Περισσότερο διαβασμένα Πολιτισμός Συνεντευξεις

Ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος μιλά για τα βιβλία του, τη γραφή, την Ιστορία, την Παιδεία, την Πολιτική, τον Πολιτισμό… / συνέντευξη στη Δήμητρα Σμυρνή

2014-07-13-synenteuxis-kalpouzos-2

Γιατί η Ιστορία είναι πάντα το «σκηνικό», όπου διαδραματίζονται όλα σας τα μυθιστορήματα; Αντιπροσωπευτικό αυτής της διαπίστωσης το «Ιμαρέτ». Και το τελευταίο σας βιβλίο όμως άπτεται της Ιστορίας, αφού διακρίνονται νωπές οι πληγές του Εμφυλίου. Γιατί σας αρέσει να τοποθετείτε τους ήρωές σας μέσα στο «ιστορικό γίγνεσθαι»;

Η Ιστορία είναι το αποτύπωμα του ανθρώπου. Ανατρέχοντας σε παλιότερες εποχές ο αναγνώστης δεν είναι εύκολο να γνωρίσει τι συμβαίνει σε κάθε εποχή. Μιλάμε κυρίως για το «Ιμαρέτ», το «Άγιοι και δαίμονες» και την «Ουρανόπετρα». Καταχωρώ πολλά στοιχεία που έχουν σχέση με την καθημερινή ζωή της εποχής –πραγματολογικά να τα πω;- προκειμένου να βιώσει ο αναγνώστης τη μυθοπλασία αλλά και να μεταφερθεί σ’ αυτή την εποχή και να κατανοήσει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς των ανθρώπων, ώστε να κρίνει καταστάσεις και γεγονότα με το τι ίσχυε τότε και όχι με το πώς σκεφτόμαστε σήμερα. Είναι λάθος κάτι τέτοιο.

Το τελευταίο μου βιβλίο, παρ’ ότι πραγματεύεται το κοντινό παρελθόν, από το 1960 μέχρι το 1994, δεν έχει τόσα «πραγματολογικά στοιχεία», έχει άλλου είδους στοιχεία που συνδέονται με το άμεσο παρελθόν. Αλλά η Ιστορία του ανθρώπου είναι μια συνέχεια σε όλα τα πράγματα, από το πιο ιδιωτικό μέχρι το πιο συλλογικό. Όταν λέμε πχ ένα κράτος, η Ελλάδα,… πού είναι η συνέχεια της Ελλάδας; Η Ιστορία είναι ένα κομμάτι που βοηθάει σ’ αυτή τη συνέχεια.

Λέμε πολλές φορές «μα δεν έχουμε πολιτική παιδείας». Μα φυσικά δεν έχουμε. Κάθε κυβέρνηση, κάθε υπουργός αλλάζει πολιτική. Και δεν θέλουν την παιδεία. Απαξίωσαν τους καθηγητές, απαξίωσαν το παιδαγωγικό σύστημα, αλλά αυτό θεωρώ ότι γίνεται όχι μόνο από μία πλευρά, αυτών που εξουσιάζουν, εγώ λέω ότι –και το τελευταίο βιβλίο μιλά γι αυτά τα πράγμα- μείναμε στα συνθήματα, στην ταμπέλα. Γιατί, κακά τα ψέματα, έτσι με τις ταμπέλες και τα συνθήματα λειτούργησε το πολιτικό σύστημα εδώ και δεκαετίες. Χτίστηκε βέβαια μια πελατειακή σχέση αλλά κυρίως η πολιτική στηρίχτηκε σε κορώνες. Δεν υπάρχει μια πολιτική, όχι μόνο απ’ αυτούς που εξουσιάζουν, αλλά κι απ’ αυτούς που διεκδικούν την εξουσία. Προσπαθούν με έναν συνθηματολογικό τρόπο να προσεταιριστούν ψήφους. Κι αν για μένα υπάρχει ένα τεράστιο ζήτημα για το πώς φτάσαμε μέχρι εδώ σήμερα, πέρα από τις δεδομένες ευθύνες των όσων εξουσιάζουν για πάρα πολλά χρόνια, προκύπτει κι ένα άλλο μεγάλο ζήτημα, μιας ακαλλιέργητης κοινωνίας. Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτό είναι και εν ολίγοις ή εν πολλοίς αυτό που μας αξίζει. Ακουμπά κι εμάς ένα μερίδιο της ευθύνης.

