Αδελφοί Τσαχουρίδη: Ταξιδεύοντας τη Μουσική στις γειτονιές του κόσμου / συνέντευξη στη Δήμητρα Σμυρνή

Συνέντευξη στη Δήμητρα Σμυρνή

Συναρπαστικοί, όταν τους φωτίζουν τα φώτα της σκηνής και λειτουργούν- ο Κωνσταντίνος φωνή και ο Ματθαίος λύρα- σαν το αδιάσπαστο σύνολο του «Σώματος και της Ψυχής», απλοί και γνήσιοι, όταν θυμούνται τις ρίζες τους, τη λαϊκή τους καταγωγή, κοσμοπολίτες, όταν μεταφέρουν τις εμπειρίες τους από την καριέρα τους στον εξωελλαδικό χώρο, μιλούν στη Faretra, συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλο, όπως στη Μουσική, όπως στη ζωή…

Ματθαίος, το όργανο, Κωνσταντίνος, η φωνή. Μαζί; Η Μουσική!

……………………

Είστε και πάλι στη Βέροια, σε μια μεγάλη συναυλία, στο Θέατρο Άλσους, που θα πραγματοποιηθεί στις 11 Σεπτεμβρίου. Πώς νιώθετε κάθε φορά που δίνετε μια παράσταση εδώ, στην πόλη σας; Τι είναι για σας ο γενέθλιος τόπος;

Μ.  Συγκίνηση είναι ίσως η κατάλληλη λέξη, που θα χαρακτήριζε τα συναισθήματά μας, όταν παίζουμε για τους δικούς μας ανθρώπους, για τη γειτονιά μας και την πόλη που μας μεγάλωσε.

Κ.  Μοναδικά συναισθήματα, γιατί δεν παίζουμε απλά στην πόλη μας, παίζουμε στη γειτονιά που μεγαλώσαμε. Στο Άλσος παίζαμε παιδιά… Μπαίναμε στο θέατρο, όταν ήταν άδειο και κάναμε πως… τραγουδούσαμε! Φέτος, επιστρέφουμε πάλι εδώ ,μετά από ένα σημαντικό καλοκαίρι. Μετά από έναν κύκλο 32 παραστάσεων, το καλοκαίρι τελειώνει εδώ, στη Βέροια, με τον πιο όμορφο τρόπο.

Μ.  Να προσθέσουμε ότι η παράσταση στη Βέροια είναι πανομοιότυπη με την παράσταση που δώσαμε στο Μέγαρο Αθηνών .Εκτός από ένα άτομο που είχαμε προσκεκλημένο απ’ έξω εκεί, τα 15 άτομα εκείνης της παράστασης θα είναι κι εδώ. Αυτή η παράσταση δεν ταξίδεψε σ’ όλες τις μετακινήσεις μας παρά σε πολύ επιλεγμένες, όπως στη Βέροια. Χαρά μας και τιμή μας να παίξουμε για την πόλη μας.

Ας μιλήσουμε για την εμπειρία στο Μέγαρο. Για όλους τους Έλληνες καλλιτέχνες το να παίξουν στο Μέγαρο θεωρείται ύψιστη καταξίωση. Πώς το βιώσατε εσείς, που είχατε μια μεγάλη εμπειρία ξένων μουσικών σκηνών;

Κ.  Σίγουρα το Μέγαρο αποτελεί έναν πολύ ιδιαίτερο χώρο και για μας, που είχαμε την εμπειρία να παίξουμε στην Τεχεράνη, στη Μόσχα, στο Λος Άντζελες, στο Τορόντο στο Λονδίνο, σε πάμπολλα θέατρα στον κόσμο .Αλλά, πιστέψτε μας, ο χώρος δεν είναι πάντα αυτός που δημιουργεί τη μουσική μέθεξη, τουλάχιστον για μας. Η παράσταση στο Μέγαρο πήγε εξαιρετικά καλά, κόντρα στους καιρούς. Πιστεύω όμως πως η ιδιαιτερότητα έρχεται πάνω στη σκηνή, όταν κοιταχτούμε με τον αδελφό μου και ξεκινήσουμε το ταξίδι μας στη Μουσική.

