Απόψεις Κοινωνία

“Τα μέρη του λόγου και της λογικής” γράφει η Τζωρτζίνα Αθανασίου


Ο τρόπος που χειριζόμαστε τη γλώσσα, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, η δομή  και η πολυπλοκότητα ή απλότητα των προτάσεων, το επίπεδο γλώσσας υποδηλώνουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Όταν η σκέψη είναι ξεκάθαρη, βρίσκει ξεκάθαρο τρόπο να εκφραστεί. Δεν είναι τυχαίο, που στην ελληνική γλώσσα, ο λόγος, η λογική,  είναι η ίδια λέξη με τον λόγο, την ομιλία. Τα όρια του λόγου μας αποτελούν και τα όρια της σκέψης μας. Ο τρόπος έκφρασης μιας κοινωνίας δεν διαφέρει κατά πολύ, δέχεται τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί σεβόμενος τις κοινωνικές πρακτικές και συνήθειες που έχουν φτάσει ως τις μέρες μας μέσα από την ιστορία του Πολιτισμού μας. Τα παραδείγματα είναι πολλά, απλά και καθημερινά:  «θα επισκεφτούμε τον γιατρό», «θα βοηθήσει στον τοκετό η μαία», «να φωνάξουμε τον υδραυλικό». Κάποια επαγγέλματα είναι συνυφασμένα στη νοοτροπία μας, άρα και στη γλώσσα μας,  με κάποιο φύλο.

Στο πολιτικό σκηνικό από την άλλη, πώς θα μας φαινόταν αν μας καλούμαστε στις επόμενες βουλευτικές εκλογές να εκλέξουμε την Πρωθυπουργό της χώρας, ή να εκλεγεί η Πρόεδρος του τάδε ή δείνα κόμματος;thumb_640 Το λιγότερο που θα υποστήριζε μερίδα του τύπου και σαφώς πολλοί από τους συνυποψηφίους της εκάστοτε κυρίας για το εν λόγω αξίωμα, θα ήταν ότι επηρεάζει υπέρ της την κοινή γνώμη.  Τίποτα όμως δεν ακούγεται παράταιρο όταν απευθυνόμαστε στο ευρύ κοινό στο αρσενικό γένος. Στη γλώσσα μας, το αρσενικό πάντα κερδίζει. Αυτό είναι ένα γεγονός που, όταν είσαι κορίτσι τα εξωτερικά ερεθίσματα προσπαθούν να το επιβάλλουν ως δεδομένο ενώ θα έπρεπε να παρουσιάζεται και να εκλαμβάνεται ως  πρόκληση.

Ο επί σειρά ετών Πρύτανης της Σορβόννης και επιβλέπων καθηγητής μου στο Διδακτορικό, καθηγητής Ζωρζ Μολινιέ, απευθυνόταν πάντα σε κατάμεστο αμφιθέατρο χρησιμοποιώντας μόνο το θηλυκό γένος. Στην αρχή ξαφνιαστήκαμε, όταν τον ρωτήσαμε, η απάντησή του ήταν αποστομωτική «Σας απευθύνομαι επειδή σας σέβομαι και σας υπολογίζω. Οι άνθρωποι φτιάχνουν τους κανόνες της γλώσσας». Κάπως έτσι, αντιληφθήκαμε ότι θα μας γκρεμίζαμε τις προκαταλήψεις και θα  χτίζαμε έναν κόσμο που μας υπολογίζει από την αρχή.

Η Σιμόν ντε Μποβουάρ, αποδίδοντας τον όρο «σεξισμός», εξηγεί ότι αναφέρεται στις διακρίσεις που γίνονται μεταξύ ανθρώπων λόγω του φύλου τους. Σε αυτές τις λεκτικές διακρίσεις (θηλυκού /αρσενικού), που πρέπει να εκλείψουν αποφάσισε να εστιάσει η Γενική Γραμματεία Ισότητας με την κατάρτιση του εγχειριδίου «Οδηγός Χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στο Δημόσιο Τομέα», το οποίο παρουσιάστηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2015 από τη συγγραφική ομάδα που εκπόνησε την μελέτη. 23-11-thumb-large Εν συντομία, ο οδηγός καταδεικνύει τις άσχημες πρακτικές του παρελθόντος και παροτρύνει στη χρήση των ουσιαστικών με τρόπο που να αφορούν τα δύο φύλα. Έτσι λοιπόν, να χρησιμοποιείται ο αναπληρωτής/ η αναπληρώτρια, ο άνεργος/ η άνεργη, νοσηλευτής/ νοσηλεύτρια κτλ.

Εν πρώτοις,  όταν πληροφορήθηκα σχετικά, συμφώνησα με τη διαπίστωση περί μονοδιάστατης σύνταξης των δημοσίων εγγράφων: Ασφαλώς και πρέπει να υπογραμμιστεί μέσω των λέξεων και της δύναμής τους ο σημαντικός ρόλος των γυναικών στην οικονομική ζωή καθώς και η ενεργή συμμετοχή τους στην πολιτική σκηνή, και να αποδίδεται λεκτικά η παρουσία τους στα Δημόσια έγγραφα. Σε δεύτερη ανάγνωση όμως, ως τώρα έχουμε αναφερθεί και αναλωθεί σε μέρη του λόγου όπως τα ουσιαστικά και τα άρθρα, ενώ η ουσιαστική ισχύς κρύβεται στα ρήματα, «που φανερώνουν πως ένα πρόσωπο (…) ενεργεί (…)». Σκέφτομαι λοιπόν, ότι μεγαλύτερη αξία  έχει να αναγνωρίζουμε σε κάθε γυναίκα τη θέληση, την ικανότητα και την ίση ευκαιρία στο να δράσει. Μεγαλύτερη αξία έχει ως κοινωνία να της αναγνωρίσουμε όταν κατέχει θέση εξουσίας τις ευθύνες και τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτήν, και να σεβόμαστε τη δύναμη της υπογραφής της εξίσου με του άνδρα.

Οι γυναίκες είναι που πρέπει να απελευθερωθούν από τα αόρατα δεσμά τους. Η  γλώσσα είναι ζωντανή, και πάντα βρίσκει τρόπο να εκφράσει, και αυτό που θέλει και αυτό που πρέπει.

banner-article

Δημοφιλή άρθρα

  • Εβδομάδας