Ευαισθητοποίηση των αγροτών για τη διαχείριση κενών συσκευασιών φυτοφαρμάκων

Υπόμνημα του Αντιδημάρχου Καθαριότητας Βέροιας, Βασίλη Παπαδόπουλου

Η ανεξέλεγκτη απόρριψη κενών συσκευασιών φυτοπροστατευτικών προϊόντων στα σημεία πλήρωσης των αγροτικών βυτίων και στα ρείθρα των αγροτικών δρόμων αποτελεί την πάγια τακτική διαχείρισης, εδώ και χρόνια, του συγκεκριμένου είδους αποβλήτου που εφαρμόζεται από τους χρήστες τους (αγρότες).

Το συγκεκριμένο απόβλητο σύμφωνα με τον κατάλογο ΙΒ (ΚΥΑ 50910/2727/2003) ανήκει στην κωδικό 15, κατηγ. 15.01.10 και κατατάσσεται στα επικίνδυνα απόβλητα. Οι Δήμοι έχουν την αποκλειστική αρμοδιότητα σύμφωνα με την ανωτέρω ΚΥΑ της συλλογής μη επικινδύνων αποβλήτων κωδικού 20.

Σύμφωνα με το άρθρο 3, παρ. 1 του ν. 4036/2012 (ΦΕΚ Α’8) «Διάθεση γεωργικών φαρμάκων στην αγορά, ορθολογική χρήση αυτών και συναφείς διατάξεις» η Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ορίζεται ως Συντονιστική Εθνική Αρχή (ΣΕΑ) για την εφαρμογή των διατάξεων :… iii) Της οδηγίας 2009/128/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Οκτωβρίου 2009, σχετικά με την κοινή θέση του Συμβουλίου για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων.

Σύμφωνα με το άρθρο 18, παρ. 1 του ν. 4036/2012 (ΦΕΚ Α’ 8), θεσπίζονται εθνικά σχέδια δράσης για τον καθορισμό των ποσοτικών και άλλων στόχων, μέτρων και χρονοδιαγραμμάτων τους για τη μείωση των κινδύνων και των επιπτώσεων από τη χρήση των γεωργικών φαρμάκων στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον και για να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και την εισαγωγή φυτοπροστασίας καθώς και εναλλακτικών προσεγγίσεων ή τεχνικών προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τη χρήση γεωργικών φαρμάκων.

Σύμφωνα με το άρθρο 27, παρ.1 του Ν. 4036/2012 : «η ΣΕΑ διασφαλίζει τη θέσπιση των αναγκαίων μέτρων ώστε οι ακόλουθες εργασίες από επαγγελματίες χρήστες, και ενδεχομένως από διανομείς, να μη θέτουν σε κίνδυνο την υγεία του ανθρώπου ή του περιβάλλοντος :..
α) Αποθήκευση, χειρισμός, αραίωση και ανάμειξη γεωργικών φαρμάκων πριν από την εφαρμογή
β) Χειρισμός των συσκευασιών και του εναπομείναντος γεωργικού φαρμάκου
γ) Διάθεση του ψεκαστικού διαλύματος που απομένει μετά την εφαρμογή
δ) Καθαρισμός του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται μετά την εφαρμογή
ε) Διαχείριση των κενών συσκευασίας και του εναπομείναντος εντός αυτών γεωργικών φαρμάκων σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία για τα απόβλητα»
Η μη συμμόρφωση με τα οριζόμενα στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης επιφέρει τις κυρώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 45, παρ. 2 του Ν. 4036/2012.

Σύμφωνα με τις συστάσεις του Διεθνούς Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (Π.Ο.Υ) , συστήνεται η λειτουργία ειδικών σχημάτων διαχείρισης συσκευασιών, για την προστασία των χρηστών των φυτοπροστευτικών προϊόντων και του κοινού, τα οποία θα διασφαλίζουν ότι :
• Οι συσκευασίες των φυτοπροστατευτικών προϊόντων ξεπλένονται τρεις φορές αμέσως μετά τη χρήση του περιεχομένου τους και το περιεχόμενο της έκπλυσης ρίχνεται και αυτό στο δοχείο από το οποίο θα γίνει η εφαρμογή
• Προλαμβάνεται οποιαδήποτε ακατάλληλη χρήση των κενών συσκευασιών
• Είναι εύκολο για τους χρήστες να επιστρέψουν τα κενά δοχεία στο σχήμα
Οποιοδήποτε σχήμα διαχείρισης για να στεφθεί με επιτυχία πρέπει να στηρίζεται στη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στη διακίνηση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων : τις ελεγκτικές αρχές, τις εταιρίες παραγωγής, τα καταστήματα εμπορίας γεωργικών φαρμάκων, τους χρήστες των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, τις υπηρεσίες συλλογής απορριμμάτων και τις εταιρίες ανακύκλωσης ή ανάκτησης ενέργειας.

Ο Δήμος Βέροιας μετά από επίμονες προσπάθειες του εντάχθηκε στο μόνο πιλοτικό πρόγραμμα διαχείρισης κενών συσκευασιών φυτοπροστατευτικών προϊόντων, που εκπονείται από την Ελληνικό Σύνδεσμο Φυτοπροστασίας (Ε.ΣΥ.Φ.) και την Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ΕΕΑΑ Α.Ε. με την υποστήριξη του Ελληνικού Οργανισμού ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).

