Όταν η ζωή γίνεται Ιστορία και ο ανθρωπισμός νικά τη βαρβαρότητα – «Στερίνα Ταμπώχ. Μια Εβραιοπούλα στην αγκαλιά Ποντίων»

Δήμητρα Σμυρνή

Μέσα σε μια ατμόσφαιρα, όπου κυριάρχησε η μνήμη και η συγκίνηση, η Εύξεινος Λέσχη Βέροιας, σε συνεργασία με την Εύξεινο Λέσχη Ποντίων  Νάουσας και τον Σύλλογο Ποντίων Αλεξάνδρειας και Περιχώρων, υπό την αιγίδα της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας και του Δήμου Βέροιας, ζωντάνεψε χθες, στην Αντωνιάδεια Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών της Βέροιας, μια προσωπική μαρτυρία, που καταγράφει τον ανθρωπισμό στην πιο ιδεατή του μορφή, στην εποχή της ναζιστικής βαρβαρότητας.

Η Στερίνα Ταμπώχ είναι η μικρή Εβραία που διασώθηκε από τη ναζιστική κτηνωδία, βρίσκοντας καταφύγιο στην ποντιακή οικογένεια του Γιάννη Γρηγοριάδη, στο χωριό Γεωργιανοί της Βέροιας.

Για την ανιδιοτελή αγάπη και προσφορά της ποντιακής οικογένειας σ’ ένα παιδί πληγωμένο από την απουσία των δικών του και κυριαρχημένο από το φόβο της καταδίωξης του ίδιου και της φυλής του, μίλησαν προλογίζοντας ο Πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Βέροιας Παύλος Σαρημιχαηλίδης , ο Αντιπεριφερειάρχης Κώστας Καλαϊτζίδης, ο Δήμαρχος Βέροιας Κώστας Βοργιαζίδης και ο Πρόεδρος των Γεωργιανών κ. Σοφιανίδης, για να δώσουν στη συνέχεια το λόγο στην κ. Ταμπώχ και στον κεντρικό ομιλητή Μιχάλη Χαραλαμπίδη.

Στις αναλογίες της Γενοκτονίας των Ποντίων με την κτηνωδία του Ναζισμού αναφέρθηκε ο Αντιπεριφερειάρχης καταλήγοντας: «Μακάρι ο πολιτισμένος κόσμος να σταματήσει τη βία, μακάρι οι λαοί επιτέλους να ομονοήσουν».

Στην ιδιαιτερότητα της φιλοξενίας που χαρακτηρίζει τον Ποντιακό Ελληνισμό αναφέρθηκε ο Δήμαρχος της Βέροιας, επισημαίνοντας την αγάπη που έδειξε στη μικρή Εβραία η ποντιακή οικογένεια, σεβόμενη την πολιτιστική της ταυτότητα. «Στερίνα, σε καλωσορίζουμε στο σπίτι σου» είπε ολοκληρώνοντας.

Ο Πρόεδρος του χωριού Γεωργιανοί ,όπου μεγάλωσε η Στερίνα, έκανε το πορτρέτο της οικογένειας Γρηγοριάδη και ιδιαίτερα του πατέρα, Γιάννη Γρηγοριάδη, ξεκινώντας από τις ρίζες του, το Καρς του Πόντου, για να καταλήξει στους Γεωργιανούς και να γίνει πρωταγωνιστής αυτής της συγκινητικής ιστορίας.

Η Στερίνα Ταμπώχ, μια γυναίκα μεγάλης ηλικίας, με καθαρό μυαλό και συγκροτημένη σκέψη, με συγκρατημένο συναισθηματισμό, που όμως κάποιες φορές ξέφευγε από τον αυστηρό έλεγχο, καθώς η νοσταλγία για το παρελθόν ήταν κυρίαρχη, παίρνοντας το μικρόφωνο είπε:

«Είμαι η Στερίνα Ταμπώχ και έχω δυο ονόματα. Το άλλο είναι Μαρίκα Γρηγοριάδου. Μ’ ένα παιχνίδι της τύχης βρέθηκα στην αγκαλιά της ποντιακής οικογένειας Γρηγοριάδη».

Η κ. Ταμπώχ επικεντρώθηκε στον τρόπο αντιμετώπισής της από την ποντιακή οικογένεια, η οποία σεβάστηκε την εβραϊκή της ταυτότητα και την έκανε με τη συμπεριφορά της να νιώθει τόσο Πόντια, όσο και Εβραία.