Κι εγώ θεωρώ ότι είμαστε υπεύθυνοι και ατομικά και συλλογικά. Δυστυχώς αλλοτριώθηκε ο Νεοέλληνας και αλλοτριώθηκε συστηματικά κυρίως από την τηλεόραση.

Τι κάνει λοιπόν η Ιστορία στα βιβλία μου, πάνω σ’ αυτό που λέτε αλλοτρίωση; Είναι η προσπάθεια να συνδέσει το παρελθόν με το παρόν. Αλλοτρίωση σημαίνει να έχουμε απαξιώσει , να έχουμε καταπατήσει, διαλύσει, κάθε παραδοσιακή αξία. Δεν είναι οπορτουνισμός αυτό, η παραδοσιακή αξία. Εκεί πάνω πατά κανείς, στις ρίζες, για να πάει παρακάτω. Οι ρίζες ξεκινούν από τη γλώσσα, πάνε στη συμπεριφορά. Είμαι ευγενής. Τι σημαίνει ευγένεια; Τι σημαίνει υποκρισία; Πάμε σε χίλια δυο πράγματα. Όλα αυτά όμως πόσο τα καταλαβαίνουν οι αναγνώστες; Είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο.

Πάντως πραγματικά, για να ξαναγυρίσουμε στην Ιστορία, η γοητεία της περιρρέουσας ατμόσφαιρας των μυθιστορημάτων σας είναι μεγάλη. Κι αυτό βέβαια αποπνέει πολύ κόπο, πολλή μελέτη, πολύ χρόνο.

Αν κάποτε μελετηθούν αυτά τα βιβλία, θα φανεί ότι κάθε λεπτομέρεια είναι καθοριστική. Παράδειγμα, λεπτομέρειες φωτίζουν το ρόλο της οικογένειας εκείνη την εποχή. Πιστεύω ότι η οικογένεια διαμορφώνει, και το σχολείο συμπληρώνει. Οι εκπαιδευτικοί, χωρίς βέβαια να είναι άμοιροι ευθυνών, γιατί αυτοί θα έπρεπε να είναι οι πρώτοι που θα αντέξουν σ’ αυτή τη λαίλαπα, έχουν αδικηθεί. Φωτεινά μυαλά, φωτεινοί άνθρωποι στον εκπαιδευτικό χώρο, που διδάσκουν πραγματικά στα παιδιά, ακυρώνονται από την τακτική της οικογένειας. Και εν κατακλείδι η πολιτεία ουδέποτε θέλησε να έχει έναν καλλιεργημένο λαό. Όχι μόνο δε θέλησε αλλά και το πολέμησε.

Εκείνο που επίσης γοητεύει στα βιβλία σας είναι ότι η Ιστορία δίνεται μέσα από τη ζωή των απλών ανθρώπων. Άλλωστε, αν το δούμε προσεκτικότερα, το αγκωνάρι της Ιστορίας είναι ο απλός άνθρωπος. Μάθαμε την Ιστορία των αυτοκρατόρων , των στρατηγών…. Εδώ πρωταγωνιστεί ο απλός άνθρωπος.

Είναι αυτό που λέγαμε. Ιστορία είναι αυτό που μαθαίνει ο γονιός στο παιδί, οι ηθικοί κανόνες και τόσα άλλα. Ο λαϊκός άνθρωπος έχει κατακτήσει τουλάχιστον παλιότερα -αυτά όλα τα ανακάλυψα μέσα από την ερευνά μου γράφοντας τα βιβλία- πρώτος αυτός κάτι, και αφού το κατακτήσει, αφού το κατέχει, το μεταφέρει. Ο λαϊκός άνθρωπος έχει καταφέρει κάτι πολύ σημαντικό, να κατακτήσει τη λαϊκή σοφία, τη θυμοσοφία (παροιμίες – τραγούδια – συμβουλές). Αυτό που μεταφέρεται από στόμα σε στόμα. Ακόμα και οι πολιτικοί, με τις πολύ μεγάλες παρεμβάσεις τους, σαρωτικές πολλές φορές, υπολείπονται σε δύναμη σε σχέση μ’ αυτό που θα μπορούσε να καταφέρει ένας λαός. Φυσικά συνειδητοποιημένος λαός. (Βλέπετε ξαναγυρίζουμε στα ίδια).

