“Αναστορώ τα παλαιά”. Μια εκδήλωση αξιώσεων, φόρος τιμής στα πάθη του Ποντιακού Ελληνισμού από το Σύλλογο Παλατιτσιωτών

Δήμητρα Σμυρνή

«Να ‘ταν, λέει, όλα ψέμα, και να γυρίζαμε τώρα δα στη γη μας… στα δάση μας… και στις ανθισμένες κερασιές…»  Διδώ Σωτηρίου

Όμως, δεν ήταν ψέμα και δεν ξαναγύρισαν. Τα παιδιά τους μεγάλωσαν εδώ και τα εγγόνια τους ευτυχώς ακόμα θυμούνται. Θυμούνται τον ξεριζωμό, τη Γενοκτονία, θυμούνται τα πάθη του Ποντιακού Ελληνισμού, μέσα από τις προφορικές και τις γραπτές μαρτυρίες, και κάθε Άνοιξη κάνουν τη μνήμη τιμή και την προσφέρουν σε κείνους που έφυγαν από τη ζωή με τον καημό της προσφυγιάς, αλλά και με τη γεμάτη πείσμα δύναμη να ξαναριζώσουν.

Κάθε χρόνο παρακολουθούμε εκδηλώσεις για την Ποντιακή Γενοκτονία, με σεβασμό και εκτίμηση στο ίδιο το γεγονός αλλά και σε κείνους που το θυμούνται. Γιατί στεκόμαστε σε μια συγκεκριμένη εκδήλωση, μετά από τις αμέτρητες που έχουν γίνει;

Το «Αναστορώ τα Παλαιά. Ταξίδι στο χρόνο και στη μνήμη» ήταν μια εκδήλωση που ένα μικρό χωριό της Ημαθίας, τα Παλατίτσια, έστησε στην αυλή του σχολείου του με πάθος, γνώση και ιδιαίτερη ευαισθησία, δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο πολιτιστικό γεγονός.

Η Πρόεδρος του Συλλόγου Μαρία Παρχαρίδου καλωσόρισε τους καλεσμένους της δίνοντας το λόγο στους συντελεστές της εκδήλωσης, που ξάφνιασε με την ποιότητα και το υψηλό καλλιτεχνικό αισθητήριό της τους πάντες.

«Εν αρχή ην ο λόγος». Και σε μια τέτοια βραδιά, που ο λόγος αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της εκδήλωσης, ο λόγος γινόταν περισσότερο απαιτητικός και γιατί έπρεπε να έχει ορθή ιστορική τεκμηρίωση, αλλά και γιατί έπρεπε να ξεφύγει από την πεπατημένη, για να συγκινήσει.

Η Άννα Γαβρά, που έγραψε το κείμενο, αλλά ήταν και ο αρχιτέκτονας όλης της εκδήλωσης – επιλογή μουσικής και οπτικοακουστικού υλικού – κατάφερε και τα δύο.

Έδωσε ένα κείμενο που πατούσε γερά πάνω στην ιστορική μελέτη (ιστορικά συγγράμματα, άρθρα και μαρτυρίες) αλλά και πέτυχε να συνεπάρει το κοινό της με το να  δυναμώσει το κείμενό της με ποιήματα, που έδιναν τα γεγονότα ανάγλυφα, καθώς ακούγονταν στη γλώσσα του Πόντου, σαν μέσα από ένα παλιό αντηχείο της μνήμης.

Η Πτώση της Κων/πολης, η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας που πέφτει τελευταία, ο αγώνας ενός λαού δημιουργικού, που αποτελεί οικονομικό αιμοδότη του τουρκικού κράτους, κι όμως αποφασίζεται η προγραφή του, γιατί έτσι αποφάσισαν τα μεγάλα ξένα συμφέροντα, τα « αμελέ ταμπουρού» ( τάγματα εργασίας), στην πραγματικότητα τάγματα εξόντωσης, οι αντάρτες του Πόντου,  οι «τραντέλλενες» (τα παλικάρια του Πόντου με το ρωμαίικο αίμα)  η Μικρασιατική Καταστροφή, οι σφαγές, τα καράβια η προσφυγιά, η νοσταλγία…

Κι όλα αυτά με επίκληση του συναισθήματος, αλλά συνάμα και της αυστηρής λογικής, που ξέρει να αναζητά το αίτιο πίσω από το αιτιατό, να αναζητά την αλήθεια, συνδέοντας και τους σημερινούς αιτίους της προσφυγιάς και της φτώχειας στα σταυροδρόμια του κόσμου, με τους τότε, που είναι πάντα οι ίδιοι, αλλάζοντας μάσκες μέσα στο χρόνο και τρόπους κλοπής και εξόντωσης των αθώων.

Το κείμενο διαβάστηκε από την ίδια την Άννα Γαβρά, με τις λεπτότερες συναισθηματικές αποχρώσεις, αγγίζοντας υψηλούς δραματικούς τόνους και από τον Λευτέρη Κορυφίδη που, με την εξαιρετική δωρική φωνή του, ισορρόπησε αρμονικά τη λογική με το συναίσθημα.

Κάθε τόσο η λύρα στα χέρια του Λευτέρη Ραφαηλίδη  να υπογραμμίζει το λόγο, τον πεζό ή τον ποιητικό, και κάποτε, υπόκωφα, το νταούλι του Χαράλαμπου Ραφαηλίδη να συνοδεύει σαν καμπάνα πένθους την ποντιακή τραγωδία, για να γίνουν όλα  μαζί τραγούδι από το Γιάννη Κουρτίδη, και κάποτε από το  Στάθη Γαβρά, τραγούδι που ξεχύνονταν στο χώρο σα λυγμός.

Οι καλοδιαλεγμένες διαφάνειες, που επεξεργάστηκε η Στέλλα Παρχαρίδου, συνόδευαν αδιάκοπα το δρώμενο, με την υπόμνηση της Ιστορίας μέσα από την καταγραφή της φωτογραφικής ματιάς, με την ευθύνη της προβολής τους από τη Μαρίνα Παπαδοπούλου.

Κι ενώ η εκδήλωση κορυφώθηκε φορτίζοντας συναισθηματικά το κοινό, τον επίλογο έγραψε ένας πυρρίχιος, που οι χορευτές του (το χορευτικό συγκρότημα του Μ.Α.Σ «Η Καλλιθέα») αναδύθηκαν μέσα από το σκοτάδι, προκαλώντας σ’ όλους το ρίγος μιας άφατης περηφάνιας και συγκίνησης, καθώς τα νεανικά σώματα μετέφεραν από το παρελθόν με τον πολεμικό χορό τους όλα τα κύματα μιας μακρινής λεβεντιάς.

Όσοι ζήσαμε τη βραδιά γίναμε κοινωνοί ενός ξεχωριστού φόρου τιμής σε ‘κείνους, που πραγματικά τον άξιζαν.

Φωτογραφίες: faretra.info