Μ.  Το γεγονός ότι ο κόσμος βιώνει την αδελφική αλλά και τη μουσική μας σχέση επί σκηνής είναι το πιο δυνατό στοιχείο σ’ αυτήν την προσπάθεια και έχει άμεση επιρροή στον κόσμο. Γιατί ο κόσμος βλέπει όχι μόνο την αγάπη που έχουμε μεταξύ μας, αλλά αισθάνεται και μια αλήθεια στη μουσική μας. Και βέβαια, συναρπαστικό είναι το ότι αυτό που γίνεται στις παραστάσεις μας είναι μοναδικό. Στο «Ψυχή και Σώμα» η ανθρώπινη φωνή και η ποντιακή λύρα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο και αναδεικνύουν άπειρες μουσικές δυνατότητες από Πουτσίνι και Παβαρότι μέχρι παραδοσιακά της Βέροιας, μικρασιάτικα και ποντιακά και από κει στον Μάικλ Τζάκσον και στη Τζάζ…. είναι κάτι σπάνιο.

Πώς μπορεί να το πετύχει κανείς, από την όπερα στο ποντιακό τραγούδι και από το λατινοαμερικάνικο τάνγκο στο ηπειρώτικο μοιρολόι; Ποια μαγική συνταγή εφαρμόζετε, συμβιβάζοντας τα ασυμβίβαστα σε ένα εντυπωσιακό σύνολο;

Κ.  Δύσκολη ερώτηση. Θα σταθώ στη λέξη αλήθεια, που χρησιμοποίησε ο αδερφός μου και θα πω πως σε όποιο είδος μουσικής ανακαλύπτουμε μια αλήθεια που μας αγγίζει, προσπαθούμε να την κάνουμε βίωμά μας και κτήμα μας, δίχως ετικέτες, λεζάντες και κλισέ έτσι, ώστε μέσα μας να έχουμε μια ενιαία μουσική. Βέβαια, δε μπορώ να παραβλέψω το γεγονός ότι μέσα στα δέκα χρόνια μελέτης και σπουδών στην πόλη του Λονδίνου, που είναι τόσο πολυπολιτισμική και μας έδωσε αυτά τα εναύσματα να ασχοληθούμε με μουσικές άλλων λαών, αποκτήσαμε μια τεχνογνωσία, μετά από πολύχρονη μελέτη.

Ας κάνουμε ένα flash back. Πότε νιώθετε για πρώτη φορά πως η μουσική είναι η ζωή σας και πως ο μοναδικός δρόμος οδηγεί σ’ αυτήν;

Μ.  Η συνειδητοποίηση έρχεται από τη…. βρεφική μας ηλικία! Ο ήχος της ποντιακής λύρας ταξιδεύει στο σπίτι μας και θέλοντας και μη μπαίνουμε σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα. Είναι κάτι που ήρθε τελείως φυσικά, αφού ο παππούς μας ήταν δεξιοτέχνης λυράρης και ο πατέρας μας επίσης έπαιζε και τραγουδούσε.

Κ.  Εγώ πιστεύω πως αυτό ήταν υποσυνείδητο. Η ουσιαστική συνειδητοποίηση έγινε στην εφηβεία μας. Τότε συνειδητοποιήσαμε και τη δύναμη του ήχου της Μουσικής. Μυηθήκαμε. Φυσικά, μας στήριξε η οικογένειά μας με πάρα πολλή αγάπη. Ο πατέρας μας δε μας αποθάρρυνε ποτέ να κάνουμε μουσική για βιοποριστικούς λόγους. Τόνιζε όμως πάντα πως έπρεπε τη μουσική μας να την κάνουμε επιστήμη, ώστε να έχουμε τα απαραίτητα εφόδια, για να εξελιχθούμε. Δεν πρέπει όμως να ξεχάσουμε και τη μάνα μας, που μας στήριξε αθόρυβα. Η μάνα μας είναι η ήρεμη δύναμη της οικογένειας.

Βέροια- Λονδίνο- σπουδές- διακρίσεις- καταξίωση! Θα είχατε πετύχει τα ίδια πράγματα εδώ, στην Ελλάδα, αν δεν σας είχε δοθεί η υποτροφία για την Αγγλία από τον Μητροπολίτη της Βέροιας κ. Παντελεήμονα;

Μ.  Πράγματι. Οφείλουμε πολλά στον Μητροπολίτη. Ήταν ο πρώτος που διέκρινε την αγάπη μας για τη μουσική αλλά και τις ικανότητές μας. Εμείς τότε δε μπορούσαμε να διακρίνουμε κάποια πράγματα. Πάντα θα λέμε ένα ευχαριστώ από καρδιάς σ’ αυτόν τον άνθρωπο που μας άνοιξε το δρόμο. Κι εμείς, με πολλή προσπάθεια και κόπο, ανταποκριθήκαμε.