Κάποτε, ακόμα και οι εθνικοί ευεργέτες δίναν ένα παράδειγμα με την προσφορά τους . Δείχναν τι σημαίνει σχολείο. Μπορεί να κάνει κανείς συνειρμικές σκέψεις. Πόσο σήμερα απαξιώθηκε το σχολείο!… Τσακίζει ένα ολόκληρο σχολείο η πολιτική ενός υπουργείου. Για μένα ο απλός άνθρωπος είναι ο αληθινός ήρωας της ζωής. Και πέρα από ‘κει, δε θάθελα να καταχωριστώ ούτε εγώ, ούτε όσοι ζούμε σε τούτα τα χρόνια, ως η «περίοδος του Καραμανλή, του Παπανδρέου, του Μητσοτάκη, του Σημίτη»… και όποιου άλλου. Ο καθένας από μας έχει γράψει τη δικιά του ιστορία και μπορεί να τη γράψει. Και όσο πιο πολύ το κατανοήσουμε αυτό, τόσο πιο πολύ βαραίνει.

Συμβολισμοί στο έργο σας. Σχεδόν πάντα. Και εδώ, στο καινούργιο σας βιβλίο, εμφανώς υπάρχουν συμβολισμοί.

Από το «Ιμαρέτ» και μετά, και βλέποντας πώς κινείται αυτή η μικρή αγορά του βιβλίου, και θέλοντας να αφιερωθώ σ’ αυτό, και παίρνοντας αφορμή από ένα τραγούδι μου (Ο Γ.Κ είναι και στιχουργός) το οποίο παιζόταν τότε στις καλύτερες μουσικές σκηνές, και στα πιο λαϊκά κέντρα, αναρωτιόμουν τι είναι αυτό που μπορεί να πιάσει τον απλό άνθρωπο, που δεν έχει ιδιαίτερη παιδεία, αλλά και τον λεγόμενο διανοούμενο, ταυτόχρονα; Έτσι κάνω πολυεπίπεδη γραφή. Να επιδέχεται το κείμενό μου πολλαπλές αναγνώσεις. Να μπορεί ο μεσαίος αναγνώστης να μείνει ενδεχομένως μόνο στην περιπέτεια, στη μυθοπλασία, κι αυτός που θέλει να μάθει τι κρύβεται από κάτω να προχωρεί. Μπαίνουν λοιπόν οι συμβολισμοί που θα μπορέσουν από κάποιους να αποσυμβολιστούν.

Στο νέο βιβλίο υπάρχει ο συμβολισμός της ανδροκρατούμενης κοινωνίας μέσα από τον υπερμεγέθη φαλλό του Άνδη, και ταυτόχρονα της απαξίωσης της γυναίκας. Άλλωστε, αυτό θεωρώ ότι ισχύει μέχρι και σήμερα. Άλλος συμβολισμός: μια νεκροκεφαλή στο βιβλίο συμβολίζει τα σύνδρομα που άφησε πίσω του ο Εμφύλιος σπαραγμός. Θεωρώ ότι δεν έχουν μελετηθεί ακόμα οι επιπτώσεις του Εμφυλίου στον τόπο μας. Όχι το πώς φτάσαμε μέχρι εκεί αλλά το πόσο βαριές ήταν οι επιπτώσεις. Και βέβαια υπάρχουν συμβολισμοί ακόμη και σε ονόματα. Η Θάλεια έχει το όνομα μούσας. Ο Άνδης έχει ως όνομα πολλαπλή σημασία, γιατί είναι ο χαρακτήρας του τέτοιος. Είναι εκρηκτικός χαρακτήρας. Είναι σαν να «χορεύει σε χίλιους ανέμους». Άνδης- Άδης- Άδωνης- Άνδρας. Συνοπτικός χαρακτήρας.

Σ’ αυτό το τελευταίο βιβλίο βρεθήκαμε λοιπόν στη δεκαετία του ’90. Σκέφτεστε να κάνετε ένα πιο σύγχρονο έργο για τις μέρες μας, με ήρωες μέσα στην κρίση, που βιώνει ο λαός; Γιατί πάντα, όταν τελειώνει ένα βιβλίο, γεννιέται στο συγγραφέα η ιδέα του επόμενου.