«Ήμουν περήφανη για την ποντιακή μου οικογένεια είπε, και, όταν αργότερα, αφού έμαθα πια πως κανείς από τους δικούς μου δε θα ξαναγυρίσει, και μου προτάθηκε να φύγω στο Ισραήλ ή στην Αμερική, δεν το έκανα, γιατί ένιωθα πως η οικογένειά μου ήταν εδώ, ήταν η οικογένεια Γρηγοριάδη.

Για μένα το πιο σημαντικό ήταν ότι ο πατέρας μου δε θέλησε να με παντρέψει με Πόντιο, για να μην απαρνηθώ τις ρίζες μου. Έτσι, όταν γνώρισα τον Ισαάκ Ταμπώχ, όχι μόνο με προίκισαν αλλά και γλέντησαν στο γάμο μου. Θυμάμαι με πόση περηφάνια με παρέδωσε ο μπαμπάς Γιάννης στον άντρα μου, εκείνη την ημέρα.

Ήμουν γι αυτούς το παιδί της καρδιάς τους, το στερνοπούλι τους. Ευχαριστώ το Θεό που μου έδωσε μια οικογένεια που ήξερε από γενοκτονία.»

Στην οθόνη, την αφήγηση της κ. Ταμπώχ συμπλήρωσαν φωτογραφίες, τις οποίες η ίδια σχολίαζε με συγκίνηση, καθώς της θύμιζαν πρόσωπα και γεγονότα εκείνης της εποχής που τη σημάδεψε.

Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, πολιτικός, κοινωνιολόγος και συγγραφέας , γνωστός για την ευρυμάθειά του αλλά και για τις πολιτικές του τοποθετήσεις, που διακρίνονται από μια σθεναρή αντίσταση απέναντι σε κάθε μορφής κατεστημένο, ο άνθρωπος που καθιέρωσε την 19η Μαίου ως Ημέρα της Ποντιακής Γενοκτονίας, μετά από πρότασή του στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, συνέδεσε την περίπτωση της Στερίνας Ταμπώχ με τη σύγκρουση ανάμεσα στον ανθρωπισμό και τη βαρβαρότητα, με διαρκείς αναφορές στην προσωπικότητα του Βησσαρίωνα του Τραπεζούντιου, μιας από τις μεγαλύτερες μορφές του Βυζαντινού και Ιταλικού Ουμανισμού, ο οποίος τον εκφράζει έντονα μέσα στα σκοτάδια του Ευρωπαϊκού Μεσαίωνα.

Με λόγο επιστημονικό αλλά και φορτισμένο συναισθηματικά, αφού εξήγησε το πώς ο ίδιος έγινε μέτοχος της ιστορίας της Ταμπώχ, που τον οδήγησε στη συμμετοχή του στη χθεσινή εκδήλωση, είπε:

« Ήρθαμε σήμερα στον φυσικό ιστορικό τόπο, όπου γεννήθηκε η προσωπική αυτή ιστορία, όταν η Ευρώπη πέθαινε στο Άουσβιτς.(…) Εμείς οι Πόντιοι ξέρουμε πως η 19η Μαίου, μέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων είναι μια νίκη της ζωής πάνω στο θάνατο.»

Κάνοντας παραλληλισμούς ανάμεσα στον Κεμαλισμό και στο Ναζισμό ο ομιλητής φώτισε την ξεχωριστή προσωπικότητα του Βησσαρίωνα, που δε δίστασε να υπερασπιστεί Εβραίους το 1460 στη Νυρεμβέργη και το 1463 στη Βενετία.

Ονομάζοντας τη Μικρά Ασία «Προσφυγία», γιατί γεννά πρόσφυγες, τότε και τώρα, κατέληξε συγκινημένος:

«Η Μικρά Ασία και η Ελλάδα είναι η ζώνη του ανθρωπισμού. Και έχουμε ανάγκη την επιστροφή στον ανθρωπισμό. Για μένα οι παρακάτω ποντιακοί στίχοι είναι το υπόστρωμα της αγάπης και του ανθρωπισμού.»

Αν κρούγω και σκοτώνω σε
λέγνε με εν φονέας.
Κι κρούγω κι σκοτώνω σε
λέγνε με εφοβέθεν.
Κάλλιον κι σκοτώνω σε
κι ας λέγνε με εφοβέθεν.

Μια ιδιαίτερη βραδιά για όλους, όπου η μνήμη βρήκε την καλύτερή της ώρα.