Κ.  Ήταν για μας ένα κάλεσμα – πρόκληση. Φανταστείτε το πολιτισμικό μας σοκ. Από τη Βέροια στο Λονδίνο! Προηγήθηκε ο αδερφός μου και ακολούθησα εγώ.

Αν συγκρίνει κανείς το χώρο της εκπαίδευσης στον τομέα της μουσικής με τον εδώ, σε τι συμπεράσματα καταλήγει;

Μ.  Η διαφορά είναι τεράστια. Αλλά το ευχάριστο είναι πως ναι μεν εκεί υπάρχει μεγάλη τεχνογνωσία, αλλά η Ελλάδα έχει να παρουσιάσει μεγάλα ταλέντα. Από την πολύ μικρή μας εμπειρία το βιώσαμε αυτό πάρα πολλές φορές. Δηλαδή, η τεχνογνωσία της Αγγλίας ισοσταθμίζεται μ’ αυτά τα φοβερά ελληνικά γονίδια! Σε τρόπο οργάνωσης και λειτουργικότητας η διαφορά είναι ισοπεδωτική, αλλά το ελληνικό ταλέντο φέρνει την ισοστάθμιση και αυτό μας κάνει περήφανους. Έχουμε φίλους, που χωρίς καμιά βοήθεια, δοκίμασαν και τα κατάφεραν σε οργανωμένα συστήματα της Δυτικής Ευρώπης.

Κ.  Από τη στιγμή που δε μπορεί να σε υποστηρίξει ένα συγκεκριμένο σύστημα στη χώρα που ζεις, χρειάζεσαι δυο σπουδαία εφόδια, θέληση και προσαρμοστικότητα. Εμείς τα αποκτήσαμε στην πορεία και μπορώ να πω πως ακόμα τα αποκτούμε. Χρειάζεται μεγάλος εσωτερικός αγώνας, γιατί πολλά πράγματα μέσα σου αλλάζουν. Αλλιώς είναι τα πιστεύω μας σήμερα, αλλιώς πριν από δεκαπέντε χρόνια. Φανταζόμασταν ότι θα παίζαμε με τον Πρίγκιπα Κάρολο στο Λονδίνο, ότι θα ταξιδεύαμε σ’ όλον τον κόσμο, ότι θα κερδίζαμε και άλλες υποτροφίες που ήρθαν;

Μ.  Θέλω να προσθέσω ότι σε όσα έχουμε καταφέρει σ’ αυτήν την σύντομη μέχρι τώρα διαδρομή μας, δεν επιδιώξαμε τίποτα. Όλα ήρθαν ως αποτέλεσμα της επίπονης μελέτης μας και της αγάπης μας για τη μουσική.
Κ.  Είναι ο νόμος της έλξης. Το πάθος και η αγάπη μας γι’ αυτό που κάναμε και συνεχίζουμε να κάνουμε. Το ένα φέρνει το άλλο. Είχαμε πίστη στο στόχο μας και πάθος.

Πέρα από την πρώτη υποτροφία, την καθοριστική, ποια γεγονότα υπήρξαν σταθμοί για την καριέρα σας και ποιοι άνθρωποι έπαιξαν σημαντικό ρόλο; 

Κ.  Μετά την πρώτη μας υποτροφία ήρθε μια δεύτερη υποτροφία από ένα βρετανικό ίδρυμα το “Michael Marks Charitable Trust”, του οποίου πρόεδρος είναι η lady Marks. Ήταν ένα πλατύσκαλο στην ακαδημαϊκή εξέλιξή μας. Έτσι έγιναν και τα διδακτορικά μας. Εδώ να εξηγήσω ότι αυτές ήταν υποτροφίες αποκλειστικά διδάκτρων. Το πώς ζούσαμε στο Λονδίνο, όπου για μια τρώγλη πληρώναμε χίλια ευρώ το μήνα για δέκα χρόνια, ήταν άλλη υπόθεση. Αναγκαστήκαμε να δουλεύουμε πάρα πολλές φορές σε «σκυλάδικα» – ως προς την ετικέτα – κάναμε πολλά πράγματα. Περνούσαμε χαλιά στην πρεσβεία, υπήρξαμε ξεναγοί, και ένα σωρό άλλα πράγματα… Μετά τη lady Marks, ο Μίμης Πλέσσας ήταν ο άνθρωπος που μας αγκάλιασε, όταν πρωτοήρθαμε στην Ελλάδα και από τότε μας πλαισίωσε μια πλειάδα σημαντικών ανθρώπων.

