“Δεκαπέντε απλές προτάσεις για άμεση βελτίωση στην εκπαίδευση”. Γράφει ο Κώστας Καραγιάννης
«συνέσει τε και επιστήμη ορθοπραγέων» Δημόκριτος
Ακόμα και μικρές βελτιώσεις στην εκπαίδευση, στην ικανότητα
επικοινωνίας και στο πάθος για μάθηση σε μια γενιά, μπορούν να
δημιουργήσουν πολύ ευρύτερες βελτιώσεις στην επόμενη. Καρλ Σαγκάν Δεκαπέντε απλές, ώριμες και αναγκαίες αλλαγές στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση που μπορούν να βοηθούσαν τους μαθητές, να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους και τη σχέση τους με το σχολείο, να διευκολύνουν τους εκπαιδευτικούς στο έργο τους και τέλος, να συμβάλουν στην εξοικονόμηση πόρων.
Έχουμε δει τα τελευταία χρόνια πολλές απόπειρες διαλόγου, προτάσεις και παρεμβάσεις στο χώρο της εκπαίδευσης. Οι περισσότερες προέρχονται από ανθρώπους που δεν έχουν εργασθεί στα σχολεία και δεν γνωρίζουν, τουλάχιστον από πρώτο χέρι, τα πιο σοβαρά -πόσο μάλλον τα επιμέρους- προβλήματα που εμποδίζουν να γίνουν βήματα μπροστά. Κατά βάση, δεν τολμούν τομές οι υπεύθυνοι είτε λόγω άγνοιας και αδράνειας είτε λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων και παγιωμένων μεγαλο ή μικρο συμφερόντων.
Μπορούμε σήμερα, αν θέλουμε ποιοτική εκπαίδευση, να προκρίνουμε μια άλλου τύπου διαδικασία, με διαφορετικούς συμβολισμούς και περιεχόμενα από αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στο πρόσφατο παρακμιακό παρελθόν. Να προωθήσουμε: Δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα για τους πολλούς που να παρακινεί, να πείθει και να εμπνέει. Εργασιακή πρακτική που να εδράζεται στις σύγχρονες παιδαγωγικές επιστήμες και που να καρποφορεί σε γόνιμα εδάφη παιδαγωγικής ελευθερίας. Σχολείο που να λειτουργεί έχοντας στο επίκεντρό του τη συνεργασία των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας. Σχολείο που να υπηρετεί τη νεολαία, στο οποίο δεν θα έχουν θέση η έλλειψη εμπιστοσύνης, η ταπείνωση και η χειραγώγηση της. Σχολείο ελκυστικό, καινοτόμο, ευέλικτο που ενθαρρύνει πρωτοβουλίες των μελών του.
Όταν δημιουργούνται προϋποθέσεις επίλυσης προβλημάτων, με σαφώς προοδευτικό πρόσημο, μέσα σε ένα πλήθος από αυτά, «εκείνοι που τολμούν να διδάσκουν», το ελάχιστο που μπορούν να κάνουν είναι να «βάλουν πλάτη», χωρίς να μεμψιμοιρούν και να χρησιμοποιούν ως άλλοθι τις γενικότερες ελλείψεις και τις αδυναμίες του εκπαιδευτικού συστήματος για να το αφήνουν στάσιμο. Οι μικρές αλλαγές δεν είναι πάντα ο εχθρός των μεγάλων αλλαγών, ενίοτε μάλιστα τις προετοιμάζουν.
1.Ηλεκτρονική και μόνον επικοινωνία όλων των υπηρεσιών της εκπαίδευσης και ηλεκτρονική οργάνωση όλων των αρχείων, φακέλων και εγγράφων (Ατομικών δελτίων μαθητών κλπ) του σχολείου. Καταργούνται όλοι οι φάκελοι και τα χειρόγραφα έντυπα και μπαίνουν στο αρχείο. Προωθείται η ηλεκτρονική υπογραφή.
2.Ορισμός υποχρεωτικής και συγκεκριμένης ύλης, για κάθε μάθημα ώστε τελικά να διασφαλίζεται μια σφαιρική παροχή γνώσης για όλους τους μαθητές γύρω από το κάθε γνωστικό αντικείμενο.
