Τι υπέροχοι οι ευφημισμοί! Εκεί που σκέφτεσαι ότι δεν συμφωνείς με την επιβολή ελάχιστου ποσοστού συμμετοχής γυναικών στα κοινά, τις λεγόμενες ποσοστώσεις, μαθαίνεις ότι υπάρχει λιγότερο πρακτικός όρος: «θετική δράση ή θετική διάκριση».
Σύμφωνα λοιπόν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως «θετική δράση» «ορίζονται μέτρα που στοχεύουν σε μια συγκεκριμένη ομάδα και αποσκοπούν στην εξάλειψη και στην πρόληψη των διακρίσεων ή στην αντιστάθμιση της μειονεκτικής θέσης στην οποία μπορεί να βρίσκονται τα μέλη της ομάδας λόγω της στάσης ζωής, της συμπεριφοράς ή των δομών που επικρατούν». Σύμφωνα με το παραπάνω, οι ποσοστώσεις, επιβλήθηκαν, με σκοπό να διασφαλιστεί η παρουσία των γυναικών στον πολιτικό στίβο έναντι στον κυρίαρχο ρόλο των ανδρών στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Στη 4η Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ στο Πεκίνο (4-15/09/1995), με θέμα «Δράση για την ισότητα, την ανάπτυξη και την ειρήνη» ανακοινώθηκε ότι «χωρίς την ενεργό συμμετοχή στην ενσωμάτωση της γυναικείας προοπτικής σε όλα τα επίπεδα της λήψης αποφάσεων, οι στόχοι της ισότητας, της ανάπτυξης και της ειρήνης δεν μπορούν να επιτευχθούν». Ο λόγος για τον οποίο ελήφθησαν οι προαναφερόμενες αποφάσεις εξηγείται από κάποια ενδεικτικά γεγονότα: Μόλις 240 γυναίκες ψήφισαν στις Δημοτικές εκλογές το 1934, διότι, πέρα από την νοοτροπία που έπρεπε να αλλάξει, οι γυναίκες για να ασκήσουν το δικαίωμα του εκλέγειν έπρεπε να γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση, και τότε, υπήρχε μεγάλο ποσοστό αναλφαβητισμού στο γυναικείο φύλο και χρειάστηκε να παρέλθουν είκοσι δύο χρόνια για να αναλάβει Υπουργείο η Λίνα Τσαλδάρη.
Σήμερα, η παρουσία των γυναικών στην πολιτική σκηνή είναι εντονότερη μεν, δεν συγκρίνεται δε ούτε με τον αριθμό υποψήφιων γυναικών ούτε με το ποσοστό των γυναικών που εκλέγονται και τελικά καταλαμβάνουν θέσεις ευθύνης σε άλλα κράτη. Μόρφωση υπάρχει, ποσοστώσεις υπέρ των γυναικών έχουν ψηφιστεί, τότε τι φταίει; Μάλλον φταίει ότι έγινε προσπάθεια διόρθωσης μόνο του συμπτώματος «μειονεκτικής θέσης» και όχι της αιτίας « λόγω της στάσης ζωής, της συμπεριφοράς ή των δομών που επικρατούν». Πήγε να επιβληθεί μια κατάσταση, για την οποία η κοινωνία έπρεπε να είχε προετοιμαστεί μα κανείς δεν μπήκε στον κόπο να το κάνει; Θα έπρεπε θεωρώ να καλλιεργηθεί και στα δύο φύλα η ιδέα ότι η γυναίκα μπορεί να συμμετάσχει στον πολιτικό στίβο, να είχαν δοθεί τα κατάλληλα εφόδια και να είχαν συμφιλιωθεί οι άνδρες με την ιδέα ότι όχι μόνο μπορεί να χάσουν από μια γυναίκα. Γεγονός είναι ότι οι γυναίκες πρέπει να δηλώσουν απερίφραστα την επιθυμία να συμμετάσχουν ενεργά, ώστε να μην αντιμετωπίζονται σαν αναγκαίο κακό. Και γιατί να καταδεχτούμε μια τέτοια αντιμετώπιση;
Αφού είμαστε ικανές για πολλά, αφού εφόσον το θελήσουμε και εφόσον τα καλλιεργήσουμε, έχουμε όσα χαρίσματα ταιριάζουν στην καθεμία, γιατί πρέπει να επιβάλλεται η παρουσία μας; Γιατί να μην πετύχουμε τους στόχους μας χωρίς να τροποποιηθούν προς εύνοιά μας οι κανόνες του παιχνιδιού; Γιατί υφίσταται η ποσόστωση; Τι φόβος υπάρχει; ότι δεν θα τα βγάλουμε πέρα με τους «αντρικούς κανόνες»; Ή μήπως ο ανδρικός πληθυσμός καταδέχτηκε να μας παραχωρήσει κάποιες θέσεις από τις πολλές που κατέχει, έτσι για να μην πει ότι ηττήθηκε; Οι γυναίκες έχουν και τα τυπικά προσόντα και τα ουσιαστικά, και προσωπικά πιστεύω πως όταν καλούνται να διεκδικήσουν ο,τιδήποτε σε τομείς που θεωρούνται προπύργια των αντρών προσέρχονται πιο προετοιμασμένες διότι από κεκτημένη ταχύτητα πρέπει να αποδείξουν διπλά την αξία τους. Το ότι οι γυναίκες έχουν μόρφωση Παιδεία και αρετές, δεν αποκλείει όμως και τους άντρες, και ασφαλώς έχει τεθεί θέμα νομιμότητας των ποσοστώσεων (ΣτΕ 1998).
Έχω όμως να εκφράσω και μια πιο καθημερινή απορία: Όταν μια γυναίκα συμπεριλαμβάνεται σε μια ομάδα χάρη στην ποσόστωση, πώς γίνεται σεβαστή, πώς επιβεβαιώνει την αξία της, πώς σέβεται τον εαυτό της όταν η ίδια αντί να προτάξει προσόντα έχει χρησιμοποιήσει το φύλο της; Δεν θέλουμε να έχουμε ισοτιμία και ισονομία; Και αν πρέπει να επιβληθείς σε άντρες, πώς το κάνεις; Δηλώνοντας αδυναμία και υποσκελίζοντας; Δηλαδή υπάρχει περίπτωση να μείνει εκτός διαδικασίας ένας ικανότερος άντρας επειδή απλά έχει την ατυχία η ποσόστωση να επιβάλει γυναικεία παρουσία; Ο κανόνας στα δικά μου μάτια απλά δηλώνει πως μας κάνουν χώρο να ανελιχθούμε, μας επιτρέπουν να παίζουμε στο γήπεδό τους, και προπορευόμαστε και λίγο στην εκκίνηση, έτσι για να μη κλαίμε και τους χαλάμε την ησυχία.
Ο κισσός, παρά την ομορφιά του και τους πλούσιους συμβολισμούς του με αφήνει ασυγκίνητη, το μόνο που βλέπω κοιτώντας τον είναι ότι είναι εξαρτώμενος και όσο κι αν το θέλει, το πόσο ψηλά θα πάει εξαρτάται από τον πλάτανο, και όχι από αυτόν. Η επιλογή ταυτότητας ανήκει στον καθένα μας.
