“Σύστρατα”. Βέρα και Δήμητρα Σιατερλή. Μια διαδρομή με κοινή αφετηρία και συναντήσεις στα σταυροδρόμια της Τέχνης – Εγκαίνια στη Γκαλερί Παπατζίκου

Δήμητρα Σμυρνή

Βέρα και Δήμητρα Σιατερλή. Αδελφές στη ζωή και συνοδοιπόροι στην Τέχνη.

Καθώς τα πρώτα χρόνια  της ζωής είναι καθοριστικά, με τα ιδιαίτερα ερεθίσματα και τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις που διαμορφώνουν το κάθε παιδί, οι αδελφές Σιατερλή, η μεγαλύτερη Δήμητρα και η μικρότερη Βέρα, διαμορφώνουν η κάθε μια το δικό τους ατομικό σύμπαν, που όμως και στη ζωή και στην Τέχνη, πέρα από την κοινή μοιραία αφετηρία της ύπαρξης, τις ωθεί και σε μια κοινή καλλιτεχνική αφετηρία και σε μια πορεία, που ενώ δεν είναι απόλυτα κοινή, τις κάνει να συναντιούνται στα σταυροδρόμια της Τέχνης.

Εκθέτουν από χθες στη Γκαλερί Παπατζίκου τα έργα τους.

Η πρώτη αίσθηση που γεννιέται στον επισκέπτη, μπαίνοντας στην έκθεση, είναι από τη μια η αρμονία των χρωμάτων  και από την άλλη η αντίθεση των υλικών και φαινομενικά η αντίθεση των θεμάτων.

Η Δήμητρα εκθέτει χαρακτικά, η Βέρα κεραμικά. Τις διακρίνει η έμφυτη ευγένεια και η πηγαία διάθεση να μιλήσουν για το έργο τους, με μία έκδηλη σεμνότητα.

Τα χαρακτικά της Δήμητρας Σιατερλή αποτυπώνουν έναν κόσμο, όπου ατομικές και συλλογικές διαδρομές χάνονται μέσα σε αδιέξοδα ή ακούσιους και κάποτε εκούσιους εγκλωβισμούς, με λύσεις εφικτές ή ανέφικτες και με σημείο αναφοράς στα αδιέξοδά της συχνά τον ιστό της αράχνης. Η ίδια λέει για τα έργα της σταματώντας πρώτα μπροστά σ’  ένα δέρμα ζώου, που δεν μπορεί να μην τραβήξει την προσοχή:

«Μ’ ενδιαφέρουν οι διαδρομές, μικρές και μεγάλες. Αυτές που μπορεί να κάνει παράδειγμα μια αράχνη αλλά κι αυτές που μπορούν να κάνουν μεγαλύτερα ζώα και φυσικά άνθρωποι σε μεγάλα κύματα μετακινήσεων.

Βλέπετε, σ’ αυτό το δέρμα ζώου, το ειδικά επεξεργασμένο, υπάρχει ένα κέντρο κι απ’ αυτό διαχέονται στο χώρο αυτές οι πορείες, οι μετακινήσεις προς διάφορες κατευθύνσεις ακτινωτά… Υπάρχει μια διάθεση έρευνας του ανεξερεύνητου.»

Πιο πέρα μπροστά σ’ ένα χαρακτικό της συνεχίζει:

«Εδώ αποτυπώνεται ένας εγκλωβισμός, οποιοσδήποτε, παράδειγμα εγκλωβισμός του πνεύματος, μέσα από τον ιστό της αράχνης. Ο ιστός ασκεί πάνω μου μια γοητεία. Πάντα μέσα απ’ αυτόν βλέπω και την αντιπαράθεση που υπάρχει στο μύθο ανάμεσα στη θεά Αθηνά και στη θνητή αράχνη, με αποτέλεσμα την τιμωρία για την αλαζονεία της δεύτερης, αλλά και τη μετατροπή της σε μια αιώνια δημιουργό, αφού τα έργα της είναι κάθε φορά ξεχωριστά και ανεπανάληπτα αρχιτεκτονήματα μέσα στου αιώνες.»

Και σ’ ένα άλλο, που είναι σαφής η αναφορά του σε αρχαίο θέατρο:

«Εδώ, οι πρωταγωνιστές δεν είναι οι ηθοποιοί στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου αλλά οι θεατές στις κερκίδες. Πρωταγωνιστεί ο καθημερινός άνθρωπος.»

«Όσο γι αυτό -δείχνοντας ένα άλλο, όπου ο ιστός της αράχνης είναι ακόμη πιο εμφανής- υπάρχει πάλι η έννοια του εγκλωβισμού αλλά υπάρχει και η διάχυση , η διάλυση ενός μετεωρίτη σε μικρά κομμάτια.

