Βιβλιοκριτική: Φώτης Σιμόπουλος “Κάπου στη Μακεδονία”/ Παλιά τοιχογραφία σε γκρίζο και κόκκινο

Σε μια παλιά τοιχογραφία εκείνο που μένει απ’ τον καιρό είναι το άλλοτε ολοζώντανο κόκκινο, που ακόμη δηλώνει την παρουσία του, (έστω ξεθυμασμένο), και το ανίκητο γκρίζο, το γκρίζο του καιρού, που όλα τα ποτίζει και τα διαπερνά, σκεπάζοντάς τα σιωπηλά και αμετάκλητα.

Έτσι και με το τελευταίο βιβλίο του Φώτη Σιμόπουλου “Κάπου στη Μακεδονία”, εκδόσεις “Πνοή”, που κυκλοφόρησε πριν από μερικούς μήνες, η τοιχογραφία της Βέροιας, της πόλης του, – που δεν την ονομάζει, είναι όμως με όλα τα σημάδια της παρούσα – παίζει ανάμεσα στο κόκκινο της χαράς και το γκρίζο της λύπης, το κόκκινο του έρωτα και το γκρίζο της αγωνίας, το κόκκινο της ζωής και το γκρίζο του θανάτου.

Βιβλίο απλό. Τόσο απλό, που μπορεί να διαβαστεί από τον καθένα, και να το χαρεί ο καθένας ανεπιφύλακτα. Απλό, αλλά όχι απλοϊκό.

Ο Φώτης Σιμόπουλος, ωριμάζοντας, φέρνει στο φως την καλύτερη μέχρι τώρα δουλειά του, προϊόν μελέτης βιβλίων που γράφτηκαν για την ιστορία και τη ζωή της πόλης, χωρίς ν’ αρκείται στην εύκολη λύση της μυθοπλασίας, που θα του έλυνε τα χέρια, μιας και ο τίτλος του δεν τον αναγκάζει να ονομάσει την πόλη, αφού αυτή είναι είναι “Κάπου στη Μακεδονία”.

Η μυθοπλασία υπάρχει και μάλιστα ο συγγραφέας κατέχει τα κλειδιά της, όμως δεν καταφεύγει σ’ αυτήν. Την αξιοποιεί για να κινήσει τους πρωταγωνιστές του μπροστά στο σκηνικό της πόλης,  σκηνικό που έχει έντεχνα κατασκευάσει ο ίδιος με τη γραφή του.

Η Βέροια, που μπορεί, όμως, στα βασικά χαρακτηριστικά της να αντανακλά και οποιαδήποτε άλλη πόλη της Μακεδονίας, καταγράφεται με τους ιστορικούς και πολιτικούς κραδασμούς της μέσα  σε μια πεντηκονταετία από το 1912 μέχρι το 1964.

Αυτός ο μισός αιώνας είναι ο πιο γεμάτος  από γεγονότα. Τραγωδίες, που τον χαρακώνουν όπως η Μικρασιατική καταστροφή, η Κατοχή και ο Εμφύλιος, αλλά και μεγάλες χαρές, όπως η ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα και η απελευθέρωση από τους Γερμανούς είναι το ιστορικό υπόβαθρο του μυθιστορήματος.

“Στου κύκλου τα γυρίσματα” μιας ολόκληρης εποχής, ο Σιμόπουλος ζωντανεύει ανάμεσα σε  τόπους γνωστούς, (που κάποιοι μάλιστα κατονομάζονται, όπως η Ελιά ή το Ρολόι), πρωταγωνιστές με σάρκα και οστά, που οι φιγούρες τους  κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το τέλος.

Και δεν είναι μόνο οι πρωταγωνιστές καλοδουλεμένοι. Πλήθος κόσμου, δευτεραγωνιστές, άνθρωποι καθημερινοί που περιβάλλουν τους πρώτους ρόλους, δίνονται από τον συγγραφέα με προσοχή και τέχνη, κάποιοι μάλιστα ευχάριστα αναγνωρίσιμοι.

Ο μύθος. Τρεις μεγάλες οικογένειες, δύο μεγαλοαστικές της πόλης και μια λαϊκή αναγκάζονται να συγκατοικήσουν σ’ ένα πελώριο αρχοντικό, όταν η μοίρα, παίζοντας τα παιχνίδια της, τις αναγκάζει να το κάνουν.

Παλιοί δεσμοί και οικονομικές αντιπαραθέσεις, αλλά και ταξικές διαφορές χωνεύονται  όλα μέσα στα χρόνια της συγκατοίκησης, καθώς η Ιστορία και τα γεγονότα της σπάζουν τα στεγανά ανάμεσα στα πρόσωπα και τα αποδίδουν γυμνά με μόνο χαρακτηριστικό την ανθρώπινη φύση τους.  Άνθρωποι που ζουν την αγωνία της χώρας τους και της πόλης τους, που αγωνίζονται, που ερωτεύονται, που ονειρεύονται, που διαψεύδονται, που…

Η ζωή στο Αρχοντικό είναι η μικρογραφία της ίδιας της ζωής, με όλες τις ανατροπές της, κι ο αναγνώστης την  παρακολουθεί σε όλες τις εκφάνσεις της.

Τριτοπρόσωπη η αφήγηση του συγγραφέα, με αγάπη στην καθοριστική λεπτομέρεια, που κάποιες φορές γίνεται συγκινητική.

Τα πορτρέτα των ηρώων του διακρίνονται για  την πειστικότητα στην απόδοση των χαρακτήρων τους, αποκαλύπτοντας πως ο συγγραφέας τους ξέρει καλά την ανθρώπινη φύση, αποδίδοντας με ιδιαίτερη ευαισθησία τη γυναικεία.

Ικανότητα μεγάλη στην  καταγραφή των διαλόγων, που τους διακρίνει θεατρικότητα, καθώς ενισχύονται κάποιες φορές κι από το τοπικό  γλωσσικό ιδίωμα.  Στοχαστική θεώρηση της ζωής, όχι επιφανειακή για δημιουργία εντυπώσεων, αλλά με μια διάθεση ανάλαφρη, που σε αναγκάζει να δεις ακόμη και τα γηρατειά ή τον θάνατο με άλλη ματιά.

Μέσα στις 500 περίπου σελίδες του μυθιστορήματος, που δουλεύονταν για τέσσερα ολόκληρα χρόνια από το συγγραφέα του, όπως δήλωσε ο ίδιος, θα βρει κανείς την εικόνα της πόλης και μιας εποχής, που είναι πολύ μακρινή, αλλά που έχει διασωθεί με σοβαρότητα και έμπνευση.