Η εκπροσώπηση του Χορευτικού Ομίλου Βέροιας στο 3ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών του Λυκείου Ελληνίδων Βέροιας
To παιδικό τμήμα του Χορευτικού Ομίλου Βέροιας εντυπωσίασε στο 3ο Πανελλήνιο Φεστιβάλ παιδικών παραδοσιακών συγκροτημάτων που διοργάνωσε με επιτυχία το Λύκειο Ελληνίδων Βέροιας στις 9 & 10 – 04 – 2016 στο Χώρο Τεχνών Βέροιας. Τα παιδιά του ΧΟΒ απέδωσαν με επιτυχία τραγούδια, χορούς και έθιμα των βλαχοφώνων του Ανατολικού Βερμίου.
Συγκεκριμένα τραγούδησαν, χόρεψαν και έκαναν το έθιμο της ‘Γκαλιάτας’, όπως γινότανε στη διάρκεια του μεσοπολέμου με τη παρακάτω σειρά: 1. Ξηρουλίβαδ. χουάρ. μ.σιάτα = Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό (χορός τραγούδι), Ζαχαρούλα (χορός), Τσάμικο Βερμίου (χορός), Γκ.λιάτα, Στρωτός (χορός με βλάχικο στίχο). Χοροδιδάσκαλος ο Γιάννης Τσιαμήτρος.
Το έθιμο της Γκ.λιάτας είναι ένας συνδυασμός Κλήδονα (λαϊκής μαντείας) και Πιρπιρούνας (παράκλησης για βροχή), που γινότανε στα βλαχοχώρια του Αν. Βερμίου, όπως και στη Σαμαρίνα.
Ο αείμνηστος χρονογράφος και λαογράφος της Βέροιας Στέλιος Χ. Σβαρνόπουλος στο βιβλίο του ‘Πατριδογνωσία της Βέροιας – τόποι – άνθρωποι – συνήθειες – λαϊκή σοφία’, Βέροια 1984, μας γράφει για αυτό το έθιμο στις σελίδες 65 – 66:
«…μια παραλλαγή ‘Κλήδονα’ στις βλαχογειτονιές (της Βέροιας) που είχε ποίηση και πολλή ομορφιά ήταν η Γκ.λιάτα. Οι βλαχοπούλες του μαχαλά, ανθοστολισμένες, όπως και το θερμάρι (γκ.λιάτα εννοεί) της κορυφαίας, έκαναν χαριτωμένη παρέλαση μια που τα τυχερά τους βγήκαν καλά… Η παρέλαση συνοδεύονταν από ένα μοναδικό τραγούδι που το αποδίδω όσο το θυμάμαι… Άρχιζε η κορυφαία κι’ ακολουθούσε ο χορός και πόρτες και παράθυρα άνοιγαν και καμάρωναν:
‘Αϊντε ταρινά ταριναρινά, κίνησε ένα καρβάνι, Αϊντε …πάτησαν κι ένα καρβάνι, το καρβάνι του Μπαντραλέξη. Αϊντε…, πήραν άσπρα, πήραν γρόσια, πήραν και μια βλαχοκόρη. Αϊντε…, που ήταν άσπρη σαν το χιόνι, κόκκινη σαν το πιπέρι…’.
Με αυτό το τραγούδι οι βλαχοπούλες γυρνούσαν όλο το μαχαλά και μετά μοιράζονταν του θερμαριού τα λουλούδια να κοιμηθούν με αυτά και να ονειρευτούν ξανά αυτόν που έβγαλε το ‘σημάδι’ τους. Ο γραικόφωνος «κλήδονας» και η βλαχόφωνη «γκ.λιάτα» είναι παραλλαγές του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού μας που μεταδόθηκαν και στους γειτονικούς λαούς Τούρκους, Βούλγαρους, Αρβανίτες και γιορτάζονται με το ίδιο τυπικό…».
Οφείλουμε να πούμε ότι αυτό το ελληνόφωνο τραγούδι, που έλεγαν οι βλαχοπούλες την παραμονή του Αϊ Γιαννιού στο έθιμο της Γκ.λιάτας, είναι ιστορικό και αναφέρεται στην έλευση των βλαχοφώνων στο Α. Βέρμιο, περίπου στις αρχές & στα μέσα του 19ου αιώνα, από την περιοχή των ορεινών Γρεβενών (Αβδέλλα, Σμίξη, Σαμαρίνα, Περιβόλι), με αρχηγό των φαλκαριών τον αρχιτσέλιγκα Γ. Μπαντραλέξη.
Τραγούδια, που οι ηλικιωμένες του Α. Βερμίου μας τραγούδησαν, είναι και τα :
- Πιρπιρούνα περπατεί το θεό παρακαλεί, βρέξε, βρέξε μια βροχή, μια βροχή καλή, ντα πλουάϊα κου γκ.λιάτα σι σαντάπου άγκριλι,άγκριλι σ’άγίνιλι.= ρίξε βροχή με το καρδάρι, να ποτίσουν οι αγροί και τα αμπέλια. 2. Ούμπλι σόρα, βιάρσ. φράτε, σνι ντεμ άπα, αλί κριπάτε = γέμισε αδελφή, άδειασε αδελφέ, να δώσουμε νερό στη σκασμένη.
Είναι σίγουρο ότι οι γυναίκες κατά την διάρκεια του εθίμου έλεγαν πολλά τραγούδια, δυστυχώς όμως, δεν μπορέσαμε να τα καταγράψουμε γιατί οι μέχρι τώρα επιζούσες ηλικιωμένες δεν τα θυμούνται από τις παλιότερές τους.
Από το ΔΣ του ΧΟΒ