Αυτό συμβαίνει και πριν τελειώσει. Μέσα σ’ αυτήν την πάλη της γραφής υπάρχουν διαλείμματα, που αναρωτιέσαι τι θα μπορούσα να κάνω μετά, ποιο είναι το επόμενο βήμα μου; Η αλήθεια είναι ότι μελετώ εδώ και πολύ καιρό ένα θέμα σχετικό με τους Πόντιους, με ιστορικό υπόβαθρο. Σας αποκαλύπτω ότι η απώτατη ρίζα μου φτάνει ως τους Κομνηνούς!

Βασιλική ρίζα λοιπόν…!!! (γελώντας). Και… η φυσιογνωμία σας παραπέμπει κάπως σ’ εκείνους τους καιρούς…!

Βέβαια, από τότε μέχρι τώρα έχουν μεσολαβήσει τόσα πολλά! Άρα μπορώ, λόγω ρίζας, να ασχοληθώ με το θέμα.! (γελώντας). Παρεμβλήθηκε το «ό,τι αγαπώ ανήκει σε σένα», γιατί όλα αυτά τα έζησα, είναι μέσα μου. Είναι τα χρόνια μου, είναι όσα έζησα όχι μόνο εγώ αλλά και όσοι τους έβλεπα γύρω μου. Τα έγραψα μ’ έναν πολύ παιγνιώδη και σαρκαστικό τρόπο, ώστε να αποδώσω αυτήν την εποχή. Γράφοντας αυτό το βιβλίο ήρθε κι αυτή η σκέψη. Τώρα, αν έρθω πιο κοντά στο σήμερα; Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω καταλήξει, κι αυτή είναι μια μέσα στις πολλές άλλες σκέψεις. Πώς ακριβώς θα προσεγγίσω ένα θέμα, και πώς θα το αποδώσω; Πώς θα δώσω αυτόν τον σύγχρονο Έλληνα; Αν το κάνω, τελικά θα είναι ακόμη πιο καυστικό. Αυτά τα χρόνια πρέπει να αποδοθούν με ύφος ακόμη πιο παιγνιώδες και σαρκαστικό, εν μέρει και με συγκεκριμένες κατευθύνσεις, αυτό που λέμε «πολιτική χροιά». Αλλά επί της ουσίας θεωρώ ότι η ύψιστη πολιτική είναι η ποίηση.

Θα αναφερόσασταν στις γενεσιουργές αιτίες αυτής της κρίσης που βιώνουμε στο πετσί μας;

Αυτό εν μέρει το κάνω και στο καινούργιο μου βιβλίο. Σ’ ένα τέτοιο βιβλίο θα το έκανα πιο στοχοποιημένα, για να αναδείξω αυτές τις αιτίες. Γιατί εγώ δεν θεωρώ ότι η κρίση είναι απότοκο των κυβερνώντων. Είναι κομμάτι της κοινωνίας.

«Εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω» όπως γράφει κι η Γαλάτεια Καζαντζάκη!

Ακριβώς! Αν ήταν αλλιώτικη η κοινωνία, θα τους είχε πάρει με τις κλωτσιές, εδώ και δεκάδες χρόνια. Αυτή είναι η ουσία των πραγμάτων! Το θέμα είναι να εντοπίσουμε το δικό μας φταίξιμο. Μπορεί κανείς να εντοπίσει και να προχωρήσει παραπέρα; Κι εκεί σε πιάνει η απογοήτευση… Αλλά και πάλι λες πρέπει να δώσω τη μάχη μου.

Είστε αγαπημένος συγγραφέας του κοινού. Είχατε διακρίσεις, βραβεύσεις, σ’ ένα χώρο, όπου αποδεδειγμένα γίνονται εκπτώσεις. Σ’ ένα χώρο, όπου αποδεδειγμένα γίνονται εκπτώσεις, ειδικά στη γυναικεία λογοτεχνία, με στόχο την εμπορικότητα, πώς καταφέρατε να πετύχετε, χωρίς εκπτώσεις; Να πετύχετε και εμπορικά;

Θα σας πω το εξής. Πιστεύω ότι αυτός είναι ένας χώρος που αφορά το ερωτικό στοιχείο… Αφέθηκε σε μια ομάδα συγγραφέων, που δεν είναι ό,τι καλύτερο. Κατά κάποιο τρόπο σαν να σνομπάρισαν την ποιοτική γραφή. Η «Μαντάμ Μποβαρύ» είναι

ένα ερωτικό μυθιστόρημα κλασσικής λογοτεχνίας. Δεν χάνει όμως ποτέ την αξία του. Το θέμα είναι πώς προσεγγίζεις ένα θέμα. Και κάτι άλλο. Πολλοί από τους λεγόμενους ποιοτικούς συγγραφείς υστερούν σε κάτι. Υστερούν στο μύθο. Από την εποχή του Ομήρου, από τότε που ο Αριστοτέλης έγραψε τα περί «Ποιητικής» -βέβαια μιλούσε για την τραγωδία αλλά είναι το ίδιο- ο μύθος είναι αυτός που έλκει τον άνθρωπο.