3.Εκστρατεία επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών (οργανωμένες προσπάθειες επαγγελματικής βελτίωσης) για το επόμενο σχολικό έτος, μέσα στην εβδομάδα πριν την έναρξη των μαθημάτων (Λύκεια) και την εβδομάδα πριν την έναρξη των διακοπών του καλοκαιριού (Δημοτικά και Γυμνάσια), γύρω από ζητήματα αποτελεσματικής διδασκαλίας και βελτίωσης του κλίματος του σχολείου κλπ. Έμφαση στην ποιότητα της σχέσης μαθητή – δασκάλου και στη διαμόρφωση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος αποτελεσματικής μάθησης. Την ευθύνη αναλαμβάνουν τα πανεπιστήμια μέσω προγραμμάτων και αξιοποιούν όλο το ειδικό εκπαιδευτικό δυναμικό (Συμβούλους, μεταπτυχιακούς, έμπειρους διευθυντές και πετυχημένους εκπαιδευτικούς κλπ). Ταυτόχρονα, εκπονούνται προγράμματα για ειδικές κατηγορίες μαθητών.
4.Έμφαση σε διαδικασία και περιεχόμενο που προάγει την κριτική και δημιουργική σκέψη. Στρατηγική ομαδοσυνεργατικής και μαθητοκεντρικής διδασκαλίας με επιθετική αξιοποίηση όλων των μέσων της σύγχρονης τεχνολογίας και πρόσληψη γνώσης από συγκερασμό περισσότερων της μίας πηγών. (Να μαθαίνουν οι μαθητές με ευχαρίστηση, να ενισχύεται η «Αγία Περιέργεια» τους ).
5.Επισκέψεις και διδασκαλία θεμάτων παραγωγής, ανάπτυξης και ιστορίας σε χώρους όπως: Παραγωγικές μονάδες, Εργοτάξια, Συνεταιρισμοί, Δήμοι, Κοινωνικές δομές, Αρχαιολογικοί χώροι, Μουσεία και Μνημεία της κάθε περιοχής. Ανά εβδομάδα οι μαθητές συντάσσουν εργασία με τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα από την κάθε επίσκεψη. (Καλλιέργεια σύγχρονων ικανοτήτων και επιδεξιοτήτων των νέων)
6.Ένα ανά τετράμηνο υποχρεωτικό ολοκληρωμένο πείραμα εκ των τριών που θα προτείνονται. για τα μαθήματα Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας με φύλλα εργασίας που εμπεριέχουν το σχεδιασμό και τα αποτελέσματα των πειραμάτων (Καλλιέργεια επιστημονικής μεθόδου, κριτικής σκέψης και αναστοχαστικής και δημιουργικής διαχείρισης της γνώσης).
7.Αναβάθμιση της συνεργασίας σχολείου – γονέων – τοπικής κοινωνίας. Εκστρατεία για βελτίωση της αισθητικής και των υποδομών των σχολείων. Καλλιέργεια πολυπολιτισμικής αντίληψης και αλληλεγγύης. (Καλλιέργεια στους μαθητές της ιδιότητας του πολίτη και της συμμετοχικής διαδικασίας για γονείς και μαθητές).
8.Κατάργηση των περιφερειακών διοικήσεων εκπαίδευσης. (Σε περίοδο κρίσης που λείπουν εκπαιδευτικοί σε σχολεία και γιατροί σε νοσοκομεία δεν χρειάζεται να συντηρούμε γραφειοκρατικές δομές που προσφέρουν ελάχιστα ή καθόλου.)
9.Θέματα πανελλαδικών εξετάσεων -για όσο χρόνο αυτές θα υφίστανται- στο επίπεδο δέκα καλών (Με βάση τις βαθμολογίες των μαθητών τους και τις επιτυχίες σε εξετάσεις και διαγωνισμούς) δημόσιων σχολείων της χώρας. Παραμερίζεται η λογική των εξεζητημένων ερωτήσεων και εκείνων που οι απαντήσεις απαιτούν απλή αποστήθιση. Ταυτόχρονα καταργούνται οι εξετάσεις σε σχολές χαμηλής ζήτησης (Κριτήρια εισαγωγής βαθμολογία, ειδικές ανάγκες, πολυτεκνία, εντοπιότητα κλπ).
10.Στην ξένη γλώσσα μπαίνει συγκεκριμένη ύλη που διδάσκεται υποχρεωτικά στη διάρκεια του σχολικού έτους. Στην Α΄ή Β΄ Λυκείου δίνεται στο μαθητή η δυνατότητα να διεκδικήσει κρατικό πτυχίο επάρκειας.
