Γιάννης Ναζλίδης – Πυθαγόρας Ιερόπουλος. Μια ιδιαίτερη βραδιά ποίησης, ζωγραφικής και μουσικής, στο Εκκοκκιστήριο Ιδεών, στη Βέροια

Δήμητρα Σμυρνή

Αν, όπως έγραφε ο Νίκος Εγγονόπουλος, “σκοπός του έργου Τέχνης είναι η κατάργηση της μοναξιάς”, τότε, η χθεσινή βραδιά στο Εκκοκκιστήριο Ιδεών, πλημυρισμένη από ζωγραφική ποίηση και μουσική, όχι μόνο κατάργησε τη μοναξιά, αλλά και έφερε κοντά, δημιουργώντας μέθεξη στα δρώμενα, ένα μεγάλο μέρος κόσμου, μέσα σε μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα.

“Φακό που σκορπίζει φωτεινές λάμψεις μέσα στο σκοτάδι της καθημερινότητας” χαρακτήρισε το Εκκοκκιστήριο Ιδεών ο Θωμάς Λιόλιος, που προλόγισε την εκδήλωση, δίνοντας ένα μικρό πορτραίτο του ομιλητή της βραδιάς, Πυθαγόρα Ιερόπουλου. Είπε: “Δικηγόρος… εν αποστρατεία, γεννήθηκε την Πρωτοχρονιά του ’41 στη Βέροια, σπούδασε νομικά στη Θεσσαλονίκη και στη Χάγη και είναι αντεπιστέλλον μέλος της Αμερικανικής Εταιρείας Διεθνούς Δικαίου. Του αρέσει να διαβάζει, να ταξιδεύει και γράφει μονόπρακτα και χρονογραφήματα. Αυτό θα λέγατε είναι αρκετό για βιογραφικό του Πυθαγόρα του Ιερόπουλου; Δεν είναι. Αλλά, ακριβώς, επειδή δεν έχουμε τη δυνατότητα και δε νομίζουμε ότι υπάρχει δυνατότητα να περιγράψει κανείς τον Πυθαγόρα τον Ιερόπουλο, είναι αρκετό!”

Σ’ έναν χώρο που πραγματικά προδιαθέτει τον επισκέπτη να ζήσει τη μαγεία της Τέχνης, έναν χώρο που ο ιδεολογικός του αρχιτέκτονας, ο Γιάννης Ναζλίδης, τον ονόμασε «φυσικό φαινόμενο, μέσα σε μια τεχνητή ζωή», το Εκκοκκιστήριο Ιδεών φιλοξένησε μια βραδιά, όπου ο ομιλητής της, ο Πυθαγόρας Ιερόπουλος, έφηβος στα 74 χρόνια του, με πίσω του πίνακες του Εγγονόπουλου και του Πεντζίκη, και γύρω του πίνακες του Ναζλίδη, άγγιξε τη ζωγραφική και την ποίηση με γνώση, πάθος και συγκίνηση. Θέμα του η συνάντηση του έργου του Γιάννη Ναζλίδη με το έργο των Εγγονόπουλου και Πεντζίκη.

Ξεκινώντας από την ιδέα σύγκρισης –πάντα τηρουμένων των αναλογιών- του έργου των τριών, που γεννήθηκε, όταν είδε την έκθεση του Ναζλίδη στο Mediterranean, με τίτλο “ο δραπέτης της καθημερινότητας”, ο ομιλητής δοκίμασε να εντοπίσει κοινά στοιχεία ανάμεσα στους τρεις, αποδεικνύοντας όχι μόνο την πλατιά του γνώση πάνω στη ζωγραφική και την ποίηση, αλλά και την εξαιρετικά διεισδυτική του ματιά.

“Και οι τρεις είναι πονεμένοι. Ο Εγγονόπουλος, γιατί κουβάλησε το σταυρό του Σουρεαλισμού και τη χλεύη ανόητων ανθρώπων, “σοβαρών κριτικών”, ο Πεντζίκης, που δέχτηκε την κατάκριση, γιατί δεν του συγχωρέθηκε που κοίταξε το Χριστιανισμό κι από τη μέσα μεριά του ζωντανού ονείρου και του ίμερου (πόθου), και ο Ναζλίδης, που για χρόνια ολόκληρα τιμωρήθηκε με το άχαρο έργο μιας υπεσχημένης συνεργασίας, η οποία προκάλεσε μια ισοπέδωση…

Και οι τρεις είναι εχθροί της επίδειξης και της ανούσιας πολυλογίας. Και οι τρεις έχουν μια περίεργη θρησκευτικότητα στην εκφορά του ποιητικού λόγου και στη συμπεριφορά του χρωστήρα. Τους συνδέει η ιδιότροπη και ιδιότυπη ειρωνεία και ο ιδεαλισμός, όχι με την εθνικιστική έννοια, η ελληνικότητά τους, η λατρεία τους για το Φώτη Κόντογλου. Κοινό τους στοιχείο ο υπερρεαλισμός και η λατρεία τους προς τους Πόντιους και την ποντιακή κουλτούρα.