Οι ποιοτικοί συγγραφείς κάνουν αυτό το λάθος. Κάνουν «κοιλιά» στα μυθιστορήματά τους, μη δίνοντας –για μένα- τη σημασία που έχει ο μύθος. Ο αναγνώστης διαβάζει μυθιστόρημα, γιατί θέλει να περιπλανηθεί, να ταξιδέψει. Θα έπρεπε ο συγγραφέας να βρει τον τρόπο –τουλάχιστον εγώ αυτό προσπαθώ να κάνω- (Το είπε ο Πλάτωνας στο «Γοργία»: «κερδισμένος βγαίνει ο εξαπατώμενος») να… «εξαπατήσει» τον αναγνώστη παρασέρνοντας τον στη μυθοπλασία. Γιατί το έχει ανάγκη. Κι αυτό είναι το μυθιστόρημα. Μύθος. Αλλιώς θα γράφαμε ένα άλλο πεζογράφημα. Όχι μυθιστόρημα. Τι θα πεις και πώς θα το πεις. Οι αναγνώστες το βρήκαν αυτό στα βιβλία μου.

Δε φοβήθηκα ούτε το μύθο, ούτε το ερωτικό στοιχείο. Είδαν οι αναγνώστες πόση δουλειά έχουν τα βιβλία μου. Είδαν ότι ένας άνθρωπος δούλεψε σαν τη μέλισσα, σαν το μυρμήγκι, να συλλέξει στοιχεία. Μ’ έψαξαν, με δοκίμασαν. Ειδικά οι άνδρες που τους αρέσει το ιστορικό μυθιστόρημα με δοκιμάζουν ακόμα. Βλέπουν αν είσαι ακριβής. Εγώ προσπαθώ να αναπαραστήσω μια εποχή, αναζητώντας χιλιάδες λεπτομέρειες, κάνοντας μια δουλειά πενταπλάσια από τις ανάγκες του μυθιστορήματος. Αυτό εκτιμήθηκε από το κοινό. Έτσι πέτυχα αυτό το μαγικό ταξίδι της φαντασίας.

Όμως παίζει τεράστιο ρόλο και η γλώσσα. Το πώς το λες. Η γλώσσα, το ζύμωμα των λέξεων, η ατμόσφαιρα τους, η αναπαραστατική τους δύναμη, η εικονοπλασία τους και ταυτόχρονα η δυνατότητά τους να οδηγούν τον αναγνώστη σε δικές του εικόνες, είναι ταλέντο. Προφανώς κάτι ανακάλυψαν απ’ αυτό οι αναγνώστες μου εκεί μέσα, κι έτσι ευτύχησα να πετύχω τον μεγάλο αριθμό αναγνωστών, και βέβαια προσπάθησα να είμαι πολύ κοντά στους αναγνώστες μου.

Όταν πήρα το βραβείο αναγνωστών με το «Ιμαρέτ», είχα κάνει ήδη 45 παρουσιάσεις. Είναι μια γλυκιά κούραση αυτή η επικοινωνία με το κοινό. Δίνεις ενέργεια, παίρνεις ενέργεια. Αυτό το νιώθουν καλύτερα οι ηθοποιοί μετά το τέλος μιας παράστασης. Βλέπεις τον κόπο σου να «ροδίζει» μέσα στα μάτια των αναγνωστών. Μιλάς με τα βλέμματα.