11.Η ενημέρωση των γονέων για τις απουσίες των μαθητών γίνεται με κάθε πρόσφορο μέσον ενώ καταργείται η υποχρεωτική ενημέρωση μέσω επιστολών.
12.Εκλογή και τρίτου αιρετού μέλους στα ΠΥΣΔΕ και ΠΥΣΠΕ. Οι εκλογές για αιρετούς εκπροσώπους των εκπαιδευτικών, για ΔΣ στις ΕΛΜΕ, και για αντιπροσώπους σε συνέδρια της ΟΛΜΕ γίνονται την ίδια ημέρα του έτους.
13.Όλα τα εσπερινά Γυμνάσια που λειτουργούν στον ίδιο χώρο με εσπερινά Λύκεια και έχουν εγγεγραμμένους κάτω από έναν αριθμό (π.χ. 150 μαθητές) μετατρέπονται σε Γυμνάσια με Λυκειακές τάξεις (Για να είναι λειτουργικό το σχολείο). Δικαιολόγηση επιπρόσθετα μέχρι και 20 απουσιών από τον εργοδότη για τους μαθητές των Εσπερινών σχολείων και συμπληρωματικά μαθήματα από 1 μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου για τους μαθητές των σχολείων αυτών σε περίπτωση υπέρβασης ορισμένου ορίου απουσιών (Διευκόλυνση για εργαζόμενους μαθητές).
- Ψυχοκοινωνική στήριξη μαθητών και οικογενειών, δια μέσου του σχολείου, από όλους τους ειδικούς επιστήμονες (σήμερα διασπείρονται στους δήμους, τις αντιπεριφέρειες, τα ΚΕΔΥ κλπ) οι οποίοι συγκεντρώνονται σε ένα ενιαίο κέντρο σε κάθε πρωτεύουσα Περιφερειακής Ενότητας.
- Δύο ή τρεις ημέρες πριν την 28η Οκτωβρίου δεν γίνονται μαθήματα. Ανταυτού γίνονται οι προετοιμασίες για τις εκδηλώσεις της επετείου, οι εκλογές για τα μαθητικά συμβούλια και ημερίδα επιμορφωτική για τους εκπαιδευτικούς. (Αποφεύγεται η απορρύθμιση της προετοιμασίας παρέλασης και γιορτής). Την τελευταία ημέρα των εξετάσεων σε κάθε σχολείο οργανώνεται «φεστιβάλ πολιτισμού» (Ανάδειξη της κουλτούρας του σχολείου).
Μπορούμε να φτιάξουμε έναν κόσμο καλύτερο ξεκινώντας από τους νέους. Ο Αριστοτέλης έγραφε: «οι νέοι ζουν κυρίως με την ελπίδα» και ο Καζαντζάκης: «νέος θα πει να θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο». Αν το σχολείο υπηρετεί την ύπαρξη και τη γνώση ταυτόχρονα και ισότιμα, την κριτική και δημιουργική σκέψη και εμπνέει τους μαθητές του να διαβάζουν βιβλία γενικότερου ενδιαφέροντος, να ακούνε μουσική, να επισκέπτονται αίθουσες τέχνης και μουσεία, να συζητάνε πολιτιστικά, κοινωνικά και επίκαιρα πολιτικά θέματα και να βασίζονται στις δικές τους εμπειρίες και κρίσεις, τότε δίνει φτερά στην ελπίδα, και στην προοπτική ενός καλύτερου κόσμου, τότε προσφέρει παιδεία.
Αξίζει να προσπαθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις για μαθητές με σφαιρική καλλιέργεια, αυριανούς ενεργούς, αυτόνομους, δημοκρατικούς και υπεύθυνους πολίτες που θα χρησιμοποιούν γνώση, σκέψη, ικανότητες και ταλέντα όχι μόνον για την επαγγελματική τους ζωή αλλά για να προσφέρουν στον εαυτό τους γαλήνη και ικανοποίηση ώστε να είναι ευτυχισμένοι άνθρωποι.
Κώστας Καραγιάννης Φυσικός, πρ. Διευθυντής του Εσπερινού
Γυμνασίου Βέροιας και του 2ου ΓΕΛ Αλεξάνδρειας