Μ.  Υπήρχαν βέβαια και σημαντικές διακρίσεις. Ο Κωνσταντίνος τιμάται ως ο πιο πολλά υποσχόμενος νέος Έλληνας καλλιτέχνης στο Ηνωμένο Βασίλειο από το Ελληνικό Ίδρυμα του Λονδίνου. Εμένα με βραβεύει η Ακαδημία Τεχνών Βρετανίας ως τον καλύτερο οργανοπαίκτη μη δυτικού οργάνου. Και βέβαια το ένα φέρνει το άλλο. Η εμφάνισή μας στο Παλάτι με τον Πρίγκιπα Κάρολο, δεν τραγούδησε μαζί μας (γελώντας) ήταν παρών! Το Φεστιβάλ Αθηνών, ο Μίμης Πλέσσας με «Τα παιδιά την Νιόβης», την πολύ σπουδαία αυτή σειρά της ΕΡΤ, το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης στην έναρξη με το Μίμη Πλέσσα, το μουσικό ολυμπιακό θέμα για την τηλεόραση του BBC, με τη συμφωνική ορχήστρα της Πράγας να συνοδεύει την ποντιακή λύρα, η οποία παίζει την « καραγκούνα», είναι πράγματα που, και τώρα που τα σκέφτομαι, μου φαίνονται απίστευτα. Πώς εξελίχθηκαν αλήθεια τα πράγματα…!

Το άκουσμα της ποντιακής λύρας είναι φυσικά κάτι πρωτόγνωρο για το αυτί των ξένων. Πώς αντέδρασαν για πρώτη φορά και πώς αντιδρούν γενικά στις συναυλίες σας; Διαφοροποιούνται από το ελληνικό κοινό;

Μ.  Οι ξένοι, επειδή έχουν μάθει να ζουν με άλλους ξένους, έχουν μια ευγένεια στην προσέγγιση του καινούριου. Θα έλεγα ότι είναι απόλυτα δεκτικοί και ακούν σχεδόν με ευλάβεια το άγνωστο γι’ αυτούς. Αυτό πραγματικά με συναρπάζει στη νοοτροπία των Άγγλων αλλά και των υπόλοιπων ξένων, γιατί έχουμε ταξιδέψει πολύ και έχουμε γνωρίσει πολλούς λαούς. Εδώ στην Ελλάδα το να ακούσεις ποντιακή λύρα συνεπάγεται να έχεις βιωματική σχέση μ’ αυτήν. Αλλιώς δεν την ακούς.

Κ.  Είναι θέμα πολυπολιτισμικότητας βέβαια, αλλά το μεγάλο μυστικό είναι το να προσπαθείς ν’ ανοίξεις πάντα έναν μουσικό διάλογο. Ο αδερφός μου έχει το ταλέντο να μπορεί να παίζει ακαριαία αυτό που ακούει, ώστε να δημιουργεί έναν διάλογο με έναν μουσικό από την Ινδία, από τη Σουηδία, ή από οπουδήποτε αλλού. Έτσι, δημιουργείς κανάλι επικοινωνίας. Διαφορετικά έχεις δυο ξεχωριστούς μονολόγους. Γι’ αυτό, αυτό που σήμερα κυκλοφορεί ως fusion μουσικό σμίξιμο, συγχώνευση κατά κάποιο τρόπο, μας βρίσκει αντίθετους, όσο κι αν φαίνεται παράξενο. Είμαστε αντίθετοι, γιατί πιστεύουμε στο σμίξιμο από έρωτα και όχι από προξενιό. Να σμίξουμε λοιπόν κάποια μουσικά είδη, αλλά με την προϋπόθεση του… έρωτα! Έρωτας για τη μουσική, που μπορεί να παντρέψει τα πιο ετερόκλητα.