Θεωρώ ότι είστε και πολύ καλός ποιητής. Όχι μόνο γιατί διακριθήκατε μπαίνοντας στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης του2008, με το «Έρωτας νυν και αεί», αλλά και γιατί ο λόγος σας είναι πυκνός και εύστοχος. Πώς συμβαδίζει ο αναλυτικός πεζογράφος με τον πυκνό ποιητή; Και ποιος νικάει τελικά; Ποιος υπερισχύει μέσα σας; Ή για να χαριτολογούμε. Ποια είναι η ερωμένη και ποια η σύζυγος; Η πεζογραφία ή η ποίηση;

Έτσι κι αλλιώς η ποίηση είναι ο πυκνός λόγος. Πριν από το «Έρωτας νυν και αεί» βγήκε το «παραμιλητό των σκοτεινών θεών». Ήταν ένα σκοτεινό κείμενο με φωτεινά διαλείμματα, ενώ το «Έρωτας» είναι ένα κείμενο φωτεινό με σκοτεινά διαλείμματα.

Έχουμε ανάγκη από φως!…

Αυτή ήταν και η σκέψη μου στο «Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου» Θέλησα να γράψω κάτι που να γεμίζει τον αναγνώστη φως. Μια πνευματική ανάταση μέσα στη μιζέρια των καιρών. Η ποίηση λοιπόν δηλώνω πως είναι η αγαπημένη μου, η… ερωμένη μου! Αλλά η ποίηση είναι μια πονεμένη ιστορία στον τόπο μας από πολλές πλευρές. Ούτε διαβάζουμε ως αναγνώστες ποίηση, ούτε αναγνωρίζεται η ποίηση. Η νομενκλατούρα, που έχει καθίσει στο σβέρκο της ποίησης και την ποδηγετεί μ’ έναν απαράδεκτο τρόπο, με μία φασίζουσα νοοτροπία, είναι υπαρκτή. Ενώ ο «Έρωτας» εκδόθηκε από έναν εκδοτικό οίκο, όπως ο «Ίκαρος» -χωρίς να έχω κάνει δημόσιες σχέσεις- κι ενώ προτάθηκα για το κρατικό βραβείο, δεν γράφτηκε για τη συλλογή αυτή ούτε μια λέξη. Είναι φοβερό!

Διακρίνω ένα παράπονο για την όλη κατάσταση;

Όχι παράπονο, θυμό. Είναι θυμός απέναντι σ’ ένα κατεστημένο που -όταν μιλάμε για εξουσία, δεν μιλάμε μόνο για τις κυβερνήσεις- ασκεί κι αυτό, μια εξουσία στις Τέχνες, στα Γράμματα. Οι εξουσίες δυστυχώς έχουν το ίδιο προσωπείο.

Ποιες βασικές αξίες διέπουν τη ζωή σας;

Πρωταρχική βασική αξία για μένα είναι η πνευματική καλλιέργεια. Αξία είναι η οικογένεια. Αξία είναι η ανθρωπιά. Να είσαι άνθρωπος. Αξία είναι η απλότητα να μην επαίρεσαι πως έγινες κάτι. Δηλαδή, είσαι τραγουδιστής, είσαι συγγραφέας, ξέρεις και γράφεις. Και; Αν νομίσεις ότι είσαι κάτι παραπάνω απ’ τον άλλον που φτιάχνει ένα ωραίο περιβόλι, που εσύ ποτέ δε θα μπορέσεις να φτιάξεις, από ένα γλύπτη που κάνει ένα μπρούτζινο αγαλματάκι, από έναν εκπαιδευτικό που μπορεί να μεταδώσει γνώση στους μαθητές του, αν το νομίσεις, είσαι… τενεκές ξεγάνωτος! Από κει και πέρα η φιλία, η επικοινωνία, η συζήτηση, η ατμόσφαιρα της συζήτησης… Κάποτε για τους Έλληνες η συζήτηση ήταν ένα ζητούμενο. Να δημιουργείς μια ατμόσφαιρα, ανεξάρτητα από το τι μπορείς να πεις, σε μια όμορφη παρέα.

Η τηλεόραση είναι το μέσο που διέλυσε και παραδοσιακές αξίες επικοινωνίας. Ξεχάσαμε να μιλάμε, δε συζητάμε πια. Με καλούν πολλές φορές στα σχολεία και λέω στα παιδιά «μιλήστε με τους παππούδες και τις γιαγιάδες σας. Είναι κινητές βιβλιοθήκες». Ξεχάσαμε να μιλάμε. Πας σ’ ένα καφέ κι η ένταση της μουσικής είναι στο ζενίθ. Το κινητό! Οι νέοι δεν μιλάνε μεταξύ τους. Θεωρώ κορυφαία αξία το διάλογο, γιατί ο συγγραφέας είναι μονήρης και παλεύει με τις λέξεις. Αλλά ο προφορικός διάλογος ασκεί τον προφορικό λόγο. Βλέπεις ανθρώπους να μην μπορούν να

διατυπώσουν μια έννοια, μια σκέψη. Είναι δύσκολος, όμως ασκείται ο προφορικός λόγος -όπως και ο γραπτός- και ασκείται με το διάλογο.