Η επίσημη έναρξη του προγράμματος έγινε στις 11/12/2014, στη συνέχεια ακολούθησαν ενημερώσεις των αγροτών για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων και για την απαίτηση τριπλού ξεπλύματος των κενών συσκευασιών φυτοπροστατευτικών προϊόντων προκειμένου να αποχαρακτηριστούν από επικίνδυνα και να μπορούν να ενταχθούν στο ρεύμα της ανακύκλωσης των μη επικινδύνων αποβλήτων.

Η όλη διαδικασία ενημέρωσης των αγροτών έλαβε ως γνώμονα την κατευθυντήρια οδηγία της ΣΕΑ με τίτλο «Κατευθυντήριες οδηγίες διαχείριση αποβλήτων χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων» (Έκδοση 1.0/9/2012), http://www.minagric.gr/images/stories/docs/agrotis/Georgika_Farmaka/elenxoi/50diadikasia_diax_kenon_siskeyasias.pdf, καθώς και την εγκύκλιο 5919/62354/13-05-2014 (ΑΔΑ : ΒΙΦ2Β-ΡΟΖ), «Βέλτιστες Εργασιακές Πρακτικές Χρήσης Γεωργικών Φαρμάκων», http://www.minagric.gr/images/stories/docs/agrotis/Georgika_Farmaka/elenxoi/Egkyklios_VeltPraktChrhshs.pdf

Για να ενισχυθούν τα αποτελέσματα του προγράμματος δημοσιεύτηκαν σχετικά δελτία τύπου προς ευαισθητοποίηση του κοινού και το θέμα της διαχείρισης των κενών συσκευασιών φ.π. συζητήθηκε ουκ ελάχιστες φορές κατά τις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου κατόπιν εισηγήσεων του Αντιδημάρχου Καθαριότητας – Ανακύκλωσης – Περιβάλλοντος & Πολιτικής Προστασίας.

Για την συλλογή των κενών συσκευασιών φ.π πέρα από ενημερωτικό υλικό, διανεμήθηκαν στα καταστήματα πώλησης γεωργικών φαρμάκων και σε συνεταιρισμούς που λειτουργούν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου, ειδικοί σάκοι, οι οποίοι δόθηκαν στους αγρότες για τη φύλαξη των κενών συσκευασιών, έως την παράδοση τους κατά την ημέρα συλλογής, σε ειδική ομάδα βεβαίωσης ορθή διαδικασίας διαχείρισης κενών συσκευασιών φ.π., αποτελούμενη από εκπρόσωπο του συλλόγου Γεωπόνων Νομού Ημαθίας, εκπρόσωπο του Δήμου και εκπροσώπους του ΕΣΥΦ και της ΕΕΑΑ Α.Ε..

Οι εκπρόσωποι, κατά την ημέρα συλλογής, θα εξετάσουν ενδελεχώς το περιεχόμενο της κάθε σακούλας με τις κενές συσκευασίες που θα τους παραδοθεί από τους παραγωγούς και τους ιδιώτες εν γένει και αφού διαπιστώσουν ότι έχει πραγματοποιηθεί το τριπλό ξέπλυμα στις κενές συσκευασίες και κατά συνέπεια τηρούνται οι οδηγίες της Διεύθυνσης Φυτικής Παραγωγής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Σ.Ε.Α. έκδοση 1.0/9/2012, ΣΕΑ, έκδοση 2014), θα παραλαμβάνουν τις σακούλες και θα καταγράφουν τον κωδικό και το βάρος αυτών υπογράφοντας τη σχετική βεβαίωση παραλαβής

Οι Πρόεδροι των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτικών ανέλαβαν να ευαισθητοποιήσουν τους αγρότες της περιοχής τους, μέσω συνεχών ενημερώσεων για τους κινδύνους που εγκυμονεί η ανεξέλεγκτη διάθεση τους για την υγεία τους και για το περιβάλλον.
Στην έναρξη της ραντιστικής περιόδου στα σημεία πλήρωσης αγροτικών βυτίων με νερό τοποθετήθηκαν απαγορευτικές πινακίδες και τα υπάρχοντα απόβλητα απομακρύνθηκαν.
Παρόλαυτα η ανεξέλεγκτη απόρριψη εξακολουθεί να υφίσταται γεγονός που επιβεβαιώνεται από αυτοψία της υπηρεσίας.

Οι χρήστες γεωργικών φαρμάκων παρουσιάζουν ενστάσεις ως προς την τήρηση των υποχρεώσεων τους απέναντι στην εφαρμογή της ΣΕΑ και των απαιτήσεων του προγράμματος, ο Δήμος ως ιδιοκτήτης των χώρων γίνεται συνεχώς αποδέκτης καταγγελιών για περιβαλλοντική ρύπανση στα ανωτέρω σημεία.

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω η μη τήρηση των απαιτήσεων της ΣΕΑ επιφέρει τη κυρώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 45, παρ. 2 του Ν. 4036/2012. «Στους παραβάτες των διατάξεων των άρθρων 38 έως 44 του παρόντος επιβάλλεται πρόστιμο από τριακόσια (300) έως πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ.»

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω ενημερώνω για τη λήψη μέτρων αστυνόμευσης των χώρων και επιβολής προστίμων στους παραβάτες, ώστε να ελεγχθεί η ανεξέλεγκτη απόρριψη και η ρύπανση του περιβάλλοντος.