Ένα από τα ωραιότερα κομμάτια που άκουσα σε συναυλία σας ήταν ένα ορχηστρικό με αποκλειστικά λύρα και πιάνο. Ανατολή και Δύση! Ήταν δικό σας κομμάτι. Σας απασχολεί και η σύνθεση;

Κ.  Ήταν δική μου σύνθεση. Λογαριάζαμε να κάνουμε έναν δίσκο με ανάλογες συνθέσεις, αλλά μας πρόλαβε η εποχή, στην οποία τα πάντα καταρρέουν. Μένουμε λοιπόν στο διαδίκτυο, στην επικοινωνία με τον κόσμο κι όλα διακινούνται από εκεί. Δεν μας πειράζει. Όταν είσαι αληθινός, χωρίς τη μάσκα μιας εταιρείας, ίσως νιώθεις πιο ελεύθερος. Συνεχίζουμε να συνθέτουμε διάφορα κομμάτια, χωρίς όμως να θεωρούμε τους εαυτούς μας συνθέτες, τους θεωρούμε εκτελεστές .Ωστόσο, όταν «ακούμε» μέσα μας κάποια πράγματα, θέλουμε να τα εξωτερικεύσουμε, να τους δώσουμε τη μορφή της σύνθεσης. Ένα τέτοιο κομμάτι ήταν αυτό και γράφτηκε για ταινία μικρού μήκους στο Λονδίνο.

Είστε και οι δύο διδάκτορες. Διδάσκετε;

Κ.  Διδάσκω στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας στο Παιδαγωγικό, μια φορά την εβδομάδα.

Μ.  Εγώ, αν και έχω τα προσόντα να διδάξω, έχω απορροφηθεί αποκλειστικά στο εκτελεστικό κομμάτι. Κάποια στιγμή όμως θα ήθελα να διδάξω.

Διδασκαλία και ταλέντο. Ποια η μεταξύ τους σχέση;

Κ.  Η μουσική διδάσκεται. Διδάσκεται σ’ όλους τους ανθρώπους, που δεν έχουν κάποιο βιολογικό πρόβλημα. Όμως, όταν υπάρχει αυτό το ιδιαίτερο χάρισμα, το ταλέντο, τα πράγματα διαφοροποιούνται ως προς το χρόνο. Όσοι έχουν ταλέντο ξεκινούν με τη διδασκαλία όχι από το μηδέν, αλλά από το συν δέκα. Κι αν έχουν την πειθαρχία, που είναι η μεγαλύτερη αρετή στη Μουσική, αν δουλέψουν, τότε θα φτάσουν ψηλά. Διαφορετικά θα μείνουν μέτριοι. Όλα εξαρτώνται από τη δουλειά. Έτσι, κάποιος μπορεί να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα σε δέκα χρόνια κι άλλος σε έξι μήνες!

«Σώμα και Ψυχή» ονομάσατε το μουσικό σας σχήμα. Πώς ξεκίνησε και πώς λειτουργεί;

Μ.  Η ιδέα του σχήματος ξεκίνησε το 2000 στο Λονδίνο και ήταν ιδέα του Κώστα. Σκεφτήκαμε να δημιουργηθεί μια ομάδα μουσικών- όλοι οι μουσικοί μας είναι εξαιρετικά παιδιά και υπέροχοι μουσικοί- με πρωταγωνιστές την ποντιακή λύρα και τη φωνή, σε μια ορχήστρα, που θα αναδεικνύει στο έπακρο τις μουσικές δυνατότητες και των δύο.

Θα μπορούσατε να δώσετε έναν ορισμό της Μουσικής, όπως τον βιώνετε προσωπικά;

Κ.  Η Μουσική για μένα είναι εσωτερική αναζήτηση. Είναι πάθος, είναι θέληση. Είναι η αληθινή επιστροφή στο εγώ μου.

Μ.  Για μένα είναι επικοινωνία, είναι έρωτας, αγάπη, είναι δάκρυα, χαρά… Η Μουσική είναι η ζωή μου.

Βρισκόμαστε ως λαός σε τραγικό πολιτικό και οικονομικό αδιέξοδο. Πώς πρέπει να πορευτούμε;

Μ.  Πάνω απ’ όλα πρέπει να κρατήσουμε το επίπεδο του πολιτισμού μας ψηλά. Να μη χάσουμε την ταυτότητά μας, γιατί βαλλόμαστε από παντού. Έχουμε ως λαός μια οικουμενικότητα, πρέπει να τη διατηρήσουμε. Ο καθένας από τη μεριά του και όλοι μαζί.

Κ.  Η Τέχνη καθρεφτίζει πάντα την εποχή της. Η Τέχνη είναι αξία και η Ελλάδα είναι χώρα αξιών. Παρόλο που περνάμε και μεγάλη κρίση αξιών , παρόλο που μας διακατέχει μια έντονη μιζέρια τα τελευταία χρόνια, θα επιβιώσουμε ως λαός, όπως κάναμε πάνω από δυόμιση χιλιάδες χρόνια, κρατώντας τις αξίες μας.