Εκείνο πάντως που μπορεί να πει ένας καλλιτέχνης είναι πως τα έργα του αποκτούν άλλη διάσταση και άλλη αξία, όταν τα εκθέτει και το κοινό επικοινωνεί μαζί τους.»

Η εικαστικός Βέρα Σιατερλή, που συμμετέχει στη συγκεκριμένη έκθεση με κεραμικά της, προσεγγίζει τα ανθρώπινα αδιέξοδα μέσα από το σύμβολο του αρχαίου λαβύρινθου, επιμένοντας παράλληλα στην αιώνια και  αμετάβλητη αλήθεια – μέσα σ’ έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς-  της συνύπαρξης του αρσενικού με το θηλυκό ως πηγής της ζωής.

Η εικαστικός λέει για τα έργα της:

«Εκφράζομαι έντονα με τον πηλό. Εδώ, βλέπετε, συναντιόμαστε με τη Δήμητρα στην αποτύπωση του ανθρώπινου αδιέξοδου, το οποίο προσεγγίζουμε με διαφορετικό όμως τρόπο.

Ο λαβύρινθος για μένα είναι ένα σύμβολο που δείχνει και αδιέξοδο και προβληματισμό, έτσι το έχουμε εισπράξει άλλωστε όλοι από τα παιδικά μας κιόλας χρόνια. Σήμερα, όμως, περισσότερο από ποτέ, εκφράζει το συλλογικό αδιέξοδο που ζούμε ως χώρα.

Θεωρώ πως ο καλλιτέχνης πρέπει να εντάσσει τον εαυτό του μέσα στα όσα συμβαίνουν σήμερα. Δεν ξέρω πόσο ένα έργο, το οποίο αντικειμενικά έχει τη θέση του μέσα στα αξιόλογα έργα Τέχνης, όμως είναι ξεκομμένο από τα όσα απασχολούν το σημερινό άνθρωπο, θα μπορούσε να συγκινήσει.

Ζούμε έντονες καταστάσεις, που προκαλούν φόβο. Έχω δει τελευταία εξαιρετικές εκθέσεις, οι οποίες όμως είναι ξεκομμένες από τα σημερινά αδιέξοδα. Εγώ νιώθω τι είναι αυτό που συμβαίνει σε όλους μας τώρα, και προσπαθώ να το αποδώσω.

Για να σας δείξω το πώς αισθάνομαι, θα σας πω ότι πέρυσι  έκανα κεραμικές κουκουβάγιες, και τις μοίρασα στον κόσμο, στις 18 Μάιου που ξεκινούσαν οι Πανελλαδικές εξετάσεις, μια μέρα που το πανελλήνιο ελπίζει για τα παιδιά του πως θα πάνε καλά, πως θα καταφέρουν  να πετύχουν κάτι καλύτερο.

Ο Ελληνικός Πολιτισμός έχει πιστέψει και έχει επενδύσει πάρα πολύ στη μόρφωση. Είναι πολύ χαρακτηριστικό στοιχείο της νεοελληνικής πραγματικότητας αυτός ο πόθος για μόρφωση.

Για μένα τίποτα δεν είναι σημαντικότερο από τον απλό καθημερινό άνθρωπο. Μ’ ενδιαφέρουν λοιπόν τα ανθρώπινα αδιέξοδα, οι ανθρώπινες αξίες και το αρχέτυπο του αρσενικού θηλυκού, που παράγει ζωή.

Και, για να πάμε και σε πιο πρακτικά θέματα, το υλικό μου είναι ο πηλός, δουλεμένος με το χέρι. Κάποιες φορές, όπως εδώ -δείχνει ένα από τα έργα της στον τοίχο που διαφέρει από τα υπόλοιπα- χρησιμοποιείται και το νερό μετά από πολύ υψηλές θερμοκρασίες, για να σταθεροποιηθούν τα χρώματα.»

Πηλός, λοιπόν, άσπρος, κόκκινος ή μαύρος, για τη Βέρα Σιατερλή, σε έργα επιτοίχια ή γλυπτά, που σηματοδοτούν πάντα την αναζήτηση του ανθρώπου, την εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης.

Χαρακτικά που αναδεικνύουν εσωτερικές διαδρομές ενός σύγχρονου ψυχισμού τα έργα της Δήμητρας Σιατερλή.

Ενδιαφέρουσες και γόνιμες συναντήσεις.

Η έκθεση «Σύστρατα» θα είναι ανοιχτή από τις 15 Απριλίου μέχρι και τις 15 Μαΐου.     

Φωτογραφίες: faretra.info