Μεγάλη αξία είναι και το πώς συμπεριφέρεται κανείς απέναντι στα παιδιά του. Μίλησα βέβαια πριν για την αξία της οικογένειας, αλλά θεωρώ ότι η μεγαλύτερη ευθύνη που έχει ο άνθρωπος στη ζωή είναι απέναντι στα παιδιά του. Το πώς δηλαδή διαπαιδαγωγεί τα παιδιά του. Το λέω συχνά ότι τα παιδιά μαθαίνουν απ’ αυτά που κάνεις κι απ’ αυτά που δεν κάνεις. Τα παιδιά θυμούνται. Αν αντιληφτεί κανείς αυτή τη βαριά ευθύνη, πολλά πράγματα θ’ αλλάξουν. Παράδειγμα: Σ’ ένα βιβλιοπωλείο μια μητέρα αρνείται ν’ αγοράσει ένα παραμύθι στο κοριτσάκι της που κλαίει. «Παραμύθι όχι» επιμένει. «Παιχνίδι αν θέλεις, θα σου αγοράσω». Γιατί; Γιατί ήταν 4-5 χρονών το κοριτσάκι και έπρεπε να του το διαβάσει. Έπρεπε να αφιερώσει χρόνο στο παιδί και δεν ήθελε. Δώσαμε στα παιδιά μας χρήματα, κινητά, αυτοκίνητα, οικόπεδα, και δεν τους αφιερώσαμε χρόνο. Δεν τους αφιερώσαμε ψυχή.

Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων γενικά, και ειδικότερα στις μέρες μας; Οι Ακαδημαϊκοί μας σιωπούν. Άνθρωποι που θα έπρεπε να μιλήσουν δε μιλούν.

Είναι ένα κεφαλαιώδες ζήτημα. Πρώτα-πρώτα ποιος είναι πνευματικός άνθρωπος; Πως ορίζεται; Πώς υψώνεται ως πνευματική οντότητα κανείς στα μάτια του κόσμου; Και πού απευθύνονται; Ένας πνευματικός άνθρωπος δε μπορεί να κάνει θαύματα, όπως κανείς δε μπορεί να κάνει. Δυστυχώς θα επανέλθουμε στα ίδια. Είναι η παραβολή του σπορέα και του χωραφιού. Είναι πού θα πέσει ο σπόρος.

Να υπάρξει όμως σπόρος. Να βγουν πέντε φωνές και να πουν «πού πάμε;» Έχουμε ανάγκη από φωνές.2014-07-13-sunenteuxis-kalpouzos-smirni

Η τηλεόραση όμως, παράδειγμα, δε θα δώσει βήμα σ’ αυτόν που έχει φωνή. Δε θα το κάνει. Ξέρετε ο κόσμος θέλει ν’ ακούσει για λύσεις άμεσες κι εγώ μιλώ για πνευματική καλλιέργεια, που θα οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε λύσεις. Λύση άμεση, δυστυχώς, δεν υπάρχει. Πρέπει να το χωνέψουμε. Αν θέλει ο κόσμος ν’ ακούσει πικρές αλήθειες, είναι πως η μάχη δε δόθηκε ούτε από τις κυβερνήσεις των περασμένων δεκαετιών, ούτε και από αυτούς που δεν κυβέρνησαν -την Αριστερά- δόθηκε.

Προτεραιότητα μιας άλλης κοινωνίας είναι η πνευματική καλλιέργεια. Φανταστείτε μια κοινωνία που αντί να διαβάζει το 7% της να διαβάζει το 30%. Τι παρέμβαση μπορεί να υπάρχει στα πράγματα από την απλή αισθητική μέχρι το βάθος της ουσίας των πραγμάτων!

*Η συνέντευξη δόθηκε με αφορμή το καινούριο του βιβλίο «Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου», που παρουσιάστηκε στη Βέροια.
Δευτέρα 5/5/2014

banner-article

Δημοφιλή άρθρα

  • Εβδομάδας