“Το ψυχόδραμα, οι ρίζες και ο ρόλος του στη σύγχρονη ψυχοθεραπεία” της Έφης Τσαπαροπούλου

‘’Αν ο 20ος αιώνας ήταν ο αιώνας της ψυχανάλυσης, ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας του ψυχοδράματος”  

Jacob L. Moreno

Ιδρυτής του ψυχοδράματος υπήρξε ο J.L Moreno. Ο Moreno συναντήθηκε με τον Freud, πατέρα της ψυχανάλυσης δύο φορές, στη μια εκ των οποίων του είπε: Εσύ ερμηνεύεις τα όνειρα, εγώ μαθαίνω τους ανθρώπους να ονειρεύονται. Τι είναι όμως αλήθεια το ψυχόδραμα; Πολλοί νιώθουν άβολα στο άκουσμα της λέξης, μερικοί παραξενεύονται και άλλοι αναρωτιούνται. Οι περισσότεροι λοιπόν θεωρούν πως είναι το ΔΡΑΜΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ. Θα μπορούσε λογικά να μεταφραστεί και με αυτόν τον τρόπο. Η αλήθεια όμως είναι ότι το  “Ψυχόδραμα” είναι η “ΨΥΧΗ ΠΟΥ ΔΡΑ”

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Οι ρίζες του βρίσκονται στο αρχαίο Ελληνικό δράμα. Στα Θεραπευτήρια της αρχαίας Ελλάδας, το θέατρο ιδιαίτερα με τη μορφή δράματος, η μουσική, τεχνικές χαλάρωσης και οι ομαδικές συζητήσεις αποτελούσαν τα κυριότερα στοιχεία της θεραπείας. Το δράμα κατείχε εξέχουσα θέση στη θεραπεία γιατί ενσάρκωνε τα προβλήματα του ανθρώπου μέσα στη κοινωνία και την ανάγκη του να ταυτιστεί με φανταστικούς ήρωες. Μέσα από την τέχνη ο άνθρωπος μπορούσε να εκφραστεί απόλυτα, να ‘καθάρει’ τα αρνητικά του συναισθήματα, αλλά και να συμμετέχει στην κοινωνική ζωή ενεργητικά. Ο σημερινός άνθρωπος σιγά-σιγά αποξενώθηκε από την τέχνη για τον εαυτό του, απομονώθηκε μπροστά από μία τηλεόραση, με αποτέλεσμα την αλλοτρίωση, την παθητικότητα αλλά και την επιθετικότητα που βιώνει ολοκληρωτικά.

Ο ψυχίατρος Jacob Moreno, βασιζόμενος στην ανάγκη του ανθρώπου για δράση και έκφραση δημιούργησε αρχικά το θέατρο του αυθόρμητου, συγκεντρώνοντας μικρούς και μεγάλους στα πάρκα της Βιέννης λίγο πριν την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Ο ίδιος επηρεάστηκε από τον Σωκράτη, τον Ιησού και τις χριστιανικές του ιστορίες, τον Χριστόφορο Κολόμβο & το Φρόυντ. Το 1921 σκηνοθετεί αυτοσχέδιες ερασιτεχνικές παραστάσεις όπου δεν συμμετέχουν επαγγελματίες ηθοποιοί, δεν υπάρχει συγκεκριμένο σενάριο ούτε καν θεατρική σκηνή. Το 1922 δημιουργεί το «Αυτοσχέδιο Θέατρο» όπου οι θεατές μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανέβουν στη σκηνή και να παρέμβουν στο θέμα βάσει των δικών τους προθέσεων. Το ολοκληρωμένο θεραπευτικό σύστημα με την έννοια του ψυχοδράματος θα αναπτυχθεί στην Αμερική όπου βρέθηκε ο Moreno.

ΤΟ ΨΥΧΟΔΡΑΜΑ ΣΗΜΕΡΑ

Το ψυχόδραμα είναι σύγχρονη ψυχοθεραπευτική μέθοδος (όπως η μουσικοθεραπεία, χοροθεραπεία, δραματοθεραπεία κλπ) που δρα ατομικά και ομαδικά. Έχει τις ρίζες του στο αρχαίο θέατρο αλλά δεν είναι θέατρο.

Προάγει την αξία της ανθρώπινης ύπαρξης.
Βελτιώνει τις κοινωνικές δεξιότητες των συμμετεχόντων.
Σκοπεύει στην αυθεντικότητα των ψυχικών εκφράσεων και εκδηλώσεων.
Στοχεύει στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης μέσω του αυθορμητισμού και της δημιουργικότητας.
Το ψυχόδραμα είναι μια θεραπεία, που βοηθάει τους ανθρώπους να δοκιμάσουν διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων τους, χωρίς να τιμωρούνται για τα λάθη τους.
Είναι μια σκηνική δράση, στην οποία μπορείς να πεις αυτό που αισθάνεσαι αντί να προσποιείσαι ότι όλα είναι καλά.
Η κάθε ψυχοδραματική αναπαράσταση είναι μοναδική, όπως και κάθε άτομο είναι μοναδικό, και αυτή η αναπαράσταση δημιουργείται από τη σχέση του πρωταγωνιστή με τον σκηνοθέτη και την ομάδα τη στιγμή και στον χώρο που πραγματοποιείται.
Λειτουργεί στο Εδώ και Τώρα.
Εχει πολλές εφαρμογές: ψυχοθεραπεία, ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, εξαρτήσεις, εκπαίδευση, θέατρο, επιχειρήσεις, νευρώσεις, ψυχώσεις.
Έχει χαρακτηριστεί ως νέα θεολογία, δραματική τέχνη, πολιτικό σύστημα, επιστήμη, μέθοδος ψυχοθεραπείας & φιλοσοφία ζωής.
Αποτελείται από τρεις φάσεις: προθέρμανση ομάδας, δραματικό παιχνίδι, μοίρασμα.

΄Ερευνες απέδειξαν ότι τα άτομα που συμμετείχαν σε ομάδες ψυχοδράματος:

Εγιναν πιο αυθόρμητα και πιο δημιουργικά.

Εκφράζουν και μοιράζουν σκέψεις και συναισθήματα, αρνητικά και θετικά – (διαπροσωπική μάθηση).

Ανακάλυψαν ότι έχουν δεξιότητες και καινούριους τρόπους έκφρασης.

Αφήνονται στο άγγιγμα είτε αυτό είναι σωματικό είτε ψυχικό.

Κατάλαβαν ότι δεν είναι μόνα – (καθολικότητα).

Νοιάζονται για τις ανάγκες και τα συναισθήματα των υπολοίπων μελών -(αλτρουισμός).

Αισθάνονται αποδεκτά.

Βιώνουν την κάθαρση και τη συναισθηματική απελευθέρωση.

Συνοψίζοντας, ολόκληρη η φιλοσοφία του ψυχοδράματος θα μπορούσε να αποτυπωθεί στις παρακάτω γραμμές:

“Ή που θα φκιάσω ένα Σύστημα ή που θα
σκλαβωθώ στο Σύστημα ενός Άλλου.
Μήτε θα Κρίνω μήτε θα Συγκρίνω:
δουλειά μου είναι να Δημιουργώ.”

William Blake

 Η ΕΦΗ ΤΣΑΠΑΡΟΠΟΥΛΟΥ είναι Ψυχολόγος, MSc,                   ψυχοθεραπεύτρια – ψυχοδραματίστρια