σε τελική ανάλυση θα δεσμεύσει την κυβέρνηση, ότι κι αν λένε οι υπουργοί της και ο πρωθυπουργός.
Η πραγματική ντροπή ανήκει όμως στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Αν θέλουν να περισώσουν κάποια αξιοπρέπεια, τουλάχιστον ας σιωπήσουν.
Η κυρίαρχη λογική όλων των μνημονίων – φυσικά και του Τρίτου – είναι ότι η Ελλάδα θα ανακτήσει την χαμένη της ανταγωνιστικότητα μέσω της συντριβής των μισθών. Όλα τα υπόλοιπα – δημοσιονομικά ελλείμματα, «μεταρρυθμίσεις» – είναι δευτερεύουσας σημασίας. Πρόκειται για την πιο σκληρή, χοντροκομμένη και τελικά αναποτελεσματική λογική σταθεροποίησης, αλλά αυτή έχει επιβληθεί μετά το 2010 και αυτήν ακριβώς αποδέχθηκε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.
Το διάγραμμα δείχνει με εναργέστατο τρόπο τι έχει συμβεί στους ονομαστικούς μισθούς μετά την υιοθέτηση του ευρώ και που βρίσκεται η Ελλάδα σήμερα. Η απόκλιση ανάμεσα στη Γερμανία και την Ελλάδα ήταν τεράστια μέχρι το 2010 και ο κύριος λόγος ήταν οι παγωμένοι γερμανικοί μισθοί. Το χάσμα ανάμεσα στην ελληνική και τη γερμανική καμπύλη δείχνει την επακόλουθη απώλεια ανταγωνιστικότητας από πλευράς Ελλάδας. Αντίστοιχη ήταν και η απώλεια ανταγωνιστικότητας για την Ισπανία. Αν η Γερμανία ακολουθούσε μια πιο συνετή πολιτική στους μισθούς, δεν θα είχε δημιουργηθεί μια τόσο μεγάλη ασυμμετρία εντός της ΟΝΕ και η νομισματική ένωση ίσως να είχε τη δυνατότητα να επιβιώσει.
Ονομαστικό μοναδιαίο κόστος εργασίας, Γερμανία, Ελλάδα, Ισπανία
Ακόμη και το 2010 θα μπορούσαν ίσως τα πράγματα να είχαν πάρει άλλη τροχιά. Αλλά τα συμφέροντα των Γερμανών εξαγωγέων και των γερμανικών τραπεζών, καθώς και η προοπτική της κυριαρχίας στην Ευρώπη, επέβαλαν τα μνημόνια. Η λογική τους ήταν η ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας μέσω της συντριβής των μισθών στη περιφέρεια, πράγμα που συνέβη.
Το αποτέλεσμα ήταν η τραγωδία που γνωρίσαμε στην Ελλάδα και μια αντίστοιχη συμφορά στην Ισπανία. Διότι μπορεί μεν η Ισπανία να μην έχει μνημόνια, αλλά έχει μνημονιακή πολιτική, πράγμα αναπόφευκτο για μια χώρα στην θέση της εντός της ΟΝΕ. Τα μνημόνια εξάλλου δεν είναι τίποτε άλλο παρά κείμενα συνοδευτικά των δανειακών συμβάσεων, όπως θα έπρεπε να θυμούνται οι όψιμοι οπαδοί της «εξόδου» από τα μνημόνια μέσω της τήρησης των μνημονίων.
Η μείωση των μισθών στην Ελλάδα και την Ισπανία έκλεισε εν μέρει το τεράστιο κενό με τη Γερμανία και τα αποτελέσματα φάνηκαν με τη σχετική σταθεροποίηση του ελλείμματος εξωτερικών συναλλαγών. Στην περίπτωση της Ελλάδας προέκυψε και σχετική σταθεροποίηση του δημοσιονομικού ελλείμματος.
Προσέξτε όμως τι έχει συμβεί από το τέλος του 2013: στην ουσία η πτώση των ονομαστικών μισθών έχει ανακοπεί στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση Σαμαρά το 2014, αλλά και η κυβέρνηση Τσίπρα το 2015 δεν εφάρμοσαν τις μνημονιακές πολιτικές στην πράξη, η πρώτη λόγω του φόβου των λαϊκών αντιδράσεων, η δεύτερη επειδή δεν είχε συναίσθηση της πραγματικότητας.
Τη στιγμή αυτή το κενό ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας με τη Γερμανία, αλλά και με τις χώρες της περιφέρειας, όπως η Ισπανία, δεν μειώνεται. Η μνημονιακή λογική όμως επιτάσσει νέες μειώσεις, αν πρόκειται να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα. Αυτό ακριβώς λένε οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ και αυτό ακριβώς αποδέχθηκε η κυβέρνηση Τσίπρα. Τα περί «μεταρρυθμίσεων» που θα τονώσουν την ανταγωνιστικότητα είναι φλυαρίες, στις οποίες ειδικεύεται ο κ. Μητσοτάκης και διάφοροι άλλοι στη σημερινή ανεκδιήγητη Βουλή.
Εντός του μνημονιακού πλαισίου η Ελλάδα θα δέχεται συνεχώς τεράστια πίεση για να μειώσει κι άλλο τους μισθούς. Αυτό υπέγραψε ο κ. Τσίπρας, είτε το αντιλαμβανόταν, είτε όχι. Από το φθινόπωρο θα δούμε πως θα καταφέρει να το «επικοινωνήσει» στον ελληνικό λαό.