Και οι τρεις αναφέρονται στους δασκάλους τους και τους ανθρώπους που τους ενέπνευσαν… Για τον Ναζλίδη είναι ο Ελύτης, ο Καρυωτάκης και ο Βεροιώτης Στέλιος Σβαρνόπουλος. Και οι τρεις κατάγονται από πλούσια οικογένεια, κάποια στιγμή όμως οδηγούνται σε οικονομικές περιπέτειες…”

Ολοκληρώνοντας την καταγραφή της πνευματικής συγγένειας ανάμεσα στους τρεις και με άλλα στοιχεία, ο ομιλητής πέρασε σε πορτραίτα τους, ξεκινώντας από τον Εγγονόπουλο και μένοντας για πολλή ώρα στο έργο του “Μπολιβάρ”, αποσπάσματα από το οποίο διάβασε με ιδιαίτερο πάθος. “Μπολιβάρ, είσαι ωραίος σαν Έλληνας” είπε, χαρακτηρίζοντάς τον ως έκφραση μια ηρωικής παγκοσμιότητας και ταυτόχρονα μια βαθιάς αγάπης προς τον ελληνισμό.

Την ιδιομορφία του Πεντζίκη ως ανθρώπου και ως ποιητή έδωσε στη συνέχεια, τονίζοντας τη φυσική του ευφυΐα και το χιούμορ του, πράγμα που χαρακτηρίζει και τους τρεις, όπως πρόσθεσε.

Δίνοντας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές το πορτραίτο του τρίτου ζωγράφου και ποιητή, του Γιάννη Ναζλίδη, κατέληξε: “ο καλλιτέχνης προβάλλει μια ιδιότυπη προσωπική γραφή και μια πρωτοποριακή αντίληψη… Ο γεωγραφικός χώρος του Σύμπαντος είναι ο χώρος της ζωγραφικής του, μιας ζωγραφικής με έντονο δυναμισμό. Όσο για τον εσωτερικό μας κόσμο τον προβάλλει έτσι, ώστε ίσως είναι πιο πραγματικός από τον ορατό… Πρόκειται για έναν κόσμο φανταστικό, που όμως συναρπάζει, δονεί και παρηγορεί.”

Τον ομιλητή πλαισίωσαν παιδικά πρόσωπα, γεμάτα αθωότητα και φωνές δουλεμένες από τη δεκαεξάχρονη χαρισματική Νεφέλη Μπραβάκη, που διηύθυνε τα παιδιά της χορωδίας του Ωδείου “Φίλιππος”. Όμορφες φωνές, ανεπιτήδευτες, όπως η ίδια η εκδήλωση, με καθοριστική την παρουσία και της Νίκης Μπραβάκη, που τραγούδησε και συνόδεψε τη χορωδία με το βιολί της. Η Νεφέλη και η Νίκη είναι εγγονές του Πυθαγόρα Ιερόπουλου, γεγονός που έδωσε στην εκδήλωση μια ακόμη συναισθηματική πινελιά.

Χατζιδάκης, Σαββόπουλος, “Μπολιβάρ”, “χάρτινο το φεγγαράκι”… Όλα δεμένα κι όλα δοσμένα έτσι, ώστε να δέσουν τους ανθρώπους μεταξύ τους.

«Πού να πηγαίνουν; Ποιος τους κυνηγά; Το δρόμο του φεγγαριού ψάχνουν» έγραψε ο Γιάννης Ναζλίδης. Και χθες, κατάφερε να κάνει αυτό που από παιδί ονειρευόταν “να βαδίσουμε στο δρόμο του φεγγαριού”.

Άλλωστε, ο κόσμος, καθώς δεν έφευγε μετά το τέλος της εκδήλωσης και κουβέντιαζε σε μικρές παρέες, κοιτάζοντας τους πίνακες του ζωγράφου στους πέτρινους τοίχους του παλιού εργοστασίου, είχε ένα πλατύ χαμόγελο και μια λάμψη στα μάτια για πολλή ώρα.

Το Εκκοκκιστήριο Ιδεών δικαιώνει, λοιπόν, το ρόλο του. Είναι πραγματικά “μια αποικία της ελπίδας”, όπως θα ήθελε ο Γιάννης Ναζλίδης.

Φωτογραφίες: faretra.info

Διαβάστε τη συνέντευξη που έδωσε ο Γιάννης Ναζλίδης στη Δήμητρα Σμυρνή για τη faretra.info, εδώ